Πολιτισμός χωρίς συνείδηση

Oι σημερινές δυτικές κοινωνίες επιφανειακά μόνο βασίζονται στον πολίτη και τη δημοκρατία. Αντίθετα με την επικρατούσα άποψη ότι η δημοκρατία ενδυναμώνεται από τον καπιταλισμό, ο συγγραφέας του ανά χείρας βιβλίου ισχυρίζεται ότι στις σύγχρονες κοινωνίες κυβερνούν οι «ειδικοί» και οι «ομάδες συμφερόντων», οι οποίες υποσκάπτουν τη δημοκρατία, εξοβελίζοντας τον απλό πολίτη από τη διαδικασία λήψης των αποφάσεων.

Η Δύση, μολονότι νίκησε τον φασισμό και τον κομμουνισμό, παγιδεύτηκε στην ιδέα ότι μία κοινωνία διευθύνεται καλύτερα με τον ανταγωνισμό ομάδων διαφορετικών συμφερόντων που λειτουργούν μέσα στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς. Το πρόβλημα με την ιδέα αυτή είναι, κατά τον συγγραφέα, ότι η ελεύθερη αγορά δημιουργεί έναν «πολιτισμό χωρίς συνείδηση, ο οποίος καταστέλλει κάθε μορφή ελεύθερης έκφρασης του ατόμου και εμποδίζει τη συνειδητοποίηση του συλλογικού καλού.

Το παράδοξο της κατάστασής μας είναι ότι η γνώση δεν μας έκανε σοφότερους. Αντίθετα, αναζητήσαμε καταφύγιο σ' ένα κόσμο ψευδαισθήσεων όπου η γλώσσα αποκόπηκε από την πραγματικότητα. Η επανασύνδεση της γλώσσας με την πραγματικότητα, η αποσαφήνιση των εννοιών ατομικισμός και δημοκρατία και η τοποθέτησή τους στο επίκεντρο της ζωής του πολίτη, καθώς και ο προσδιορισμός των κυρίαρχων ιδεολογιών ώστε να μπορέσουμε να τις ελέγξουμε, είναι μεταξύ των εξισορροπητικών στοιχείων που προτείνει ο John Ralston Saul, αρθρώνοντας μια επιχειρηματολογία που υπερβαίνει τις συμβατικές διαχωριστικές γραμμές μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς.