Το δίκαιο των λαών

«Ο Τζων Ρωλς είναι ένας από τους μεγάλους πολιτικούς φιλοσόφους του εικοστού αιώνα... Οι ιδέες του δεν έδωσαν απλώς το έναυσμα σε μια ζωηρή ανοιχτή συζήτηση μεταξύ των φιλοσόφων, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα, αλλά και απασχόλησαν και υιοθετήθηκαν από οικονομολόγους, κοινωνιολόγους και άλλους. Έτσι "Το Δίκαιο των Λαών», το τελευταίο έργο του Ρωλς και πιθανώς το τελευταίο σημαντικό του εγχείρημα, αξίζει να διαβαστεί με ενδιαφέρον και τον δέοντα σεβασμό».

The Economist

ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο Τζον Ρολς, που χάθηκε πρόσφατα, υπήρξε καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Εχει χαρακτηριστεί ένας από τους κορυφαίους πολιτικούς φιλοσόφους του 20ού αιώνα. Αναμφίβολα ήταν ο κορυφαίος στοχαστής του πολιτικού φιλελευθερισμού. Καρπός της πιο ώριμης φάσης της πνευματικής διαδρομής του «Το δίκαιο των λαών», αποτελεί το σημαντικότερο κείμενο φιλελεύθερης σκέψης στον τομέα της πολιτικής φιλοσοφίας, των διεθνών σχέσεων και της φιλοσοφίας του δικαίου.

Ο Ρολς επεξεργάζεται, μεταξύ των άλλων, την ιδέα ενός διεθνούς «κοινωνικού συμβολαίου», προτείνει ιδέες συμβατές με τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου για μη επέμβαση και διακρατική ισότητα και αναζητεί τις ηθικές βάσεις που προσδιορίζουν τα πολιτικά κριτήρια, τα οποία ενδεχομένως οδηγούν σε έναν κόσμο δικαιότερο, ελεύθερο και ειρηνικό. Θέτει σε νέες βάσεις τη συζήτηση ως προς το τι είναι εφικτό στο διεθνές στερέωμα. Σε αντίθεση με την εσωστρεφή ματιά των περισσότερων στοχαστών του 20ού αιώνα, το βιβλίο του Ρολς είναι από τις σπάνιες φιλοσοφικές εργασίες που κατευθύνουν την ενέργειά τους προς τα έξω. Η ανάλυση του Ρολς είναι έγκυρη, αξιόπιστη και διατυπωμένη με τρόπο που σέβεται τις ηθικοκανονιστικές παραδοχές κάθε αναγνώστη.

Ο Ρολς χρησιμοποιεί τον όρο «κοινωνία των λαών» για να περιγράψει όλους τους λαούς που ακολουθούν τα ιδεώδη και τις αρχές του δικαίου των λαών στις μεταξύ τους σχέσεις. Οπως διευκρινίζει ο Ρολς, ο όρος «δίκαιο των λαών» πηγάζει από το παραδοσιακό ius gentium, η δε ρήση ius gentium intra αναφέρεται σε ό,τι κοινό έχουν μεταξύ τους τα δίκαια όλων των λαών.

Ωστόσο, ο συγγραφέας δεν αποδίδει στον όρο «δίκαιο των λαών» αυτή τη σημασία, αλλά κυρίως εννοεί τις ιδιαίτερες πολιτικές αρχές για τη ρύθμιση των αμοιβαίων πολιτικών σχέσεων μεταξύ των λαών. Στο «Δίκαιο των λαών» ο Ρολς μελετά το πώς το περιεχόμενο του δικαίου των λαών θα μπορούσε να αναπτυχθεί από μια φιλελεύθερη έννοια δικαιοσύνης παρόμοιας, αλλά γενικευμένης, με την έννοια που ο ίδιος θεώρησε τη δικαιοσύνη ακριβοδικία στο έργο του «Θεωρία της δικαιοσύνης». Η επέκταση της ιδέας ενός γενικού κοινωνικού συμβολαίου στην κοινωνία των φιλελεύθερων δημοκρατικών λαών και η εξέταση δύο ειδών μη ιδεώδους θεωρίας (το ένα είδος ασχολείται με συνθήκες μη συμμόρφωσης και το άλλο είδος μη ιδεώδους θεωρίας ασχολείται με δυσμενείς συνθήκες) είναι τα βασικά θέματα που πραγματεύεται ο Ρολς σε αυτό το έργο του.

Κριτικές