Οδοιπορικό του 1806

Το μεγάλο ταξίδι του Σατωβριάνδου (1768-1848) στην Ανατολή ξεκινά στις 13 Ιουλίου του 1806 από το Παρίσι και ολοκληρώνεται στις 5 Ιουνίου του 1807 με την επιστροφή του στην ίδια πόλη. Εμείς επιλέξαμε για την παρούσα έκδοση το απόσπασμα που αφορά το ταξίδι του Σατωβριάνδου στην Ελλάδα μέχρι και την Κωνσταντινούπολη. Το κομμάτι αυτό, πέραν του ότι μας αφορά άμεσα καθώς μας δίνει τις εντυπώσεις ενός μεγάλου συγγραφέα για την τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, είναι και το πλέον διάσημο. Η περιήγηση στους τόπους της ελληνικής αρχαιότητας, η αναζήτηση και περιγραφή των αρχαίων ερειπίων, οι εντυπώσεις από τους σύγχρονους Έλληνες αλλά και η βαθιά επίκριση στον οθωμανικό δεσποτισμό αποτελούσαν θέματα ιδιαίτερα ελκυστικά για τους μορφωμένους αναγνώστες στη Δύση.

Ο αναγνώστης του Οδοιπορικού δεν πρέπει να περιμένει οίκτο ή συμπόνια για τον χειμαζόμενο ακόμη ελληνικό λαό. Αυτόν τον λαό εν πάση περιπτώσει που θα βρει την ταυτότητά του συνομιλώντας με τα ερείπια και θα χύσει το αίμα του γι` αυτήν. Ο Σατωβριάνδος είναι έντιμος παρατηρητής. Καταγράφει μόνον αυτό που βλέπουν τα μάτια του καθοδηγημένα από το βλέμμα της περιέργειας, το βλέμμα του νου που έλεγε ο Ευριπίδης. «Ερείπια παντού και ούτε ένας άνθρωπος μέσα σ` αυτά τα ερείπια!» γράφει στη Σπάρτη. Και στην Αθήνα αργότερα: «νόμιζα πως έβλεπα αρχαιότητες παντού». Κι αυτά τα ερείπια αντανακλούν το λυκαυγές που σε μερικά χρόνια μετά την επίσκεψή του θα γίνει η αυγή της σύγχρονης Ελλάδας. Η σύγχρονη Ελλάδα γεννήθηκε μέσα από τα ερείπια της αρχαιότητάς της και ο Σατωβριάνδος περιγράφει τη γέννησή της πολύ πριν την υποδεχθεί το μαιευτήριο της Ιστορίας.

Aπό τον πρόλογο του Τάκη Θεοδωρόπουλου