Η αρχαία Ελλάδα εναντίον της βίας

Η βία μας απειλεί από κάθε πλευρά. Ανθούσε ήδη στον αρχαίο κόσμο. Αλλά όπως φαίνεται οι Έλληνες συγγραφείς, οι Αθηναίοι συγγραφείς, οι οποίοι μας άφησαν έργα, δεν έπαψαν να εναντιώνονται στη βία με όλες τις δυνάμεις τους, ώστε να την απορρίψουν και να την καταδικάσουν.
Εναντίον της ανακάλυψαν και υπερασπίστηκαν τα ιδεώδη της δικαιοσύνης, της πραότητας και της ανθρώπινης αλληλεγγύης.
Το βλέπουμε και σε περιπτώσεις όπου η βία φαινόταν ότι θα διαρκούσε για πάντα. Είναι η περίπτωση αυτού του τόσο ελληνικού λογοτεχνικού είδους, που είναι η τραγωδία. Είναι η περίπτωση των μυθικών αφηγημάτων, όπου οι θεοί δείχνουν τόση σκληρότητα και αδικία. Είναι αυτές οι ποικίλες αρχαίες μαρτυρίες που μας παρουσιάζονται εδώ τόσο παραστατικά, ώστε φαίνεται σαν να εμφανίστηκαν για πρώτη φορά, εκείνη τη στιγμή.





Η βία δεν έλειψε ποτέ από την ανθρώπινη κατάσταση. Ηταν και είναι πάντοτε παρούσα, είτε σε ατομικό είτε σε συλλογικό επίπεδο. Ετσι, εξαίρεση δεν θα μπορούσε να αποτελεί η αρχαία Ελλάδα. Εκείνο όμως που αποτελεί σχεδόν ξάφνιασμα είναι η καταδίκη της βίας αυτής από τους ποιητές, τους φιλοσόφους και τους ρήτορες. Στο τελευταίο βιβλίο της -πρωτοκυκλοφόρησε στη Γαλλία το 2000- η ελληνίστρια και ακαδημαϊκός Jacqueline de Romilly «Η αρχαία Ελλάδα εναντίον της βίας», σε μετάφραση των κυριών Μπάμπης Αθανασίου και Κατερίνας Μηλιαρέση, διερευνά όλες τις εκδοχές της βίας στην αρχαία Ελλάδα, αλλά και τη στηλίτευσή της από τους πνευματικούς ηγέτες της εποχής. Ας μη νομιστεί πως η σοφή γερόντισσα, η οποία εδώ και κάμποσα χρόνια υπαγορεύει πια τα κείμενά της λόγω απώλειας της οράσεως, αφήνεται στη γοητεία μόνον της καλής πλευράς των Ελλήνων· βλέπει και την κακή και επιπλέον αναγνωρίζει και την ομορφιά με την οποία οι Ελληνες περιγράφουν το κακό. Αλλά δείχνοντας στους σύγχρονούς της το πόσο προόδευσε η ελληνική σκέψη σε θέματα φιλοξενίας, δικαιοσύνης, πραότητας, επιείκειας, ομόνοιας και φιλανθρωπίας, προσφέρει ταυτόχρονα και το δικό της προβληματισμό γύρω από το τόσο τραγικά επίκαιρο θέμα της βίας.



ΝΙΚΟΣ ΝΤΟΚΑΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 01/03/2002