Στις διαδρομές της Ιστοριογραφίας

Το βιβλίο αυτό αναδεικνύει και πραγματεύεται το μείζον θέμα της ιστοριογραφίας: του τρόπου και των γνωστικών προϋποθέσεων που έχει η συγγραφή της ιστορίας. Η προσέγγιση γίνεται από μια οπτική κοινωνικών επιστημών –με σημείο εκκίνησης τη διαπίστωση ότι οι μεθοδολογικές μέριμνες των τελευταίων έχουν πολλά να συνεισφέρουν στην διευκρίνιση (και ενδεχομένως επίλυση) προβλημάτων που ανέκυψαν την επαύριο της μεταμοντέρνας «γλωσσολογικής στροφής», όταν αμφισβητήθηκε η δυνατότητά μας να αφηγούμαστε με επάρκεια το παρελθόν, και ο ιστορικός κλάδος έτεινε να προσληφθεί ως μια απλή υπο-περιοχή της λογοτεχνίας. Συνδιαλεγόμενο με πρόσφατα σημαντικά έργα (προπαντός το Για την υπεράσπιση της ιστορίας του Richard J. Evans και το Πώς το παρελθόν γίνεται ιστορία του Αντώνη Λιάκου), το βιβλίο στρέφεται εναντίον αυτού του μεταμοντέρνου σχετικισμού, χωρίς όμως και να υιοθετεί τον γεγονοτολογικό θετικισμό: την άποψη περί της μιας και μόνης «ιστορικής αλήθειας» στην οποία μπορούμε να φτάσουμε εξετάζοντας απλώς τις πηγές. Υποστηρίζεται ότι διέξοδος βρίσκεται στην αποδοχή του –ούτως ή άλλως- ερμηνευμένου χαρακτήρα του παρελθόντος, που όμως απαιτείται να θεμελιώνεται σε προσεκτική και εμπεριστατωμένη χρήση των ιστορικών τεκμηρίων.
Το βιβλίο περιλαμβάνει κεφάλαια για την πορεία του ιστορικού κλάδου μέσα στο χρόνο· τη σχέση επιστήμης και ανθρωπιστικών σπουδών· τη σχέση που διέπει γεγονότα, συμβάντα και ερμηνείες· το ακανθώδες ζήτημα της αιτιώδους επεξήγησης και του πάντοτε κομβικού ρόλου που διαδραματίζει ο Λόγος του ιστορούντος υποκειμένου· το πρόβλημα των «μεγάλων αφηγήσεων» και της στενής –συμπληρωματικής- σχέσης ανάμεσα στο μακρο- και το μικρο-επίπεδο· την δύσκολη σχέση ιστορίας και εξουσίας· καθώς και την –σε τελική ανάλυση- καθοριστική σημασία της πραγματικότητας. Ο διάλογος με τα κείμενα των Evans και Λιάκου κωδικοποιείται σε δυο κεφάλαια –άξονες για περαιτέρω διάλογο, ενώ σημαντικό ρόλο στο όλο πόνημα κατέχουν δυο παραρτήματα: το πρώτο παραθέτει με συνοπτικό τρόπο τα βασικά χαρακτηριστικά των σύγχρονων κοινωνικοεπιστημονικών παραδόσεων (δομισμός, ορθολογική επιλογή, φαινομενολογία, σχεσιακές προσεγγίσεις), ενώ το δεύτερο περιλαμβάνει είκοσι πρωτότυπα δοκίμια- βιογραφικές-θεωρητικές απεικονίσεις της συμβολής των κορυφαίων ιστορικών των τελευταίων δυο αιώνων.