Ρωμαϊκό πρωτείο και ιστορικά δεδομένα

Το πρωτείο που διεκδικεί η Ρωμαϊκή Εκκλησία είναι από τα πλέον αντιλεγόμενα ζητήματα και θεωρείται σήμερα, ύστερα από την άρσι των εκατέρωθεν αναθεμάτων, το κυριώτερο εμπόδιο στην επανένωσι των δύο μεγάλων Εκκλησιών της Ανατολής και της Δύσεως. Στο έργο εξετάζονται, υπό το φως των πορισμάτων της «κριτικής των κειμένων», όσα ευαγγελικά χωρία επικαλείται η Εκκλησία της Ρώμης υπέρ του πρωτείου του κορυφαίου των Αποστόλων Πέτρου και εν ταυτώ υπέρ της ιδίας και του προκαθημένου της επισκόπου, του Πάπα, όπως επεκράτησε να αποκαλείται. Εξετάζονται κατόπιν, τοποθετούμενες στο ιστορικό τους πλαίσιο, το μόνο ικανό να προσδιορίσει το νόημα και την σημασία τους, οι υπέρ και κατά του ρωμαϊκού πρωτείου μαρτυρίες των πρώτων τεσσάρων αιώνων, περίοδος κατά την οποία, μαζί με την διαμόρφωσι των άλλων εκκλησιαστικών θεσμών, αναπτύσσονται και οι θεωρητικές βάσεις του πρωτείου καθώς και οι τρόποι ασκήσεώς του. Είναι όμως και η περίοδος κατά την οποία ενεφύησαν οι πρώτες αμφισβητήσεις του, οι οποίες εκορυφώθησαν κατά την αρειανή κρίσι. Το έργο περατώνεται με τις προεκτάσεις που σημειώθηκαν κατά τα επόμενα πενήντα έτη, έως την οικουμενική σύνοδο της Χαλκηδόνος και τον Πάπα Λέοντα τον Μέγα, οπότε κορυφώνεται η πρώτη φάσις της αναπτύξεως του Ρωμαϊκού πρωτείου, και σημειώνονται συνάμα οι πλέον έντονες εκδηλώσεις της ροπής προς την αυθαιρεσία, που χαρακτηρίζει, όπως κάθε κέντρο εξουσίας, και την Ρωμαϊκή Εκκλησία και τον προκαθήμενό της. Αυτή η ροπή αποτελεί και το πραγματικό, ανυπέρβλητο προς το παρόν, εμπόδιο στην επανένωσι των Εκκλησιών Ανατολής και Δύσεως, την οποία οι σημερινές συνθήκες καθιστούν εν τούτοις ειπέρ ποτε ευκταία.