Ο κόσμος κάτω απ τα πόδια της ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΟ

ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΙ ΡΟΚ ΕΝΤ ΡΟΛ!



Κάποιοι θα το αγαπήσουν και κάποιοι άλλοι θα το καταδικάσουν. Κανείς όμως δεν θα μπορέσει να αγνοήσει αυτόν τον καινούργιο τολμηρό Ρούσντι.



Βίνα Απσαρα και Όρμους Κάμα. Δυο μοναδικοί άνθρωποι, μια συγκλονιστική ερωτική ιστορία, ένας κόσμος που αλλάζει και τρέμει κάτω απ’ τα πόδια μας.



Η Βίνα και ο Όρμους είναι δυο σταρ της μουσικής. Η αγάπη τους γεννιέται από τα εφηβικά τους χρόνια, όταν συναντώνται για πρώτη φορά και η ιστορία τους, μπροστά στα μάτια των οπαδών τους παίρνει μυθικές διαστάσεις. Οι δύο εραστές χάνονται και ξαναβρίσκονται, παίρνουν δρόμους διαφορετικούς αλλά καταλήγουν μαζί, γνωρίζουν τη δυστυχία και την απόγνωση αλλά και τη δόξα και την παντοδυναμία της φήμης. Και η μουσική τους δεν είναι παρά ο ήχος της αγάπης τους. Τα τραγούδια τους είναι οι γητειές της αγάπης τους, η μαγεία της καθημερινότητας.



Ο μύθος του Ορφέα και της Ευρυδίκης ξαναγεννιέται μέσα από μια ιστορία αγάπης, θανάτου και ροκ εντ ρολ. Με μια πρωτοφανή τολμηρότητα, ο Ρούσντι προσεγγίζει τον σύγχρονο κόσμο μας και πραγματεύεται τα αιώνια θέματα της ζωής, του έρωτα, της τέχνης και της θρησκείας, με μια διεισδυτική ματιά. Είναι ένας Ρούσντι καινούργιος και διαφορετικός που σίγουρα θα ξαφνιάσει!





ΚΡΙΤΙΚΗ



Καθώς ο κόσμος μας μοιάζει να ομοιογενοποιείται, να συρρικνώνεται διαρκώς στη συνείδησή μας αφήνοντας την εντύπωση ότι θα μπορούσε να στριμωχτεί ακόμη και στην οθόνη ενός φορητού υπολογιστή, εκφράζεται όλο και συχνότερα η ανάγκη για την ύπαρξη μιας και μόνης μεγάλης αφήγησης, που ως σύγχρονο ιερό κείμενο θα περιέκλειε τα πάντα, θα μιλούσε σε όλους και για όλα. Ο Σάλμαν Ρούσντι έγραψε ένα μυθιστόρημα με τη φιλοδοξία να μιλήσει στην καρδιά κάθε ανθρώπου πάνω σε αυτή τη γη, μια δαιδαλώδη ιστορία που θα ενώνει το ανθρώπινο δράμα σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, υπερπηδώντας τα σύνορα των πολιτισμών, του δέρματος και της θρησκείας. Ο κίνδυνος που ελλοχεύει είναι ορατός ήδη από την αρχή: Όταν ανακατεύεις πάρα πολλά υλικά μέσα στο ίδιο τσουκάλι, το πιθανότερο είναι το αποτέλεσμα να είναι άνοστο. Βέβαια όσο ικανότερος είναι ο μάγειρος, όσο πιο έμπειρος και φιλοσοφημένος ­ και ο Ρούσντι είναι και ικανός και έμπειρος και φιλοσοφημένος ­ τόσο δυσκολότερο και ενδιαφέρον γίνεται το έργο του γευσιγνώστη, που στην περίπτωσή μας δεν είναι άλλος από τον αναγνώστη.

Μολαταύτα το Ο κόσμος κάτω από τα πόδια της έχει στη βάση του μια απλή και εύκολη στην πρόσληψή της δραματουργική ιδέα: Πρόκειται για τη ζωή, την άνοδο και την ηρωική πτώση δύο σύγχρονων Ινδών, του Όρμους Κάμα και της Βίνα Απσαρα, οι οποίοι συνδέονται από παιδιά με μια απόλυτη, δίχως όρια, αγάπη και με αφετηρία τη Βομβάη της δεκαετίας του '50 φτάνουν στις ημέρες μας να γίνουν παγκόσμιας εμβέλειας αστέρια της ροκ. Κοντά τους καθ' όλη αυτή την πορεία βρίσκεται ο Ράι, διάσημος φωτογράφος και τρίτη πλευρά του τριγώνου, αμετανόητα ερωτευμένος με τη Βίνα και μοναδικός αφηγητής.

Η ιστορία ξεκινά χρόνια μετά τον τραγικό θάνατο της Βίνα και μας γυρνάει πίσω στα πρώτα χρόνια της ζωής του Ράι, στη Βομβάη της παιδικής του ηλικίας. Δεκάδες πρόσωπα παρελαύνουν στην πορεία, πρόσωπα τα οποία ο συγγραφέας φροντίζει να χτίσει προσεκτικά, ενίοτε και εξαντλητικά, διασχίζοντας μαζί τους κατ' αρχάς την ίδια την πατρίδα του και στη συνέχεια την Ευρώπη ­ κυρίως το Λονδίνο ­, καταλήγοντας στο τέλος στον απέναντι πόλο του μύθου του, την Αμερική. Εκεί ο Όρμους και η Βίνα θα δημιουργήσουν το συγκρότημά τους, τους ΒΤΟ, θα γίνουν διάσημοι και θα μεσουρανήσουν για πολλά χρόνια, ακόμη και μετά τον θάνατο της Βίνα. Τα τραγούδια του Όρμους ερμηνευμένα από την εξαίσια φωνή της Βίνα θα γκρεμίσουν όλα τα φράγματα, εξωτερικά και εσωτερικά, και θα γίνουν η μουσική υπόκρουση του νέου πολυπολιτισμικού κόσμου μας.

Ο Ρούσντι επαναδιαπραγματεύεται τον μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης τοποθετώντας τον μέσα στον σύγχρονο κόσμο, επιχειρώντας παράλληλα να ενώσει σε μια κοινή παράδοση τη δυτική με την ανατολική μυθολογία. Το δίπολο Ανατολή - Δύση είναι η ραχοκοκαλιά του προβληματισμού του και όλο το μυθιστόρημα θα μπορούσε να διαβαστεί ως μια επιχείρηση κατάργησης της διαχωριστικής αυτής γραμμής, με όχημα είτε τους πανάρχαιους μύθους των δύο πολιτισμών, τους οποίους βλέπει στα βάθη των αιώνων να αντλούν από την ίδια δεξαμενή, είτε μέσα από τους σύγχρονους μύθους της μουσικής βιομηχανίας, κοινούς για όλους στη νέα παγκόσμια κουλτούρα. Ο Ρούσντι βλέπει έτσι την ποπ μουσική και τα ινδάλματά της να αναλαμβάνουν τη λειτουργία που κάποτε κρατούσαν οι μύθοι στο συλλογικό μας φαντασιακό· και όπως ακριβώς οι μύθοι Ανατολής και Δύσης ενώνονται διαχρονικά από την κοινή τους ρίζα, έτσι και η μοντέρνα αυτή μυθολογία ενώνει τους σημερινούς ανθρώπους στη συγχρονικότητα του ομοιογενοποιημένου κόσμου μας.

Ωστόσο ο Ρούσντι δεν σταματάει εκεί, μολονότι το εκεί θα ήταν ήδη πολύ μακριά. Το μυθιστόρημά του εξοκέλλει προς πολλές και διαφορετικές κατευθύνσεις, ορισμένες από τις οποίες αφήνουν άναυδο τον αναγνώστη με την πρωτοτυπία και την έμπνευσή τους, ενώ κάποιες σοκάρουν με την αφέλειά τους. Κομμάτια εξαιρετικής βαθύτητας και οξύτητας, σκέψεις πράγματι διεισδυτικές πάνω στον σύγχρονο κόσμο και τη μοίρα του ανθρώπου μέσα σε αυτόν, τα διαδέχονται απλοϊκές απολογίες μιας παγκόσμιας κουλτούρας ή και αδιάφορες λεπτομέρειες για το τάδε ή το δείνα πρόσωπο με ελάχιστη αξία για την ισορροπία του συνόλου. Ο συγγραφέας δείχνει να παρασύρεται από την ευρυμάθειά του, να ξανοίγεται ταυτόχρονα σε πολλές συνισταμένες του θέματός του, έτσι που, όσο πετυχημένα και αν επεξεργάζεται κάποιες από αυτές, το σύνολο καταλήγει να νοσεί από υπερτροφία.

Το πιο ευαίσθητο εν τούτοις σημείο του εγχειρήματός του δεν βρίσκεται στα παραπάνω. Ο Ρούσντι είναι ένας συγγραφέας εξαιρετικού γνωσιολογικού πλούτου, άριστος γνώστης των αφηγηματικών τεχνικών, πραγματικός μάστορας στο στήσιμο και στη διεκπεραίωση μιας ιστορίας, καθώς και βαθυστόχαστος αναλυτής. Κάποια ελαστικότητα στη δομή του μυθιστορήματός του ή μια υπερβολική πολυσημία θα την αντιπαρερχόταν εύκολα κάθε καλοπροαίρετος αναγνώστης. Το Ο κόσμος κάτω από τα πόδια της πάσχει όμως ακριβώς στους πυλώνες της κατασκευής του, στα ίδια τα πρόσωπα. Και αυτό διότι, παρά τη συνειδητή προσπάθεια λεπτομερούς ανάπτυξής τους και την παράθεση κάθε πτυχής της ιστορίας τους, τα κεντρικά πρόσωπα του βιβλίου ­ δίχως να εξαιρείται δυστυχώς ούτε ο ίδιος ο Ράι, ο αφηγητής ­ δεν κατορθώνουν να πείσουν για την αληθοφάνειά τους. Παραμένουν ως το τέλος εγκεφαλικά δημιουργήματα, αντιφατικές κατασκευές που στερούνται πραγματικής υπόστασης και σε τελευταία ανάλυση δεν πείθουν. Από εκεί και πέρα, όσο εμπνευσμένα και να αναπτύσσεται το δράμα τους, η πορεία τους, οι σχέσεις τους και η ζωή τους, ο αναγνώστης μένει πάντα με την εντύπωση ότι τα πρόσωπα δεν έχουν σάρκα και οστά, ότι δεν τον αφορούν.

Το μυθιστόρημα του Σάλμαν Ρούσντι είναι πιστεύω ένα εγχείρημα διδακτικό για κάθε προσεκτικό αναγνώστη, μια και, παρά την ποιότητα της κατασκευής του και πολλούς επί μέρους μικρούς θησαυρούς, δεν βρίσκει τελικά τον στόχο του· στόχος που ως έναν βαθμό είναι κοινός σε κάθε αφήγημα: να μας μιλήσει, να μας συγκινήσει και να μας γοητεύσει, με όχημα αληθινούς ανθρώπους, όσο ασήμαντοι και αν είναι αυτοί, όσο μικροί και διαφορετικοί, αφού σε τελευταία ανάλυση ­ και αυτό ο Ρούσντι ξέρει να το λέει πολύ καλά ­ όλοι πάνω σε αυτή τη γη λίγο-πολύ στο ίδιο καζάνι βράζουμε.

Αξίζει εδώ να σημειώσουμε την προσεγμένη μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου που έφερε εις πέρας, με την απαιτούμενη προσοχή, αυτό το δαιδαλώδες και πολυσύνθετο μυθιστόρημα.