Φόνος στη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας

Είμαστε στην εποχή της πρώτης Τριανδρίας και ο Συγκλητικός, Δέκιος Καικίλιος Μέτελλος ο Νεότερος, επειδή έχει έρθει αντιμέτωπος με όλους τους ισχυρούς άντρες της Ρώμης που σχεδιάζουν την κατάλυση της Δημοκρατίας, φεύγει τιμωρημένος για την πρεσβεία της Αλεξάνδρειας.
Εκεί γνωρίζεται με όλους τους σοφούς της περίφημης Αλεξανδρινής Βιβλιοθήκης και του «Μουσείου», ενώ παράλληλα συμμετέχει στις δεξιώσεις και τις θρησκευτικές αναζητήσεις της Αυλής των Πτολεμαίων.
Η δολοφονία του μαθηματικού Ιφικράτη του Χίου, μαθητή του Αρχιμήδη, τον αναγκάζει ν' ασχοληθεί με τις δολοπλοκίες των Μακεδόνων στρατηγών και των ξένων βασιλιάδων που εποφθαλμιούν τα πλούτη της Αιγύπτου.
Θα μπορέσουν να του προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια η αρραβωνιαστικιά του Ιουλία και ο Έλληνας γιατρός Ασκληπιάδης;





Διαβάστε απόσπασμα από το βιβλίο



ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι



Δε συγκαταλέγομαι σ' αυτούς που πιστεύουν πως είναι καλύτερα να πεθάνεις παρά να φύγεις από τη Ρώμη. Πράγματι, έχω εγκαταλείψει τη Ρώμη πολλές φορές για να σώσω το τομάρι μου. Για μένα πάντως η ζωή μακριά από τη Ρώμη αποτελεί συνήθως ζωντανό θάνατο, μια προσωρινή παύση των διαδικασιών της ζωής και μια βεβαιότητα ότι όλα τα σημαντικά πράγματα συμβαίνουν κάπου πολύ μακριά. Υπάρχουν όμως και οι εξαιρέσεις· μια από αυτές είναι η Αλεξάνδρεια.


Θυμάμαι την πρώτη μου εντύπωση από την πόλη σαν να 'ταν χτες, μολονότι δε θυμάμαι τίποτα απολύτως από το χτες. Φυσικά, όταν φτάνεις στην Αλεξάνδρεια δια θαλάσσης, δε βλέπεις την πόλη πρώτα. Βλέπεις το Φάρο.


Φαινόταν σαν μια γκρίζα κηλίδα στο βάθος του ορίζοντα, καθώς βρισκόμαστε πάνω από είκοσι μίλια μεσοπέλαγα. Είχαμε πάρει για συντομία τη θαλασσινή ρότα σαν παλαβοί, αντί να περιπλέουμε τις ακτές όπως κάνουν οι συνετοί άνθρωποι. Και ως επιστέγασμα της ανοησίας μας, δεν μπαρκάραμε σε εμπορικό που έχει φαρδιά καρίνα και μπορεί ν' αντιμετωπίσει τις τρικυμίες αλλά σε πολεμικό πλοίο, μια μεγαλόπρεπη τριήρη που είχε τόση μπογιά και τόση επιχρύσωση που θα βούλιαζαν ένα κατώτερο πλοίο. Στα δοκάρια της πλώρης, πάνω από το έμβολο, είχε ένα ζευγάρι χάλκινων κροκόδειλων που φαίνονταν να βγάζουν αφρούς από τα δυνατά σαγόνια τους, καθώς τα γυαλιστερά κουπιά μας προωθούσαν πάνω απ' τ' αφρισμένα κύματα.


- Νάτη η Αλεξάνδρεια, είπε ο καπετάνιος, ένας καραβοτσακισμένος Κύπριος με ρωμαϊκή ενδυμασία.


- Μας πήρε πολύ χρόνο, γρύλισε ο υψηλόβαθμος συγγενής μου Κόιντος Καικίλιος Μέτελλος Κρητικός.


Όπως όλοι οι Ρωμαίοι, και οι δυο μας μισούμε τη θάλασσα και τα θαλασσινά ταξίδια. Γι' αυτό το λόγο διαλέξαμε το πιο επικίνδυνο μέσο για να φτάσουμε στην Αίγυπτο, επειδή είναι το ταχύτερο. Δεν υπάρχει πιο γοργοτάξιδο σκαρί από μια ρωμαϊκή τριήρη με τρεις σειρές κουπιών κι εμείς φροντίσαμε ώστε οι κωπηλάτες της να μη σταματήσουν στιγμή να ιδρώνουν αφότου σαλπάραμε από τη Μασσαλία. Βρισκόμαστε σε μια βαρετή πρεσβεία όπου προσπαθούσαμε να πείσουμε μια ορδή δυσαρεστημένων Γαλατών να μη συμμαχήσουν με τους Ελβετούς. Σιχαίνομαι τη Γαλατία και πέταξα από τη χαρά μου όταν ο Κρητικός πήρε διαταγή από τη Σύγκλητο να πάει στην πρεσβεία της Αιγύπτου με ειδική αποστολή.


Η τριήρης είχε, μπροστά από το κατάρτι, ένα χαριτωμένο οχυρό σε μικρογραφία, στην ταράτσα του οποίου ανέβηκα για να έχω καλύτερη θέα. Μέσα σε λίγα λεπτά η κηλίδα είχε γίνει μια ορατή κολόνα καπνού και σε λίγο ο πύργος φάνηκε καθαρά. Από τόσο μεγάλη απόσταση δεν υπήρχε κάτι για να το συγκρίνω και να εκτιμήσω τις διαστάσεις του οικοδομήματος και δύσκολα θα μπορούσα να πιστέψω πως αυτό ήταν ένα από τα εφτά θαύματα του κόσμου.


- Δηλαδή, αυτός είναι ο περίφημος Φάρος; ρώτησε ο Ερμής, ο σκλάβος μου.


Είχε ανέβει μετά από μένα, με ασταθές βήμα. Υπέφερε από κρίσεις ναυτίας πολύ χειρότερες από τις δικές μου, κάτι που μου έδινε σχετική ικανοποίηση.


- Έχω ακουστά πως είναι πολύ επιβλητικός από κοντά, τον διαβεβαίωσα.


Έμοιαζε κατ' αρχάς με μια λεπτή κολόνα εκτυφλωτικού λευκού στο μεσημεριανό ήλιο. Όταν πλησιάσαμε, διέκρινα πως η λεπτή στήλη στηριζόταν πάνω σε μια πιο χοντρή και αυτή σε μια ακόμη πιο φαρδιά. Ύστερα, είδαμε το νησί αυτό καθαυτό και τότε άρχισα ν' αντιλαμβάνομαι πόσο πελώριος ήταν ο Φάρος, που καταλάμβανε εξ ολοκλήρου το νησάκι Φάρος, που όμως ήταν αρκετά φαρδύ για να μας κρύβει όλη τη θέα της μεγάλης πόλης της Αλεξάνδρειας.


Ο Φάρος βρίσκεται στο ανατολικό άκρο του νησιού και προς αυτό το ακρωτήρι βάλαμε πλώρη για να μπούμε στο Μεγάλο Λιμένα. Στο δυτικό άκρο του νησιού κείται ο Λιμένας του Ευνόστου, δηλαδή το λιμάνι της ασφαλούς επιστροφής, απ' όπου τα πλοία μπαίνουν στη διώρυγα που συνδέει την πόλη με τον ποταμό Νείλο ή συνεχίζουν για τη λίμνη Μαρεώτιδα στο νότο. Γι' αυτό το λόγο ο Εύνοστος είναι το εμπορικό λιμάνι με τη μεγάλη κυκλοφορία. Εμείς όμως, επειδή βρισκόμαστε σε κυβερνητική αποστολή, θα γινόμαστε δεκτοί στ' Ανάκτορα που βρίσκονται στο Μεγάλο Λιμένα.


Καθώς περιπλέαμε το ανατολικό άκρο του νησιού, ο Ερμής είχε ξελαιμιαστεί για να κοιτάζει το Φάρο που τον στεφάνωνε ένα κυκλικό κουβούκλιο από το οποίο έβγαιναν φλόγες και καπνοί που κυμάτιζαν στο αεράκι για να καθοδηγούν τους ναυτιλλόμενους.


- Είναι πανύψηλος, παραδέχτηκε.


- Λέγεται πως είναι πάνω από εκατόν πενήντα μέτρα, τον διαβεβαίωσα.


Οι παλαιοί βασιλιάδες, διάδοχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, έχτιζαν σε μνημειώδεις διαστάσεις για ν' ανταγωνιστούν τους Φαραώ. Οι θηριώδεις τάφοι, οι ναοί και τ' αγάλματά τους δεν άξιζαν μία, αλλά ήταν επιβλητικοί· αυτό άλλωστε επιδίωκαν. Εμείς οι Ρωμαίοι μπορούμε να το καταλάβουμε αυτό. Έχει σημασία να εντυπωσιάζεις το λαό. Φυσικά, προτιμούμε χρήσιμα πράγματα, όπως δρόμους, υδραγωγεία και γέφυρες. Τουλάχιστον ο Φάρος, αν και λίγο υπερμεγέθης, ήταν όντως ένα χρήσιμο οικοδόμημα.


Περνώντας μεταξύ του Φάρου και του ακρωτηρίου Λοχιάδα, μπορέσαμε να δούμε την πόλη και τότε μας κόπηκε η αναπνοή. Η Αλεξάνδρεια κείται σε μια λωρίδα γης που χωρίζει τη λίμνη Μαρεώτιδα από τη θάλασσα, ακριβώς στο δυτικό άκρο του Δέλτα του Νείλου. Ο Μέγας Αλέξανδρος διάλεξε αυτό το σημείο για ν' αποτελέσει η νέα του πρωτεύουσα μέρος του ελληνικού κόσμου και όχι της παπαδοκρατούμενης ξεμωραμένης αρχαίας Αιγύπτου. Ήταν σοφή κίνηση.


Όλη η πόλη κτίστηκε από λευκή πέτρα και το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό. Έμοιαζε με εξιδανικευμένο πρόπλασμα πόλης και όχι για αληθινή πόλη. Η Ρώμη δεν είναι όμορφη πόλη, αν και διαθέτει κάποια ωραία κτίρια. Η Αλεξάνδρεια είναι ασυγκρίτως ομορφότερη. Ο πληθυσμός της είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν της Ρώμης αλλά δε δίνει την εντύπωση ότι είναι πυκνοκατοικημένη και φύρδην μίγδην. Δεν εξαπλώθηκε με την πάροδο του χρόνου όπως όλες οι άλλες πόλεις, αλλά μελετήθηκε, ρυμοτομήθηκε και χτίστηκε εξαρχής ως μεγαλούπολη. Στην επίπεδη γλώσσα ξηράς όπου χτίστηκε, όλα τα σπουδαία οικοδομήματα φαίνονται καθαρά από το λιμάνι, από το πελώριο Σαραπείο στη δυτική συνοικία μέχρι τον παράξενο τεχνητό λόφο και το Πάνειο στην ανατολική συνοικία.


Το σπουδαιότερο οικοδομικό συγκρότημα είναι τ' Ανάκτορα, που εκτείνονται από την πύλη της Σελήνης προς τ' ανατολικά κατά μήκος της ακτής σε σχήμα δρεπανιού και μέχρι το ακρωτήριο Λοχιάδα. Στο Μεγάλο Λιμένα υπάρχει ακόμη το νησί ανάκτορο Αντίρροδος και ο Βασιλικός Λιμένας που συνδέεται με το συγκρότημα των Ανακτόρων. Οι Πτολεμαίοι αρέσκονται να ζουν στην πολυτέλεια και τη χλιδή.


Κατέβηκα στο κατάστρωμα κι έστειλα τον Ερμή να μου φέρει την καλύτερη μου τήβεννο. Οι ναύτες στο κατάστρωμα γυάλιζαν τις πανοπλίες τους, αλλά εγώ και ο Κρητικός, επειδή ήμαστε σε διπλωματική αποστολή, δε φορέσαμε στρατιωτική στολή.


Ντυμένοι στην τρίχα και συνοδευόμενοι από τιμητική φρουρά, πιάσαμε στην αποβάθρα της πύλης της Σελήνης. Πάνω από την πύλη υπήρχε η μορφή μιας όμορφης αλλά πολύ ψηλόλιγνης θεάς, της Αιγύπτιας θεάς Νουτ που συμβολίζει τον ουρανό. Τα πόδια της ακουμπούσαν στη μια πλευρά της πύλης, το μακρύ της κορμί σχημάτιζε το τόξο της πύλης και τα ακροδάχτυλά της έφταναν στην απέναντι πλευρά. Το κορμί ήταν σκούρο γαλανό, διάστικτο με αστέρια και στο μέσο της αψίδας κρεμόταν ένα τεράστιο ορειχάλκινο γκονγκ στο σχήμα του ηλιακού δίσκου. Επρόκειτο να συναντήσουμε όλ' αυτά τ' απομεινάρια της αρχαίας αιγυπτιακής θρησκείας παντού στην Αλεξάνδρεια, η οποία κατά τ' άλλα είναι ελληνική πόλη.


Κατευθυνόμασταν ολοταχώς προς τον πέτρινο μόλο, σαν να θέλαμε να τον εμβολίσουμε και να τον βουλιάξουμε, αλλά την τελευταία στιγμή ο καπετάνιος γάβγισε μια διαταγή και τα κουπιά βυθίστηκαν στο νερό κι έμειναν εκεί πιτσιλίζοντας τα πάντα γύρω τους. Το πλοίο έκοψε γρήγορα ταχύτητα και ήρθε απαλά και πλεύρισε στον τοίχο.


- Αν είχα δέσει ένα τριαντάφυλλο στο έμβολο, δεν επρόκειτο να χάσει ούτε πέταλο, είπε ο καπετάνιος με δικαιολογημένη υπερβολή.


Μάζεψαν τα κουπιά, έριξαν σχοινιά στην ακτή, έσυραν την τριήρη και την έδεσαν στο μόλο. Ύστερα, κατέβασαν με το γερανό τη μεγάλη γέφυρα αποβίβασης μέχρι το λιθόστρωτο και οι ναύτες παρατάχτηκαν δεξιά και αριστερά στο παραπέτο, ενώ οι παλαιομοδίτικοι, χάλκινοι θώρακές τους άστραφταν στον ήλιο.


Αντιπροσωπεία είχε καταφτάσει από την πόλη να μας υποδεχτεί, μια μεικτή ομάδα από αυλικούς που φορούσαν αιγυπτιακούς χιτώνες και Ρωμαίους της πρεσβείας με τηβέννους. Οι αυτόχθονες είχαν προνοήσει να μας διασκεδάσουν κιόλας. Υπήρχαν ακροβάτες και εκπαιδευμένες μαϊμούδες καθώς και μερικές νεαρές γυμνές χορεύτριες που έφερναν λάγνες γυροβολιές. Οι Ρωμαίοι ήταν κάπως πιο αξιοπρεπείς, αλλά μερικοί παραπατούσαν, ήδη αρκετά πιωμένοι, αν και ήταν ακόμη πρωί.


- Μου φαίνεται πως θα μ' αρέσει εδώ, είπα καθώς κατεβαίναμε τη γέφυρα.


- Ου, σίγουρα, είπε ο Κρητικός.


Η οικογένειά μου δε με είχε περί πολλού εκείνο τον καιρό.


Τύμπανα χτυπούσαν, σάλπιγγες στρίγκλιζαν, σείστρα κροτάλιζαν, ενώ αγοράκια μ' ένα λιβανιστήρι στο χέρι μας είχαν φλομώσει με σύννεφα αρωματικού καπνού. Ο Κρητικός υπέμενε όλη τη βαβούρα με στωική απάθεια, αλλά εγώ ήμουν καταγοητευμένος.


- Καλωσορίσατε στην Αλεξάνδρεια, ευγενικέ Συγκλητικέ Μέτελλε! φώναξε ένας ψηλός άντρας, ντυμένος με γαλάζια κελεμπία στολισμένη με χρυσά κρόσσια. (Απευθυνόταν στον Κρητικό, όχι σ' εμένα.)


Καλωσορίσατε, Κόιντε Καικίλιε Μέτελλε, κατακτητή της Κρήτης. (Χωρίς να έχει γίνει και σπουδαίος πόλεμος, η Σύγκλητος του είχε απονείμει τον τίτλο και είχε επιτρέψει και θρίαμβο.) Εγώ, ο Πολυξένης, τρίτος ευνούχος της Αυλής του Φιλοπάτορα Φιλάδελφου Νέου Διόνυσου, εβδόμου Πτολεμαίου, σας λέω: Ως ευ παρέστητε και σας δίνω πλήρη ελευθερία κινήσεων στην πόλη μας και τ' Ανάκτορα, εις αναγνώρισιν του ειλικρινούς σεβασμού και της αγάπης που για μεγάλο χρονικό διάστημα βασιλεύουν στις μεταξύ Ρώμης και Αιγύπτου σχέσεις.


Ο Πολυξένης, όπως και οι άλλοι αυλικοί, φορούσε μαύρη, τετράγωνη αιγυπτιακή περούκα, είχε βάψει μαύρα τα μάτια του και είχε βάλει κοκκινάδι στο στόμα και τα μάγουλά του.


- Τι είναι ο τρίτος ευνούχος, με ρώτησε ο Ερμής σιγανά. Μήπως ο ευνούχος ένα και ο ευνούχος δύο έχουν από ένα αρχίδι έκαστος;


Ειλικρινά, κι εγώ ο ίδιος δεν μπόρεσα ν' απαντήσω.


- Εν ονόματι της Συγκλήτου και του λαού της Ρώμης, άρχισε ο Κρητικός, έχω τη δικαιοδοσία και το προνόμιο να επιβεβαιώσω το μεγάλο σεβασμό με τον οποίο πάντοτε περιβάλλουμε το βασιλιά Πτολεμαίο, τους ευγενείς και το λαό της Αιγύπτου.


Οι αυλικοί χειροκρότησαν και γουργούρισαν όπως κάνουν τα εκπαιδευμένα περιστέρια.


- Τότε, παρακαλώ ακολουθήστε μας στ' Ανάκτορα, για να παρακαθίσετε σε συμπόσιο που οργανώσαμε προς τιμήν σας.


Τώρα μάλιστα, αυτό κάτι έλεγε. Γιατί μόλις πάτησα το πόδι μου σε στερεό έδαφος, ξαναγύρισε και η όρεξή μου. Με τη συνοδεία τύμπανων και σαλπίγγων, σείστρων και κυμβάλων, περάσαμε από την πύλη της Σελήνης.


Μερικοί Ρωμαίοι πολίτες που παρεπιδημούσαν στην Αλεξάνδρεια ήρθαν κοντά μας και αναγνώρισα ένα γνωστό πρόσωπο. Ήταν ένας ξάδελφος του γένους των Καικιλίων με το παρατσούκλι Ρούφος, επειδή είχε κόκκινα μαλλιά. Δεν ήταν μόνο κοκκινομάλλης αλλά και αριστερόχειρας. Με τέτοιο συνδυασμό δεν είχε μέλλον στην πολιτική ζωή της Ρώμης, έτσι πάντοτε τον έστελναν να υπηρετήσει στο εξωτερικό.


Με χτύπησε με το χέρι του στον ώμο και αμέσως μου 'ρθε καταπρόσωπο η κρασίλα.


- Πόσο χαίρομαι που σε βλέπω, Δέκιε. Πάλι ανεπιθύμητος είσαι στη Ρώμη;


- Οι γέροι αποφάσισαν ότι ήρθε η κατάλληλη στιγμή να φύγω κι εγώ στο εξωτερικό. Ο Κλώδιος επιτέλους κατάφερε να μεταπηδήσει στους Πληβείους και βάζει υποψηφιότητα για Δήμαρχος. Αν εκλεγεί, δε θα μπορέσω να επιστρέψω στην πατρίδα ούτε του χρόνου. Θα είναι πανίσχυρος.


_ Αγρίεψαν τα πράγματα, ε; είπε ο Ρούφος. Βρήκες όμως τη μοναδική πόλη στον κόσμο όπου δεν πρόκειται να σου λείψει η Ρώμη.


- Τόσο καλά είν' εδώ; ρώτησα αναθαρρεύοντας με την προοπτική αυτή.


- Δε θα το πιστεύεις. Ο καιρός είναι θαυμάσιος όλο το χρόνο, όλες οι ακολασίες του κόσμου επιτρέπονται εδώ τσάμπα, τα δημόσια θεάματα είναι υπέροχα, ιδίως οι ιπποδρομίες, η διασκέδαση δε σταματά με τη δύση του ηλίου και, Δέκιε φίλε μου, αποκλείεται να σου έχουν κάνει τόσες ρεβεράντζες όσες κάνουν οι Αιγύπτιοι. Νομίζουν πως εμείς οι Ρωμαίοι είμαστε όλοι θεοί.


- θα προσπαθήσω να μην τους απογοητεύσω, είπα.


- Και οι δρόμοι είναι καθαροί. Όχι ότι θα χρειάζεται να περπατάς, αν δεν το θες.


Έκανε μια χειρονομία προς τα φορεία που μας περίμεναν ακριβώς μετά την πύλη της Σελήνης. Έμεινα με το στόμα ανοιχτό σαν τους χωριάτες που βλέπουν για πρώτη τους φορά το Καπιτώλιο.


Με έχουν μεταφέρει φυσικά κι άλλοτε με φορείο. Αυτά που εμείς χρησιμοποιούμε στη Ρώμη τα μεταφέρουν δύο ή τέσσερις βαστάζοι και αποτελούν μια αργή αλλά αξιοπρεπή εναλλακτική λύση του βαδίσματος μέσα στη λάσπη και τα σκουπίδια. Τα αιγυπτιακά όμως ήταν κάπως διαφορετικά. Κατ' αρχάς, το κάθε φορείο το έσερναν τουλάχιστον πενήντα μαύροι Νούβιοι που έφεραν στους ώμους τους στειλιάρια στο μέγεθος των καταρτιών πλοίου. Κάθε φορείο είχε επίσης θέσεις για τουλάχιστον δέκα επιβάτες και ανέβηκα με τη βοήθεια μιας σκαλί-τσας. Αφού λοιπόν κάθισα και με ανύψωσαν, βρέθηκα ίσαμε τα παράθυρα του δευτέρου ορόφου των σπιτιών.


Η καρέκλα στην οποία κάθισα ήταν από έβενο με φίλντισι και είχε κάλυμμα από δέρμα λεοπάρδαλης. Πάνω από το κεφάλι μου με προστάτευε μια πάνινη τέντα κι ένας σκλάβος με βεντάλια από φτερά στρουθοκαμήλου με δρόσιζε κι έδιωχνε μακριά τις μύγες. Ήταν μια σαφής βελτίωση από τη Γαλατία. Με ανακούφιση, είδα ότι ο Κρητικός και οι ευνούχοι πήραν το άλλο φορείο. Οι μουσικοί τακτοποιήθηκαν στο κάτω μέρος του φορείου, ενώ οι ακροβάτες και οι χορεύτριες παίζανε πάνω στους στύλους χωρίς όμως να ενοχλούν τους βαστάζους. Ύστερα, σαν τις εικόνες των θεών που τις μεταφέρουν στις ιερές πομπές, ξεκινήσαμε.


Από την προνομιακή θέση στην οποία βρισκόμουνα, κατάλαβα αμέσως πώς τόσο μεγάλα οχήματα μπορούσαν να διασχίζουν την πόλη. Οι δρόμοι ήταν φαρδείς και απόλυτα ευθείς, πράγμα εντελώς άγνωστο στη Ρώμη. Αυτός στον οποίο βρισκόμαστε διέτρεχε την πόλη από βορά προς νότο.


- Αυτή είναι η οδός του Σώματος, μου είπε ο Ρούφος πιάνοντας μια κανάτα κρασί κάτω από το κάθισμά του. (Μου γέμισε ένα κύπελλο και μου το έδωσε). Το Σώμα είναι ο τάφος του Αλέξανδρου. Δεν είναι βέβαια σ' αυτό το δρόμο, αλλά εδώ κοντά.


Περάσαμε πολλές παρόδους της κεντρικής λεωφόρου, όλες ευθείες αλλά όχι τόσο φαρδιές όσο αυτή στην οποία ταξιδεύαμε. Όλα τα κτίρια ήταν από λευκή πέτρα και όλα ήταν της ίδιας υψηλής ποιότητας, όχι όπως στη Ρώμη όπου μέγαρα και καλύβες καταλαμβάνουν το ίδιο τετράγωνο. Αργότερα πληροφορήθηκα ότι στην Αλεξάνδρεια όλα τα κτίρια χτίστηκαν εξ ολοκλήρου από πέτρα χωρίς ξύλινα πλαίσια, στέγες ή πατώματα. Η πόλη ήταν εντελώς απρόσβλητη από τη φωτιά.


Φτάσαμε σε μια κάθετο που ήταν ακόμη πιο φαρδιά από αυτή στην οποία βρισκόμαστε. Εδώ τα φορεία έστριψαν ανατολικά σαν πλοία που μπαντάρουν τα πανιά στον άνεμο. Τα πλήθη στους δρόμους ζητωκραύγαζαν τη μικρή μας πομπή, πολύ πιο δυνατά, μου φάνηκε, όταν έβλεπαν τις ευκολοδιάκριτες ρωμαϊκές ενδυμασίες μας. Υπήρχαν και εξαιρέσεις. Οι στρατιώτες, που έμοιαζε να βρίσκονται σε κάθε γωνία του δρόμου, μας παρατηρούσαν με ξινισμένα μούτρα. Ρώτησα να μάθω σχετικά.


- Είναι Μακεδόνες, είπε ο Ρούφος. Δεν πρέπει όμως να τους μπερδεύουμε με τους έκφυλους Μακεδόνες της αυλής. Αυτοί είναι βάρβαροι που κατέβηκαν απ' τα βουνά.


- Η Μακεδονία είναι ρωμαϊκή επαρχία από την εποχή του Αιμίλιου Παύλου, είπα. Πώς έχουν εδώ δικό τους στρατό;


- Είναι μισθοφόροι στην υπηρεσία των Πτολεμαίων. Δεν πολυχωνεύουν τους Ρωμαίους.


Πρότεινα το κύπελλό μου για να μου το ξαναγεμίσει.


- Και με το δίκιο τους, αν λάβεις υπόψη πόσες φορές τους έχουμε νικήσει. Ακόμη και τώρα έχουν επαναστατήσει, όπως έμαθα. Στείλαμε τον Αντώνιο Υβρίδα να τους μαζέψει.


- Είναι σκληρά καρύδια, είπε ο Ρούφος. Καλύτερα να μένουμε μακριά τους.


Αντίθετα με τους ξινισμένους στρατιώτες, οι πολίτες είχαν χαρούμενα πρόσωπα και κοσμοπολίτικο αέρα. Δεν έχω ξαναδεί τέτοιους συνδυασμούς δέρματος, μαλλιών και χρώματος ματιών παρά μόνο σε σκλαβοπάζαρο. Επικρατούσε το ελληνικό ντύσιμο, αλλά έβλεπες φορεσιές από κάθε φυλή της υφηλίου, από τις σαν σπάργανα κελεμπίες της ερήμου μέχρι δέρματα και φτερά της ζούγκλας.


Την κυριαρχία της άσπρης πέτρας γλύκαιναν κατά κάποιο τρόπο οι πολλές πρασινάδες που κρέμονταν από τους κήπους στους εξώστες και τις στέγες. Ανθοδοχεία γεμάτα λουλούδια και γιορτινά στεφάνια κρέμονταν παντού εν αφθονία. Υπήρχαν πάμπολλοι ναοί αφιερωμένοι σε ελληνικές, ασιατικές και αιγυπτιακές θεότητες. Ακόμη και ναός της Ρώμης, απόδειξη του... γλειψίματος στο οποίο οι Αιγύπτιοι είναι ανυπέρβλητοι. Ο κύριος θεός της πόλης είναι όμως ο Σάραπις, ένας θεός που εφευρέθηκε ειδικά για την Αλεξάνδρεια. Ο ναός του, το Σαραπείο, είναι από τους γνωστότερους στον κόσμο. Αν και η αρχιτεκτονική του είναι βασικά ελληνική, η αιγυπτιακή διακόσμηση είναι εμφανής παντού. Τα περίφημα αιγυπτιακά ιερογλυφικά κυριαρχούν στο χώρο.


Μπροστά μας ακούγονταν μουσικοί που έκαναν περισσότερη φασαρία ακόμη και από τους δικούς μας. Από έναν κάθετο δρόμο εμφανίστηκε μια πομπή σε κατάσταση αλλοφροσύνης και το φορείο που έφερε τους αυλικούς σταμάτησε για να τους αφήσει να προσπεράσουν. Μια μάζα εκστατικών πιστών ξεχύθηκε στη μεγάλη λεωφόρο. Πολλοί ήταν ντυμένοι μόνο με κοντά κατσικοδέρματα, τα μαλλιά τους ήταν ξέπλεκα και κυμάτιζαν ακατάστατα, καθώς χτυπούσαν ρυθμικά τα ντέφια τους. Αλλοι, λιγότερο παράφρονες, φορούσαν χλαμύδες από λευκή γάζα κι έπαιζαν άρπα, φλογέρα και τα αναπόφευκτα σείστρα. Τους παρατηρούσα με ενδιαφέρον, γιατί μέχρι τώρα δεν είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ τα ελληνικά μέρη του κόσμου και η διονυσιακή λατρεία είχε προ πολλού απαγορευτεί στη Ρώμη.


- Πάλι αυτοί, είπε ο Ρούφος αηδιασμένος.


- Στη Ρώμη τους έδιωξαν από την πόλη, είπε ένας γραμματέας της πρεσβείας.


- Είναι Μαινάδες; ρώτησα. Μου φαίνεται περίεργο να κάνουν τις τελετουργίες τους αυτή την εποχή του χρόνου.


Πρόσεξα πως μερικοί κουνούσαν φίδια και πως ανάμεσά τους ήταν και νεαροί με ξυρισμένα κεφάλια και μια έκφραση σαν να είχαν μόλις φάει ένα δυνατό χτύπημα στη βάση του κρανίου.


- Όχι τόσο αξιοσέβαστοι, είπε ο Ρούφος. Είναι πιστοί του Ατάξα.


- Τι είναι αυτός, τοπικός θεός; ζήτησα να μάθω.


- Όχι, είναι κάποιος άγιος από τη Μικρά Ασία. Η πόλη είναι γεμάτη από δαύτους. Βρίσκεται εδώ δύο χρόνια κι έχει αποκτήσει ολόκληρη ορδή τέτοιων οπαδών. Κάνει θαύματα, προλέγει το μέλλον, κάνει τ' αγάλματα να μιλάνε, τέτοια πράγματα. Δέκιε, αυτό το χαρακτηριστικό των Αιγυπτίων θα το ανακαλύψεις κι εσύ σύντομα: Δεν έχουν κανενός είδους αξιοπρέπεια αναφορικά με τη θρησκεία. Δεν έχουν κοσμιότητα και σοβαρότητα σαν εμάς τους Ρωμαίους· οι δικές μας τελετές και θυσίες δεν τους τραβάνε, θέλουν τελετές στις οποίες όλοι οι πιστοί να συμμετέχουν ψυχή τε και σώματι.


- Αηδιαστικό, είπε περιφρονητικά ο γραμματέας.


- Μάλλον το διασκεδάζουν, είπα.


Τώρα ένα μεγάλο φορείο, ακόμη πιο ψηλό από το δικό μας, διέσχιζε το δρόμο υποβασταζόμενο από τους αλλόφρονες πιστούς που δεν του έδιναν αρκετή ευστάθεια. Στην κορυφή υπήρχε θρόνος στον οποίο καθόταν ένας άντρας ντυμένος με μια εξωφρενική πορφυρή χλαμύδα γεμάτη χρυσά αστέρια και ψηλό καπέλο με μια ασημένια ημισέληνο από πάνω. Στο ένα του χέρι είχε τυλίξει ένα πελώριο φίδι, ενώ στο άλλο κρατούσε φραγγέλιο, αυτό που χρησιμοποιούμε για να μαστιγώνουμε τους ανυπότακτους δούλους.


Μπορούσα να διακρίνω ότι τα γένια του ήταν μαύρα, είχε μακριά μύτη και μαύρα μάτια, αλλά όχι άλλες λεπτομέρειες. Κοιτούσε ελαφρώς προς τα πάνω σαν ν' αδιαφορούσε για τον ορυμαγδό που είχαν στήσει για χατίρι του.