Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες το ταξίδι στην πηγή ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΟ

Αυτή η βιογραφία του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες γεννήθηκε από δύο ερωτήματα που για είκοσι χρόνια βασάνιζαν τον Ντάσο Σαλντίβαρ: Ποιός είναι ο άνθρωπος που έγραψε το βιβλίο Εκατό Χρόνια Μοναξιά; Πάνω σε ποιά ιστορική, πολιτισμική, οικογενειακή και προσωπική πραγματικότητα οικοδομήθηκε αυτό το θαυμάσιο μυθιστόρημα;
Αναζητώντας την απάντηση, ο συγγραφέας ταξίδεψε στους τόπους που καθόρισαν τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, συζήτησε μαζί του, με τους συγγενείς του και τους φίλους του, πήρε εκατοντάδες συνεντεύξεις, έψαξε στα αρχεία των εφημερίδων και των περιοδικών, καθώς και στα αρχεία διάφορων πόλεων.
Το αποτέλεσμα είναι μια πλήρης και σύνθετη θεώρηση, βαθιά και διαφωτιστική, αναγκαία για να κατανοήσει κανείς σε όλη του την έκταση το έργο ενός συγγραφέα που μας σαγηνεύει με την μυθοπλασία του και την ευφυΐα του.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Ντάσο Σαλντίβαρ (Σαν Χουλιάν, Αντιόκια, Κολομβία, 1951), κάτοικος Μαδρίτης και ισπανός υπήκοος σήμερα, φαίνεται ότι γοητεύτηκε, ότι παθιάστηκε, από νωρίς με την προσωπικότητα και το έργο του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ώστε έφηβος ων αποφάσισε να γράψει τη βιογραφία του. Καθώς ομολογεί στον πρόλογο του παρόντος βιβλίου του, που φέρει τον τίτλο Garcia Marquez: El viaje a la semilla - La biografia, άρχισε τη λογοτεχνική και δημοσιογραφική του έρευνα με αντικείμενο τον διάσημο συμπατριώτη του σε ηλικία 17 χρόνων ζητώντας πληροφορίες και υλικό από συγγενείς και φίλους, ανάμεσά τους η μητέρα του Μάρκες, τα αδέλφια του, πολλοί συμμαθητές και συμφοιτητές, ο συγγραφέας Αλβαρο Μούτις, ο πιο αγαπητός και στενός φίλος του, και άλλα διακεκριμένα πρόσωπα, όπως ο Κάρλος Φουέντες. Ο ίδιος ο Μάρκες βοήθησε τον θαυμαστή του - έμεινε μαζί του «δύο απογεύματα επί πολλές ώρες» - να τακτοποιήσει και να ξεκαθαρίσει τις μπλεγμένες και ελάχιστα τεκμηριωμένες πληροφορίες για την πρώτη εικοσαετία της ζωής του.

Η βιογραφία, η οποία εκδόθηκε το 1996, αρχίζει πριν από τη γέννηση του Μάρκες, αφού πηγαίνει πίσω στις ρίζες του συγγραφέα (το βιβλίο, εκτός από φωτογραφίες, περιέχει σχέδια εκτός κειμένου και τα δύο γενεαλογικά δέντρα της οικογένειας του βιογραφουμένου), φθάνει δε στα τέλη της δεκαετίας του '60, όταν η έκδοση του εμβληματικού μυθιστορήματος Εκατό χρόνια μοναξιά εκτόξευσε τον συγγραφέα του στα ύψη της δημοσιότητας, χαρίζοντάς του δόξα και πλούτη, ύστερα από χρόνια σχετικής αφάνειας και ανάλογης ένδειας (το 1982 τιμήθηκε με το Νομπέλ Λογοτεχνίας). Ο Σαλντίβαρ δεν επιχείρησε απλώς μια λεπτομερειακή εξιστόρηση των συμβάντων της ζωής του μεγάλου δημιουργού, του φιλόδοξου επαρχιώτη που είχε βάλει ως στόχο την κατάκτηση της δόξας, μα ερευνώντας τις πρωταρχικές πηγές της έμπνευσής του θέλησε να μάθει πάνω σε ποια ιστορική, πολιτισμική, οικογενειακή και προσωπική πραγματικότητα οικοδομήθηκε το Εκατό χρόνια μοναξιά, το κορυφαίο έργο του. Ασφαλώς η Αρακατάκα (αυτή του ενέπνευσε το θρυλικό χωριό Μακόντο) είναι η πηγή της έμπνευσής του. Ιδιαίτερα το μεγάλο στοιχειωμένο σπίτι όπου έζησε ως τα 10 του χρόνια μαζί με τον παππού Νικολάς Ρικάρντο Μάρκες Μεχία και τη γιαγιά Τρανκιλίνα Ιγουαράν Κότες, ισπανικής καταγωγής. Αυτοί οι δύο άνθρωποι ανέθρεψαν τον μικρό Γκαμπριέλ λέγοντάς του βιωματικές ιστορίες για μάχες και σκοτωμούς (ο παππούς) και παραμύθια με φαντάσματα και δεισιδαιμονίες (η γιαγιά), δίνοντας τροφή στην αχόρταγη περιέργειά του. Τα σημαντικότερα γεγονότα που επέδρασαν στην ψυχοσύνθεση του Μάρκες ήταν τα αιματηρά γεγονότα στην Αρακατάκα το 1928, όταν στη γενική απεργία που έκαναν οι εργάτες στις μπανανοφυτείες της United Fruit Company σφαγιάστηκαν 1.000-1.500 άνθρωποι, ο βιβλικός κατακλυσμός που ακολούθησε το μακελειό, τα ταξίδια με ποταμόπλοιο στον ποταμό Μαγδαλένα, η γνωριμία του με τον μαρξισμό στο λύκειο, η ποίηση του Ρουμπέν Δαρίο, η μοναξιά του τον καιρό της φοίτησής του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Μπογκοτά, η δολοφονία του δημοφιλούς πολιτικού ηγέτη Χόρχε Ελιέσερ Γκαϊτάν το 1948, η διαμονή του επί ένα χρόνο σε έναν οίκο ανοχής, η θητεία του ως ρεπόρτερ και χρονογράφου σε ποικίλες εφημερίδες, το ταξίδι του στη Ρώμη και Ο κλέφτης των ποδηλάτων του Βιτόριο ντε Σίκα, η διαμονή του σε μια σοφίτα στο Παρίσι, η επίσκεψή του στη Μόσχα, το βαλσαμωμένο σώμα του Στάλιν και η απογοήτευσή του από τον υπαρκτό σοσιαλισμό, ο γάμος του με τη Μερσέδες Πάρδο, κόρη φαρμακοποιού, η συμπάθειά του για την κουβανική επανάσταση και η διαμονή του στην Αβάνα, καθώς και οι απόπειρές του να γυρίσει ταινίες στο Μεξικό. Εχοντας στο μυαλό του ένα σωρό πρόσωπα, μύθους, θρύλους, εικόνες, γεγονότα, «το πρόβλημα δεν ήταν για τι πράγμα να γράψει αλλά πώς να το γράψει», κάτι που του πήρε 15 χρόνια για να το μάθει.

Από τους συγγραφείς και τα λογοτεχνικά έργα που σημάδεψαν περισσότερο τον Μάρκες ήταν κατ' αρχάς το Χίλιες και μία νύχτες, η Αντιγόνη και ο Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή, τα παραμύθια των αδελφών Γκριμ, ο Κάφκα, ο Προυστ, το Πέδρο Πάραμο του Χουάν Ρούλφο, ο Ιούλιος Βερν, ο Αλέξανδρος Δουμάς, το Καθώς ψυχορραγώ του Φόκνερ, Η κυρία Ντάλογουεϊ της Βιρτζίνια Γουλφ, το Μόμπι Ντικ του Μέλβιλ, διάφορα αστυνομικά μυθιστορήματα, ο Χέμινγκγουεϊ. Ξαπλωμένος σε μια αιώρα κρεμασμένη από δύο κλαδιά ενός μαγκόδεντρου στις όχθες κάποιου ποταμού ο Μάρκες δεν διάβαζε απλώς, αλλά διέλυε, αποδομούσε κάθε διήγημα, κάθε μυθιστόρημα, ώσπου να ανακαλύψει «τους πολλαπλούς και σύνθετους μηχανισμούς της αφηγηματικής τέχνης», ώσπου να βρει τον τρόπο να γράψει το Εκατό χρόνια μοναξιά, το μεγάλο βιβλίο, το έπος της Λατινικής Αμερικής, το μυθιστόρημα που «θα χώριζε στα δύο την ιστορία της αφηγηματικής τέχνης στην ισπανική γλώσσα».

Το Ταξίδι στην πηγή ακολουθεί βήμα βήμα τα χνάρια του Μάρκες κατά την περιπλάνησή του στην Κολομβία αρχικά, στον κόσμο στη συνέχεια, όχι μόνο δίνοντας στοιχεία για μια ζωή πλημμυρισμένη με κάθε είδους γεγονότα και συγκινήσεις, μα κυρίως προσπαθώντας να εξηγήσει, να ερμηνεύσει και να τεκμηριώσει το πώς ο μοναχικός νεαρός από την Αρακατάκα, μια κωμόπολη στις ακτές του Ατλαντικού, γιος ενός άσημου τηλεγραφητή - εμπειρικού γιατρού - ποιητή και της κόρης ενός συνταξιούχου στρατηγού, κατόρθωσε να ξεφύγει από τα στενά όρια της χώρας του και να τεθεί επικεφαλής μιας ολιγομελούς ομάδας συγγραφέων που προκάλεσαν τη δεκαετία του '60 τη λογοτεχνική έκρηξη (boom literario) της Λατινικής Αμερικής.

Το Ταξίδι στην πηγή, ένα γοητευτικό βιβλίο, είναι σημαντικό επειδή αποτελεί και πυξίδα για εκείνους που επιθυμούν να ασχοληθούν με το πολύμοχθο και χρονοβόρο είδος της βιογραφίας, είναι και μια ανατομία της συγγραφικής τέχνης, εισάγει τον αναγνώστη στο εργαστήρι του μυθιστοριογράφου, τον μυεί στα μυστικά του και του δείχνει το πώς ένας προικισμένος γραφιάς και μυθοπλάστης χτίζει σιγά σιγά, λιθαράκι με λιθαράκι, το έργο του χρησιμοποιώντας τα βιώματά του, πολλά λογοτεχνικά έργα, τη μουσική, τη ζωγραφική, την ιστορία, τη μαγεία και κυρίως τη γόνιμη φαντασία του.



Φίλιππος Φιλίππου (συγγραφέας)

ΤΟ ΒΗΜΑ , 12-05-2002