Ο δημιουργισμός και οι επικριτές του στην αρχαιότητα

Αυτό το βιβλίο γεννήθηκε από μια σειρά διαλέξεων που έδωσε ο Σέντλεϋ στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Μπέρκλεϋ, το 2004. Ο συγγραφέας στη μελέτη του τιμά τους αρχαίους δημιουργιστές που αναζήτησαν, με τα φτωχά αποδεικτικά τους στοιχεία, την αρχή του κόσμου και κυρίως των έμβιων όντων που τον κατοικούν. Παράλληλα συγχαίρει και νοηματοδοτεί τους αρχαίους επικριτές τους, κυρίως τους Ατομικούς, για την τόλμη που είχαν να προτείνουν ότι το τυχαίο, στις υλικές διεργασίες, επαρκεί για να εξηγήσουμε τις απαρχές του κόσμου μας και την πλούσια ποικιλία των έμβιων όντων που περιλαμβάνει. Για τον Σέντλεϋ, τούς αξίζουν επιπλέον συγχαρητήρια επειδή η δική τους υπόθεση τελικά επιβεβαιώθηκε από τον Δαρβίνο και τους συνεχιστές του.

Ο ίδιος ο συγγραφέας εξηγεί την έννοια του δημιουργισμού:

«Γράφοντας αυτ? το βιβλίο, προσπάθησα να δείξω πώς οι μεγάλοι Έλληνες στοχαστ?ς της αρχαιότητας –απ? τους Αναξαγόρα, Εμπεδοκλή και Σωκράτη, ώς τους Πλάτωνα, Δημόκριτο, Αριστοτέλη και Στωικο?ς– ανέπτυξαν τις σκέψεις τους σχετικ? με τις απαρχ?ς του κόσμου και της αιτιώδους δομής του. Χωρ?ς να είναι θρησκευτικ? δογματικοί, ετούτοι οι ανυπέρβλητοι στοχαστ?ς ανέπτυξαν τη δημιουργιστικ? θεωρία τους τονίζοντας την εξηγητικ? αξία της και ξεκινώντας μια ανοιχτ? συζήτηση με τους επικριτές τους. Έτσι ο δημιουργισμ?ς γεννήθηκε ως μια εξαιρετικ? ορθολογικ? απάντηση στο σύνολο των επιστημονικών δεδομένων που ήσαν τότε διαθέσιμα. Ακριβώς τούτο τ? πολύπλοκο πλέγμα αλληλεπιδράσεων καθιστά το μοναδικ? πλούσιο πολιτιστικ? φαινόμενο της αρχαίας φιλοσοφίας πολ? πιο σημαντικ? απ? το σύνολο των επιμέρους φάσεών της. Η βασικ? προτεραιότητά μου ήταν να δείξω πως τα ξεχωριστ? επεισόδια που συγκροτούν το σύνολο φωτίζονται επαρκώς μόνο όταν τα οργανώσουμε σε μια συνεχ? αφήγηση. Η έμπνευση που μπορούμε να αποκτήσουμε απ? αυτο?ς τους εξαιρετικ? σημαντικο?ς στοχαστ?ς ελάχιστα έχει να κάνει με το αν οι απαντήσεις που δίνονται είναι σωστ?ς ή λανθασμένες. Κατ? κύριο λόγο, αφορά εννοιολογικ? και διαλεκτικ? εργαλεία μαζ? με τη δύναμη της καθαρής φιλοσοφικής φαντασίας. Σε όποιο σημείο και να φθάσει η κοσμολογικ? επιστήμη στο μέλλον, θα ευγνωμονούμε αυτο?ς τους στοχαστ?ς για τα δώρα τους.»