Αποτυπώματα 1967-1975

Το σχεδιαστικό ημερολόγιο «Αποτυπώματα 1967-1975» του Κυριάκου Ρόκου, ίσως το πρώτο «ενήλικο», πολιτικό κόμικ που φιλοτεχνήθηκε από Έλληνα καλλιτέχνη, άρχισε να δουλεύεται «εν θερμώ» το 1973 στο Παρίσι, σχεδόν ταυτόχρονα με τα γεγονότα της Νομικής, της πρώτης μαζικής φοιτητικής κινητοποίησης στη διάρκεια της επτάχρονης δικτατορίας. Ξεκίνησε με μια διάθεση γελοιοποίησης της τριάδας των επικεφαλής της χουντικής κυβέρνησης συνταγματαρχών, Παπαδόπουλου, Παττακού και Μακαρέζου, αλλά στη συνέχεια, καθώς τα γεγονότα πύκνωναν και βάραιναν με αποκορύφωμα την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ως έκφραση οργής για τη στέρηση της ελευθερίας που επέβαλε στον ελληνικό λαό μια συμμορία αδίστακτων ακροδεξιών. «Όχι όμως μιας οργής που στρεβλώνει την όραση και παραλύει το πνεύμα», όπως χαρακτηριστικά γράφει στο επίμετρο της έκδοσης ο ιστορικός τέχνης Γιάννης Κουκουλάς, αλλά μιας οργής «που γίνεται λόγος και αφήγηση, έστω και με λιγοστές λέξεις ή και χωρίς αυτές, και αποτυπώνεται σε παραισθητικά, ψυχεδελικά, υπερρεαλιστικά ξεσπάσματα στο χαρτί».

Θραυσματική ή ολοσχερώς επινοημένη γλώσσα, πενάκι ελεύθερο και σχέδιο ρευστό, εικονογραφικά επεισόδια με υψηλό συμβολικό περιεχόμενο συνθέτουν ένα έργο μοναδικό για την εποχή του, ένα έργο που συνδυάζει την αντιδικτατορική στάση με την ψυχεδέλεια και χρησιμοποιεί την ειρωνεία, τη σάτιρα, τον υπαινιγμό αλλά και την ευθεία καταγγελία ως όπλο ενάντια στη φίμωση και την καταδυνάστευση ενός ολόκληρου λαού. Η επανακυκλοφορία των «Αποτυπωμάτων» σήμερα, σαράντα τρία χρόνια μετά την πρώτη τους έκδοση το 1978, δεν είναι απλώς η υπενθύμιση μιας από τις πλέον πρωτότυπες μορφές που πήρε η αντίσταση των καλλιτεχνών στη χούντα. Δεν είναι απλώς μια επίκληση μνήμης. Είναι μια εμπράγματη εναντίωση στη λήθη, στη διαστρέβλωση, στην παρερμηνεία αυτού του βαθύτατα τραυματικού, για τη δημοκρατία, γεγονότος. Μια εναντίωση στην ιστορική αφασία, που θέτει σε διακινδύνευση το δημοκρατικό φρόνημα και εν δυνάμει απεργάζεται πολιτικά δεινά.