Η δυνατότητα της ελευθερίας

Πώς μπορούμε να γίνουμε ελεύθεροι; Η «αγωγή στην ελευθερία» είναι κάτι εφικτό ή παράλογο; Αν οι παιδαγωγοί μάς αναγκάζουν να γίνουμε «ελεύθεροι», τότε αυτό που θα γίνουμε θα είναι κάτι άλλο από ελεύθεροι, γιατί θα είναι προϊόν εξαναγκασμού. Αν αντιθέτως μας αφήνουν «ελεύθερους» να γίνουμε ό,τι θέλουμε, πάλι δεν θα γίνουμε ελεύθεροι, γιατί δεν θα αποκτήσουμε τα μέσα, ώστε να πραγματώσουμε την ελευθερία μας. Πώς μπορεί να λυθεί αυτό το πρόβλημα; Σύμφωνα με τον Γιώργο Σαγκριώτη, η λύση μπορεί να εξαχθεί από τον Καντ, και συνίσταται στο να ορίζουμε την αγωγή όχι ως κάτι που παράγει την ελευθερία αλλά ως κάτι που παράγεται από την ελευθερία.

Το βιβλίο μελετά το πρόβλημα της αγωγής και την έννοια της ελευθερίας στον Καντ. Ο λόγος αυτού του συνδυασμού είναι ότι ο Καντ θεωρεί πως μπορούμε να διδαχθούμε να είμαστε ελεύθεροι με μεθόδους που ωστόσο μας αφαιρούν τη δυνατότητα να είμαστε ελεύθεροι. Κατά τον Γιώργο Σαγκριώτη, η παράδοξη αυτή αξίωση γίνεται όμως κατανοητή αν θεωρήσουμε πως η ελευθερία δεν είναι ένας από τους στόχους που μπορεί να επιλέξει η αγωγή, αλλά αντιστρόφως η αγωγή μία από τις πραγματώσεις της ελευθερίας. Αυτό όμως απαιτεί η ελευθερία να οριστεί εκ νέου: ακριβώς ως αυτο-νομία.

Για να δείξει ότι αυτή η αντιστροφή είναι εφικτή, το βιβλίο προσφεύγει σε μέσα που του προσφέρει η ίδια η καντιανή φιλοσοφία. Όχι μόνο τοποθετείται απέναντι στη σημερινή έρευνα για το καίριο θέμα της καντιανής «αγωγής στην ελευθερία», αλλά διεξάγει και έναν γόνιμο διάλογο με σημαντικούς στοχαστές που έχουν εντρυφήσει στο συγκεκριμένο θέμα, όπως είναι ο Πωλ Γκάγιερ (Paul Guyer) και ο Άξελ Χόννετ (Axel Honneth), και, τέλος, εγγράφει τα πορίσματά του στον ορίζοντα της ηθικής, του δικαίου και της πολιτικής και κοινωνικής ιστορίας.