Έγκλημα και Τιμωρία

Το νέο και μόνιμο αυτή τη φορά, Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο που θα μας απασχολήσει στην μελέτη μας αυτή, θα αποτελέσει έναν κύριο πυλώνα στην ανάπτυξη του Διεθνούς Δικαίου και στην ολοκλήρωση της διεθνούς κοινότητας. Ο οικουμενικός χαρακτήρας του, και η κρισιμότητα των αρμοδιοτήτων του -που διεισδύει στα πιο ζωτικά, νευραλγικά σημεία της διεθνούς ζωής- αποτελούν δύο χαρακτηριστικά του που δίνουν στο νέο δικαστήριο την κινητήρια δύναμη για έναν ουσιαστικό ρόλο στη διεθνή έννομη τάξη. Ακόμα η παρεμβατικότητα της δικαιοδοσίας του στο εσωτερικό των κρατών που εμπλέκονται σε αυτήν, κι η εμπλοκή φυσικών προσώπων στα εδώλιά του, ως κατηγορουμένων, δίνει διαστάσεις που η διεθνής ζωή είχε σπάνια γνωρίσει. Χωρίς, ίσως, να έχει συνειδητοποιηθεί από πολλούς μια νέα εποχή ανοίγεται για το Διεθνές Δίκαιο και τις διεθνείς σχέσεις σε ένα τομέα που, ώς τα τώρα, τα κράτη επίμονα κρατούσαν τον έλεγχο των εξελίξεων: τον τομέα της ζωής ή του θανάτου, τον τομέα των ενόπλων συρράξεων διεθνούς ή εσωτερικού χαρακτήρα.

Από τον πρόλογο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Τα τελευταία χρόνια ένα ένα τα προπύργια της απόλυτης κυριαρχίας των κρατών καταρρίπτονται, δίνοντας τη θέση τους στον έλεγχο της διεθνούς κοινότητας και στη συνακόλουθη «κοινωνικοποίηση» των πράξεων ή παραλείψεων των συλλογικών οντοτήτων που μετέχουν σε αυτήν, σημειώνει εύστοχα στην εισαγωγή του βιβλίου του ο καθηγητής Χρήστος Ροζάκης.

Πράγματι, καθώς τα δικαστήρια πληθαίνουν στο διεθνή χώρο, καλύπτοντας με τη δικαιοδοτική εμβέλειά τους έναν σοβαρό χώρο των διακρατικών ή γενικότερα διεθνών έννομων σχέσεων, το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινής γνώμης και του επιστημονικού κόσμου για το φαινόμενο ανάλογα αυξάνεται.

Η βαθμιαία μείωση των ορίων της κρατικής κυριαρχίας δεν περιορίζεται, όμως, με την επέμβαση του Διεθνούς Δικαίου μόνο στο επίπεδο των δημοκρατικών σχέσεων. Ο προηγούμενος αιώνας έχει ενισχύσει τους περιορισμούς της κυριαρχίας σ' αυτό που παραδοσιακά αποτελούσε και τον κεντρικό πυρήνα της: την άσκησή της στην εσωτερική τάξη. Είναι, βέβαια, αυτονόητο ότι ορισμένοι κανόνες διακρατικών σχέσεων που έχουν ως κεντρικό αντικείμενό τους να ρυθμίζουν τις σχέσεις των κρατών στο επίπεδο της διεθνούς κοινότητας (στη διεθνή σφαίρα, στη διεθνή έννομη τάξη), διεμβολίζουν τις ενδοκρατικές σχέσεις και επηρεάζουν τις ανθρώπινες λειτουργίες μέσα στο κρατικό κέλυφος. Μια διεθνής οικονομική ή εμπορική σύμβαση, λ.χ., επηρεάζει άμεσα τις εσωτερικές οικονομικές ή εμπορικές σχέσεις με τις ρυθμίσεις της, όπως και μια σύμβαση που κωδικοποιεί το δίκαιο της θάλασσας έχει επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή των ναυτικών ή των ψαράδων.

Ο Χρήστος Ροζάκης αναλύει με εύληπτο λόγο την περίπτωση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, που θα αποτελέσει έναν κύριο πυλώνα στην ανάπτυξη του Διεθνούς Δικαίου και στην ολοκλήρωση της διεθνούς κοινότητας. Ο οικουμενικός χαρακτήρας του και η κρισιμότητα των αρμοδιοτήτων του διεισδύουν στα πιο ζωτικά και νευραλγικά σημεία της διεθνούς ζωής και αποτελούν δύο χαρακτηριστικά του που δίνουν στο νέο δικαστήριο την κινητήρια δύναμη για έναν ουσιαστικό ρόλο στη διεθνή έννομη τάξη, τονίζει ο Χρήστος Ροζάκης, και υπογραμμίζει ότι το έργο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου είναι βαρύτερο σε σχέση με κάθε άλλο δικαστήριο, εσωτερικό ή διεθνές, όχι μόνο γιατί καλείται να λειτουργήσει μέσα σ' ένα πολύπλοκο πολιτικό περιβάλλον για θέματα ύψιστης πολιτικής σημασίας για τα εμπλεκόμενα κράτη, αλλά και γιατί το δίκαιο που θα εφαρμόσει είναι εξαιρετικά «ανοιχτό», διακρίνεται για την ασάφειά του και, πέρα απ' αυτό, βρίσκεται -τουλάχιστον ως προς ορισμένα σημεία του- σε μετάβαση.

Εξαιρετικά χρήσιμα είναι τα παραρτήματα της έκδοσης, όπου παρουσιάζονται το πλήρες Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, όπως και τα αγγλικά πρωτότυπα κείμενα των τελικών σχεδίων των «Στοιχείων Εγκλημάτων» και των «Κανόνων Διαδικασίας και Απόδειξης», που συμπληρώνουν το Καταστατικό, εξειδικεύοντας τους όρους εφαρμογής του από το Δικαστήριο. Τέλος, το τελευταίο παράρτημα παραπέμπει την αναφορά των άρθρων του Καταστατικού στο κείμενο, έτσι ώστε ο αναγνώστης να έχει τη δυνατότητα να συμβουλεύεται τις απόψεις του συγγραφέα, ή της θεωρίας γενικότερα, για όσες διατάξεις περιλαμβάνονται και αναλύονται στο κυρίως κείμενο.



ΣΩΤΗΡΗΣ ΝΤΑΛΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 02/04/2004