Μαγεία και σχιζοφρένεια

Ο Geza Roheim (1891-1953), ούγγρος ψυχαναλυτής, μέλος του αρχικού φροϋδικού κύκλου και εκπαιδευμένος ανθρωπολόγος με σημαντικό επιτόπιο στην Αυστραλία, στη Μελανησία, στο Κέρας της Αφρικής και στην ιθαγενή Αμερική, ήταν ο άνθρωπος που θεμελίωσε ουσιαστικά την εθνοψυχανάλυση. Ανάμεσα στο γόνιμο θεωρητικό έργο του, άφησε πεθαίνοντας ένα μεγάλον όγκο αδημοσίευτου υλικού, περιλαμβανομένου ενός αριθμού χειρογράφων έτοιμων για δημοσίευση. Το πρώτο και σημαντικότερο από αυτά, επιμελημένο από τον συνεργάτη του Warner Muensterberger, εκδόθηκε αμέσως σχεδόν μετά τον θάνατό του με τίτλο "Μαγεία και σχιζοφρένεια". Πρόκειται για δύο αυτοτελή μέρη που προορίζονταν να απαρτίσουν μια ενότητα. Στο πρώτο μέρος επισκοπεί ένας τεράστιος όγκος εθνογραφικού και λαογραφικού υλικού από όλα σχεδόν τα μέρη του κόσμου και από διάφορες ιστορικές εποχές, προσπαθώντας να διατυπώσει μια γενική ψυχολογική ερμηνεία της μαγείας. Το δεύτερο μέρος βασίζεται κυρίως σε λεπτομερές υλικό από μία περίπτωση νεαρού σχιζοφρενούς που παρακολούθησε προσωπικά πριν το πόλεμο, όπου επιχειρεί -προσφεύγοντας όπου χρειάζεται σε συγκρίσεις και γενικεύσεις- να δείξει σημεία σύγκλισης και απόκλισης ανάμεσα στο σχιζοφρενικό παραλήρημα και τη «μαγική» αντίληψη του κόσμου. Διαβάζοντάς το αντιλαμβάνεται κάποιος ότι έχει να κάνει με έναν Roheim στις καλύτερες στιγμές του: έργο βαθιού και ώριμου κατασταλάγματος, συνοψίζει διάσπαρτες ενοράσεις που συναντάμε σε προηγούμενα έργα του και διστακτικά διατυπωμένες υποθέσεις εργασίας, ανεπτυγμένες στη μορφή μιας ολοκληρωμένης και πειστικής πρότασης που μπορούμε να θεωρούμε πλέον ως την θεωρητική συμβολή του Geza Roheim -την προσωπική του σφραγίδα στην ανάπτυξη των ψυχαναλυτικών ιδεών.