Storytelling, η μηχανή που κατασκευάζει ιστορίες και χειραγωγεί τα πνεύματα

Από τότε που υπάρχει, η ανθρωπότητα έμαθε να καλλιεργεί την τέχνη της αφήγησης ιστοριών. Μια τέχνη που βρίσκεται πάντα στον πυρήνα του κοινωνικού δεσμού.

Ωστόσο, από τη δεκαετία του 1990 κι έπειτα, στις ΗΠΑ και στη συνέχεια στην Ευρώπη, αυτή η τέχνη αιχμαλωτίστηκε από τις λογικές της επικοινωνίας και του θριαμβεύοντος καπιταλισμού, υπό την ανώδυνη ονομασία «storytelling»: το μάρκετινγκ, το μάνατζμεντ και η πολιτική επικοινωνία χρησιμοποιούν την τέχνη της αφήγησης ως όπλο για την αποτελεσματικότερη χειραγώγηση των πνευμάτων των καταναλωτών και των πολιτών. Πίσω από τις διαφημιστικές καμπάνιες, αλλά και πίσω από τις νικηφόρες προεκλογικές εκστρατείες, από τον Μπους ως τον Σαρκοζί, κρύβονται οι επιτήδειοι τεχνικοί του storytelling management ή του ψηφιακού storytelling.

Αυτήν ακριβώς την απίστευτη ληστεία της ανθρώπινης φαντασίας αποκαλύπτει σε τούτο το βιβλίο ο Κριστιάν Σαλμόν, έπειτα από μακρόχρονη έρευνα σχετικά με τις ολοένα και πιο πολυάριθμες εφαρμογές του storytelling: το μάρκετινγκ στηρίζεται περισσότερο στην ιστορία της μάρκας παρά στην εικόνα της, οι μάνατζερ πρέπει να διηγούνται ιστορίες για να ενισχύουν το ζήλο των μισθωτών, οι στρατιωτικοί στο Ιράκ εκπαιδεύονται με βιντεοπαιχνίδια που παράγονται από το Χόλιγουντ, και οι σύμβουλοι επικοινωνίας οικοδομούν την πολιτική ζωή σαν μια αφήγηση...

Ο συγγραφέας αποκαλύπτει εδώ τα γρανάζια μιας «αφηγηματικής μηχανής» που αντικαθιστά την ορθολογική σκέψη, μιας μηχανής πολύ πιο αποτελεσματικής από όλα τα εργαλεία της ολοκληρωτικής κοινωνίας που φαντάστηκε ο Όργουελ. Αυτή η «νέα αφηγηματική τάξη» πηγαίνει πολύ πιο πέρα από την επινόηση μιας νεογλώσσας των μίντια, που παγιδεύει τη σκέψη: το υποκείμενο που επιδιώκει να διαμορφώσει είναι ένα άτομο χειραγωγημένο, βυθισμένο σε ένα εικονικό περιβάλλον, που φιλτράρει τις προσλήψεις των αισθήσεων, ενεργοποιεί τις ενορμήσεις, ελέγχει τις συμπεριφορές και τις ιδέες...