Η Αρχαία Ελλάδα σε Αναζήτηση της Ελευθερίας

Jacqueline de Romilly, La Grece Antique a la Decouverte de la Liberte

Πρόλογος: Μιχαήλ Σακελλαρίου


Το βιβλίο αυτό δεν είναι μια ιστορία ούτε περιγραφή γεγονότων· δεν αναλύει την ελληνική κοινωνία και δεν αποσκοπεί να ορίσει, που υπήρχε η ελευθερία στην αρχαία Ελλάδα και σε τι διέφερε από των υπολοίπων. Όλος ο κόσμος γνωρίζει ότι η Ελλάδα είχε σκλάβους και ότι οι πολίτες δεν ήταν παρά μειοψηφία ατόμων στην πόλη. Παρά τα αδιαμφισβήτητα αυτά δεδομένα η ροπή που ωθούσε τους Έλληνες προς την ελευθερία, και αντικατοπτρίζεται μέσα στα έργα τους, ήταν ακατανίκητη. Η συγγραφέας προσπαθεί μέσα από τα κείμενα, τοποθετώντας τα στην χρονολογική τους σειρά, να ακολουθήσει την ιστορία αυτής της συνειδητοποίησης. Τόσο συναρπαστική σε επίπεδο ιδεών και συστημάτων. Αρχικά ανακαλύπτουμε τον θαυμασμό που προκαλεί η ελευθερία του πολίτη καθ' όλη τη διάρκεια του 5ου αιώνα: ελευθερία εθνική, ελευθερία ανθρώπων που αρνούνται να υπακούσουν σε άρχοντα άλλον από τον νόμο, και τέλος δημοκρατική ελευθερία. Το κεφάλαιο «Ζειν ελευθέρως» δείχνει πως αυτή η πολιτική ελευθερία διεισδύει σε όλη την καθημερινή ζωή. Στο τέλος του 5ου αιώνα, η Αθήνα γνωρίζει μια μεταστροφή και εδώ αρχίζουμε να αναρωτιόμαστε. Οι σκέψεις αυτές πιο συνετές, πιο σοβαρές, κυριαρχούν στο δεύτερο μέρος του βιβλίου. Αναφέρονται στην αυτονομία των πόλεων και σε καλύτερο πολιτικό καθεστώς. Παράλληλα βλέπουμε την ελευθερία να επανέρχεται σε έναν καινούργιο τομέα: οι Έλληνες ανακαλύπτουν την εσωτερική ελευθερία, αυτή που μέλλει να γίνει του σοφού. Όλη η περιπέτεια κρατάει λίγο παραπάνω από έναν αιώνα. Είναι συνεχής και καθορίζεται από λαμπρά κείμενα, τα οποία σημάδεψαν τη δυτική σκέψη και διατηρούν, συχνά ως σήμερα, μια προφανή επικαιρότητα.