Η βαριά αμέλεια στο ιδιωτικό δίκαιο

Το έργο «Η βαριά αμέλεια στο Ιδιωτικό Δίκαιο» ρίχνει φως σε ένα νομοθετικό κενό, αφού στον ΑΚ δεν αποτυπώνεται αυθεντικά κάποιος νομοθετικός ορισμός της βαριάς αμέλειας με αποτέλεσμα το κενό αυτό να καλύπτει η θεωρία και η νομολογία.

Επιχειρείται μια σφαιρική και συνοπτική οριοθέτηση και ανάλυση της βαριάς αμέλειας, όχι μόνο από θεωρητική, αλλά και από πρακτική σκοπιά, συνοδευόμενη από εκτεταμένες αναφορές νομολογίας (ημεδαπής και αλλοδαπής).

Στο βιβλίο αναλύονται, μεταξύ άλλων: το μέτρο και το καθήκον επιμέλειας, η σχέση ενσυνείδητης και βαριάς αμέλειας, η βαριά άνευ συνειδήσεως αμέλεια, τα κριτήρια της εμπειρίας, των αυξημένων γνώσεων, της στέρησης προσόντων, της προσπάθειας, της ρουτίνας, του στιγμιαίου σφάλματος. Επίσης, προτείνονται λύσεις γύρω από τα αμφιλεγόμενα, για την εν λόγω μορφή υπαιτιότητας, ζητήματα, τα οποία προκαλούν με τη σειρά τους διάφορα ερμηνευτικά προβλήματα, καθώς και δικαιοπολιτικές ανησυχίες, με αποτέλεσμα να καθίσταται επιτακτική η ανεύρεση ορθών νομικών βάσεων, που θα συμβάλλουν στην επιτυχή επίλυση αυτών.

Σκοπός της μονογραφίας είναι η ανάδειξη των θεωρητικών πτυχών και της πρακτικής επιστημονικά αξίας της βαριάς αμέλειας, ώστε να εγερθεί παραγωγικά και να εμπλουτιστεί ο επιστημονικός προβληματισμός και να προαχθεί η νομική σκέψη.

Περιεχόμενα
Ευχαριστίες IX
Συντομογραφίες XVII
Εισαγωγή 1
— Κεφάλαιο Πρώτο — Επισκόπηση των τομέων εφαρμογής της βαριάς αμέλειας
I. Γενικές παρατηρήσεις 3
II. Καθήκον διερεύνησης 3
A. Καλόπιστη κτήση 4
B. Αποκλεισμός της ευθύνης για ελάττωμα 8
Γ. Έκταση της εξουσίας αντιπροσώπευσης 8
III. Διατάξεις του δικαίου ιδιωτικής ασφάλισης 9
IV. Περιορισμοί της ευθύνης 12
Α. Προεισαγωγικές παρατηρήσεις 12
Β. Ανιδιοτελείς δραστηριότητες 13
Γ. Χαριστικές δικαιοπραξίες 15
Δ. Η εν τις ιδίοις επιμέλεια 15
Ε. Περιορισμός της ευθύνης στις εργασιακές σχέσεις 18
ΣΤ. Περιορισμός της εταιρικής ευθύνης 21
V. Συμβατικές συμφωνίες 23
VI. Προσυμβατική και αδικοπρακτική ευθύνη 24
VII. Βαρύτητα του πταίσματος 25
VIII. Διατάξεις αστικού δικονομικού δικαίου 26
IX. Διατάξεις του δημοσίου δικαίου 28
— Κεφάλαιο Δεύτερο — Προσπάθειες καθορισμού της βαριάς αμέλειας
I. Σύντομη ιστορική αναδρομή της έννοιας της βαριάς αμέλειας 30
II. Νομοθετικός ορισμός της βαριάς αμέλειας 32
III. Ορισμός της βαριάς αμέλειας στη θεωρία και στη νομολογία 33
IV. Μέτρο της επιμέλειας 36
Α. Γενικά 36
Β. Υποκειμενική θεώρηση 36
Γ. Αντικειμενική θεώρηση 37
Δ. Συνδυασμός αντικειμενικού και υποκειμενικού κριτηρίου 38
1. Υιοθετηθείσα στον Ποινικό Κώδικα αντίληψη 38
2. Υιοθετηθείσα στον Αστικό Κώδικα αντίληψη 38
3. Το μέτρο επιμέλειας του ιδιαίτερα έμπειρου και με υψηλότερες ικανότητες δράστη 40
Ε. Πρότυπο επιμελείας και επίπεδο επιμελείας 42
ΣΤ. Αποτίμηση του νομοθετικού ορισμού της αμέλειας και του χρησιμοποιηθέντος μέτρου επιμέλειας για τον προσδιορισμό της βαριάς αμέλειας 44
V. Προσπάθεια προσέγγισης της βαριάς αμέλειας μέσω της γραμματικής ερμηνείας 46
VI. Τάσεις άρνησης ορισμού της βαριάς αμέλειας 50
VII. Η φύση της βαριάς αμέλειας 55
— Κεφάλαιο Τρίτο —Τα εννοιολογικά στοιχεία της βαριάς αμέλειας
I. Αφετηριακές διατυπώσεις 60
II. Η αντικειμενική παραβίαση του καθήκοντος επιμελείας 61
III. Ενδιάμεσα αποτελέσματα από την παραδοχή του αντικειμενικού καθήκοντος επιμελείας 68
IV. Η αντικειμενική βαριά παραβίαση του καθήκοντος επιμελείας 70
V. Αντικειμενική δυνατότητα πρόβλεψης του αποτελέσματος 71
VI. Η αντικειμενική δυνατότητα αποφυγής του αποτελέσματος 75
VII. Καταληκτικές επισημάνσεις για την αντικειμενική έκφανση της βαριάς αμέλειας 76
— Κεφάλαιο Τέταρτο — Θεωρίες για τον εννοιολογικό προσδιορισμό της βαριάς αμέλειας
I. Εισαγωγικά 79
II. Αντικειμενική θεωρία 79
III. Υποκειμενική θεωρία 84
IV. Μικτή θεωρία 86
V. Διαφοροποιημένες προσεγγίσεις 89
— Κεφάλαιο Πέμπτο — Συστηματοποίηση των κριτηρίων της αντικειμενικής έκφανσης της βαριάς αμέλειας
I. Εισαγωγικές επισημάνσεις 93
ΙΙ. Πιθανότητα ζημιάς 95
ΙΙΙ. Διάρκεια της παραβίασης επιμελείας 97
ΙV. Συχνότητα της παραβιάσεως του καθήκοντος επιμέλειας 100
Α. Εφάπαξ παραβίαση 101
Β. Πολλαπλές παραβιάσεις του καθήκοντος επιμελείας 102
V. Πιθανό ύψος ζημίας 104
VI. Προηγούμενη προειδοποίηση 107
VII. Ταυτόχρονη παραβίαση πολλών καθηκόντων επιμέλειας 109
VIII. Χρόνος για προβληματισμό 110
IX. Ηθελημένη κακή διαχείριση 112
X. Αδιαφορία 115
XI. Η οικονομική ανάλυση του Αστικού δικαίου 118
XII. Στιγμιαίο σφάλμα 121
Α. Το ζήτημα κατάταξης του στιγμιαίου σφάλματος 124
Β. Ορισμός του στιγμιαίου σφάλματος 125
1. Μόνιμη δραστηριότητα 125
2. Βραχυπρόθεσμη εσφαλμένη συμπεριφορά 127
Γ. Απολογισμός 129
ΧΙIΙ. Περιπτώσεις λησμοσύνης 129
ΧΙV. Ρουτίνα γενόμενη κακιά συνήθεια 131
ΧV. Στοιχειώδη καθήκοντα επιμελείας 134
XVI. Επίπεδο δυσκολίας της κατάστασης 136
— Κεφάλαιο Έκτο — Η υποκειμενική έκφανση της βαριάς αμέλειας
Ι. Ικανότητα προς καταλογισμό 138
ΙΙ. Προκαταρκτικές τοποθετήσεις για την υποκειμενική έκφανση της βαριάς αμέλειας 141
ΙΙΙ. Υποκειμενική παραβίαση του καθήκοντος επιμελείας 142
IV. Η προβληματική της αυξημένης υποκειμενικής υπαιτιότητας 146
V. Υποκειμενική βαριά παραβίαση του καθήκοντος επιμελείας 149
VI. Σχέση ενσυνείδητης και βαριάς αμέλειας 150
VII. Η υποκειμενική δυνατότητα πρόβλεψης του αποτελέσματος 153
Α. Βαριά ενσυνείδητη αμέλεια 154
1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 154
2. Γνωστικά στοιχεία 155
3. Πρόβλεψη του αποτελέσματος 158
4. Κρίσιμος χρόνος για τη συνδρομή των προϋποθέσεων της ενσυνείδητης βαριάς αμέλειας 163
Β. Βαριά άνευ συνειδήσεως αμέλεια 164
Γ. Σημασία της διάκρισης 165
VIII. Η υποκειμενική δυνατότητα αποφυγής του αποτελέσματος 166
— Κεφάλαιο Έβδομο — Συστηματοποίηση των κριτηρίων της υποκειμενικής έκφανσης της βαριάς αμέλειας
I. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 169
ΙΙ. Αυξημένες γνώσεις και δυνατότητες 170
ΙΙΙ. Έλλειψη εμπειρίας 172
IV. Φυσική ή διανοητική υστέρηση προσόντων 173
V. Ψυχικά στοιχεία 174
VI. Προσπάθεια του ενεργούντος 178
— Κεφάλαιο Όγδοο — Ιδιάζουσες πταισματικές μορφές
Ι. Προκαταρκτικές σκέψεις για ιδιάζουσες μορφές πταίσματος 180
ΙΙ. Πταίσμα κατά την ανάληψη της διεξαγωγής ενός εγχειρήματος 181
ΙΙΙ. Πταίσμα κατά την ανάθεση διεξαγωγής ενός εγχειρήματος 183
Συμπεράσματα 186
Βιβλιογραφία 189
Αλφαβητικό Ευρετήριο 197
Ευρετήριο νομοθετικών διατάξεων 205