Σκέψεις για την θεωρία και την πράξη της χαρακτικής και των εικαστικών εκτυπώσεων

Το βιβλίο παρουσιάζει και αναλύει τις εμπειρίες και τις σκέψεις του καλλιτέχνη που αφορούν το φαινόμενο της χαρακτικής και των εικαστικών εκτυπώσεων. Ως στόχο έχει να πληροφορήσει το φιλότεχνο αναγνώστη για τις ιδιαιτερότητες της έντυπης τοποθέτησης της χρωματικής ύλης επάνω στο χαρτί που είναι η συνηθέστερη επιφάνεια υποδοχής της καλλιτεχνικής πράξης της χάραξης . Το παρόν ,το οποίο παρουσιάζει καλλιτεχνικά ένα εξαιρετικό ενδιαφέρον συνδέεται με την παράδοση που είναι η απαρχή της περιπέτειας της ύλης είτε αυτή έχει τη μορφή της μήτρας είτε του τυπωμένου χαρτιού. Το βιβλίο δεν έχει τη μορφή μιας μονογραφίας αλλά είναι η αποκάλυψη των συναισθημάτων και των εμπειριών που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια της παραγωγής του έργου από τον καλλιτέχνη. Το κείμενο συνοδεύεται από τις αντίστοιχες εικόνες των έργων που το υποστηρίζουν. Συλλεκτική έκδοση με ένα χαρακτικό υπογεγραμμένο από τον καλλιτέχνη ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΑΡΑΚΤΙΚΗΣ: EΠΑΝΕΚΤΙΜΗΣΗ- Η ΚΑΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ- ΑΞΙΩΝ 7.Κεφάλαιο παρεμβολής: λειτουργική και μοντερνιστική χαρακτική. Θα αναγνωρίσουμε αυτή τη θεωρητική προσέγγιση των ιδεών της αμερικανικής ζωγραφικής ως προς την επίσημη τότε, με τη διεθνή ζωγραφική ορολογία των χρόνων 1960, αντίληψη του «all over», στις παρατηρήσεις ενός εξαίρετου βιβλίου του καθηγητή χαρακτικής Ξενή Σαχίνη (με τον τίτλο, «Σκέψεις για τη θεωρία και την πράξη της Χαρακτικής και των Εικαστικών Εκτυπώσεων», [Εκδόσεις Διάπλαση, Αθήνα, 2008], το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα και στο οποίο γίνονται ιδιαίτερα προσεκτικές, αναλυτικές παρατηρήσεις, σχετικές με τις νέες χαρακτικές τεχνολογίες, ειδικότερα ως προς τις ψηφιακές εκτυπώσεις. Θα προστεθεί ότι το βιβλίο αυτό είναι ίσως και το πρώτο σημαντικό κείμενο για τη χαρακτική, γραμμένο από Έλληνα χαράκτη μετά τα χρόνια 1960, τόσο λόγω της ακρίβειας της ενημέρωσης και των πληροφοριών, όσο και για τη μεθοδικότητα των λύσεων που προτείνονται ως προς τις τεχνολογίες και τη θεωρητική τους στήριξη ή τη θεωρητική τους επέκταση. Ο συγγραφεύς αυτού του κειμένου έχει εξάλλου μια μελέτη για το έργο του καλλιτέχνη που κυκλοφόρησε το 1997 και ως Εθνικός Εκπρόσωπος τον είχε προτείνει και παρουσιάσει στην Biennale της Αλεξάνδρειας, το 1997, στην οποία ο Ξενής Σαχίνης τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο της Χαρακτικής. Δύο είναι οι κεντρικές ιδέες αυτού του σημαντικού βιβλίου. Η μία είναι ο διαχωρισμός μεταξύ της ιδέας της χαρακτικής και της ευρύτερης ιδέας των τυπωμάτων (στην προηγούμενη δική μας δημοσίευση στα Νέα της Τέχνης είχαμε ονομάσει τα τυπώματα , Ζωγραφική σε αντίτυπα και ο Ξενής Σαχίνης τα ονομάζει εικαστικές εκτυπώσεις) και αυτή η παρατήρηση διευκολύνει να αποσυνδεθεί, η λειτουργία της χαρακτικής ως συνδεδεμένης με την ύλη της (τις εκτυπωτικές και τις υφολογικές δυνατότητες της εκάστοτε ύλης), από την εκτυπωτική λειτουργία χωρίς ύλη. Η τελευταία , θα είναι τα είδη της μεταξοτυπίας, της ψηφιακής χαρακτικής και το είδος της εκτύπωσης offset που χρησιμοποιείται σε ορισμένες Σχολές Καλών Τεχνών, αλλά σε περιορισμένο αριθμό εκτυπώσεων (αντιτύπων), συνήθως σαράντα, γεγονός το οποίο έχει εμπορική λειτουργία, αλλά δεν ανταποκρίνεται στην παραμικρή λειτουργική αναγκαιότητα. Τέλος, θα επισημάνουμε την ονομασία «τεχνικές επίπεδης φόρμας χάραξης» την οποία χρησιμοποιεί ο καλλιτέχνης για τις τεχνικές της μη αφαίρεσης ύλης (μεταξοτυπία, ψηφιακή χαρακτική, εκτύπωση offset), στις οποίες όμως η πραγματική απουσία της χάραξης της επίπεδης φόρμας και η αποκλειστική προσήλωση στην εκτύπωση χωρίς υλική προέλευση (μήτρα), παραπέμπουν στην ζωγραφική αναγωγή στην επίπεδη επιφάνεια, (all over) και συνεπώς στην αντικατάσταση της χαρακτικής που αντιγράφει τη ζωγραφική (gravure de traduction), από τη χαρακτική που αντιγράφει τη θεωρία της λειτουργίας της ζωγραφικής. Όλα αυτά τα στοιχεία έχουν ενδιαφέρον κατά τούτο, ότι η αναζήτηση να αντικατασταθεί η λειτουργία (η ειδική εικόνα που προκύπτει από το είδος της εκάστοτε ύλης και από την αντίστοιχη τεχνική επεξεργασία που ανταποκρίνεται στις δυνατότητες της ύλης)-συνεπώς η αναγκαία εικόνα- μεταφέρουν εκ νέου στην παραπομπή στη ζωγραφική, αλλά πολλαπλασιασμένη όμως τώρα τεχνητά, βάσει μιας τεχνολογίας η οποία δεν παράγει αναγκαίες εικόνες, αλλά οποιεσδήποτε εικόνες- ισοπεδώνοντας δηλαδή τις εικόνες, ή υπάγοντας εκ νέου τη χαρακτική στη ζωγραφική.

Εμμανουήλ Μαυρομμάτης Ομότιμος Καθηγητής Της Ιστορίας της Τέχνης του Αριστοτέλείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Απόσπασμα από το κείμενο Του Εμ. Μαυρομμάτη στην εφημερίδα τα « Νέα της Τέχνης», Αθήνα, Νο 178, Ιούνιος –Ιούλιος 2009