Γιώργος Σαραντάρης

[...] Ο Γιώργος Σαράντης υπήρξε πρωτοποριακός ποιητής, διυλίζοντας τα ποιητικά ρεύματα της εποχής του, λάτρης της "poesie pure" κατά τον Βαλερύ, και σαφώς ένας από τους κυριότερους -έστω περιθωριακούς- εκπροσώπους της ηλικιακής ομάδας που έδρασε από τα μέσα της δεκαετίας του '30 και στο εξής. Ανακαλώντας εδώ τον Ιταλό φιλόσοφο Τζιοβάνι Τζεντίλε, όπου "κάθε ιστορία είναι σύγχρονη ιστορία", μπορεί ανεπιφύλακτα να ειπωθεί, σε ό,τι αφορά την περίπτωση του Έλληνα ποιητή, ότι κάθε ποίημά του παραμένει σύγχρονο. Με λέξεις-σύμβολα, λέξεις-μελωδίες, λέξεις-εικόνες: ύπνος, ουρανός, πουλιά, γυναίκα, θάλασσα, μοναξιά. Λέξεις που εκφράζουν το ανικανοποίητο της ψυχής, τη μεταμόρφωση του φθαρτού σε αιώνιο, την αγαλλίαση της φιλίας, της αγάπης και της χαράς. Λέξεις για τον συγκαιρινό αναγνώστη, για τον σημερινό αναγνώστη.



Βασίλης Ρούβαλης

Φεβρουάριος 2003









ΚΡΙΤΙΚΗ



«Δύο πράγματα αξίζουν στη ζωή. H αγάπη και η παιδική αφέλεια». Μια από τις τελευταίες φράσεις του ποιητή Γιώργου Σαραντάρη προς την αδελφή του, λίγο προτού ξεψυχήσει στις 25 Φεβρουαρίου 1941, χτυπημένος από κοιλιακό τύφο. Ο Βασίλης Ρούβαλης στο τομίδιο των εκδόσεων Γαβριηλίδη προσπαθεί να χωρέσει τη δημιουργία του σημαντικού εκείνου ποιητή των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα, φιλοτεχνώντας ένα πορτρέτο του με στίχους που επέλεξε από το σύνολο του έργου του. «Λυρικός εκφραστής του ελεύθερου στίχου», σημειώνει στην εμπεριστατωμένη εισαγωγή του ο Ρούβαλης, «ο Σαραντάρης μετέφερε στις αποσκευές του - από την ιταλική Μπολόνια στην Αθήνα του Μεσοπολέμου - το άχνισμα από τις θερμότερες απολήξεις του σύγχρονου ευρωπαϊκού πνεύματος. Μόλις δέκα χρόνια έζησε στην Ελλάδα, υπήρξε όμως ο υπαρξιστής διανοούμενος που άνοιξε νέους δρόμους στη σκέψη, στη διατύπωσή της, στην προσέγγιση των βαθύτερων ζητημάτων που αφορούν το εσώτερο σύμπαν του ανθρώπου...»

Ο Σαραντάρης πεθαίνει σε μια περίεργη χρονική συγκυρία: τη στιγμή που αποφασίζει επιτέλους να συμμετάσχει στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, τον οποίο ώς τότε λοιδορούσε ιδεολογικά. Μια απόφαση που οι συνέπειές της -στέλνεται να υπηρετήσει στα πρόσω, στη γραμμή του πυρός- θα τον εξουθενώσουν σωματικά και ψυχικά. Ώς τότε στεκόταν δίβουλος ανάμεσα σε δυο πατρίδες. Και διχασμένος γενικά: «H καρδιά μας είναι κύμα, που δεν σπάει στην ακρογιαλιά. Ποιος μαντεύει τη θάλασσα, απ' όπου βγαίνει η καρδιά μας; Αλλά είναι η καρδιά μας ένα κύμα μυστικό, χωρίς αφρό. Βουβά πιάνει μια στεριά. Και αθόρυβα σκαλίζει το ανάγλυφο ενός πόθου, που δεν ξέρει απογοήτευση, και αγνοεί την ησυχία (H καρδιά μας)». Ο Σαραντάρης, γόνος εύπορης οικογένειας εμπόρων, μεγάλωσε στην Ιταλία, όπου έφεραν την οικογένεια οι δραστηριότητες του πατέρα του. Επισκέφθηκε την Ελλάδα για πρώτη φορά στα 1922 και επέστρεψε εννέα χρόνια αργότερα για να υπηρετήσει τη θητεία του και να γραφτεί στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Υπήρξε αναμφισβήτητα μια τραγική φυσιογνωμία - αυτό τουλάχιστον δείχνει όλη η ζωή του. Αλλά και πολλοί στίχοι του, που υποδηλώνουν τη βαθιά αγωνία του ποιητή: «Πρέπει να πούμε, να πούμε πριν μας προφτάσει η σιωπή» λέει σε μια ειλικρινή - όσο και δραματική - αποστροφή του έργου του.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 18-04-2004