Ρέκβιεμ για ένα όνειρο

Η Σάρα, μια χήρα που νιώθει μόνη και γερασμένη, ονειρεύεται να βγει στην τηλεόραση. Έχει όμως εμμονή με την εμφάνισή της και καταφεύγει σε χάπια αδυνατίσματος. Παράλληλα, ο γιος της, Χάρι, η φιλενάδα του, Μάριον, κι ο καλύτερός του φίλος, Τάιρον, ονειρεύονται να βγάλουν γρήγορα κι εύκολα χρήματα πουλώντας ηρωίνη στους δρόμους του Μπρούκλιν, ώστε να μπορέσουν ν' ανοίξουν δικό τους στέκι. Σύντομα όμως τα πράγματα αρχίζουν να παίρνουν τρομακτική τροπή· ακόμα κι όταν ο κόσμος τους αρχίζει να καταρρέει, η Σάρα, ο Χάρι, η Μάριον και ο Τάιρον αρνούνται να παραιτηθούν και παρασύρονται σε μια τρομακτική δίνη που ρουφά τους ίδους και τα όνειρά τους.







Ο πρόλογος και το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου





ΠΡΟΛΟΓΟΣ



Όταν ήμουν στο γυμνάσιο, νόμιζα πως έπρεπε να είσαι νεκρός για να γίνεις μυθιστοριογράφος -νεκρός και από κάπου αλλού: Αγγλία, Μεσοδυτικές Πολιτείες, Γαλλία.

Ένα από τα πράγματα που συνειδητοποίησα απροσδόκητα καθώς διάβαζα το "Τελευταία έξοδος για το Μπρούκλιν" του Hubert Selby Jr., ήταν ότι ο κόσμος μου, ο κόσμος της εργατικής τάξης του Μπρονξ, αποτελούσε δυνατό υλικό για την τέχνη· ότι οι φωνές, οι δρόμοι, οι χειρονομίες που εγώ γνώριζα τόσο καλά, ήταν εξίσου ανθρώπινα, εξίσου πολύτιμα και σεβαστά με οποιαδήποτε άλλα που θα μπορούσε να συναντήσει κανείς ανά τους αιώνες και τους πολιτισμούς της λογοτεχνίας.

Κι έτσι, άφησα από τα χέρια μου το "Τελευταία έξοδος για το Μπρούκλιν" με την τρομακτική συνειδητοποίηση ότι, αν είχα τη θέληση και το ταλέντο να πορευτώ με το αυτί και το μάτι, θα μπορούσα κάποτε να γίνω συγγραφέας.

Έπρεπε να μεγαλώσω πολύ περισσότερο για να συνειδητοποιήσω ότι ταλέντο και υλικό είναι ασήμαντα χωρίς κάτι άλλο, το οποίο ο Selby κατέχει και προβάλλει σε κάθε σελίδα του κάθε βιβλίου που έχει γράψει: Αγάπη - συγχώρεση και συμπόνια, στοιχεία που έχουν τη δύναμη να εξυψώνουν όλα τα αποτυχημένα κατακάθια που κατοικούν τον κόσμο του, τους ναυαγισμένους, τους διεφθαρμένους, τους αδίστακτους και τους ασυγκίνητους. Η τέχνη του είναι η ικανότητά του να εξανθρωπίζει το φαινομενικά απάνθρωπο και, κατ' επέκταση, να εξανθρωπίζει τον αναγνώστη.

Κανείς δεν μπορεί να μεταφέρει τη βαθιά, εσωτερική εμπειρία του πόνου που βιώνουν άνθρωποι σαν τον Selby -τις αμείλικτες παραισθήσεις της λύτρωσης, της γαλήνης, της αγάπης, του Εύκολου Δρόμου· τον καταστροφικό πόνο της αρρώστιας του τζάνκι· την πνιγηρή οργή της γονίκης, συζυγικής και σεξουαλικής κλειστοφοβίας- τις όλο και πιο σφιγμένες βίδες της παρανοϊκής αυταπάτης· το αξιολύπητο μεγαλείο των ονείρων που μπορούν να γκρεμιστούν τόσο εύκολα· και τον τρόμο της μοιραίας αυγής.

Ο Selby τρυπώνει κάτω από το δέρμα και μέσα στο νου των κολασμένων της πόλης για να μας μεταφέρει εφιαλτικούς μονόλογους γεμάτους τραγικά διάτρητες αυταπάτες, σύντομες απολαύσεις και βασανιστικές εμμονές που κοχλάζουν και συντρίβονται ασταμάτητα σ' όλο το βιβλίο. Στις καλύτερες στιγμές του, κυριολεκτικά καθηλώνει τον αναγνώστη στον κόσμο που περιγράφει.

Το Ρέκβιεμ για ένα όνειρο καταγράφει την καταστροφή τεσσάρων ανθρώπων. Εδώ ο Selby αφηγείται μέσα απ' το μεδούλι των εξαρτημένων· εξαρτημένων από την πρέζα, από την ελπίδα, από τους τραγικά παιδιάστικους οραματισμούς του επίγειου παράδεισου. Ακόμη κι όταν οι χαρακτήρες του ανεβαίνουν στα ύψη, το εφιαλτικό βαρίδι που θα τους τραβήξει στον πάτο είναι εύκολο να προβλεφθεί. Ωστόσο, αυτή η πρόγνωση δεν προστατεύει τον αναγνώστη από την εμπειρία του σχεδόν αβάσταχτου πόνου, της εξαχρείωσης και της λησμονιάς, του τιμήματος που κοστίζουν τα όνειρα στους αδύναμους.

Το Ρέκβιεμ για ένα όνειρο εκφράζει την πεμπτουσία του Selby και περιέχει στιγμές που κάνουν τον αναγνώστη να αισθάνεται σαν τον εκφωνητή του δελτίου ειδήσεων που ενώ βρισκόταν στον τόπο της τραγωδίας του Χίντενμπουργκ είπε με αναφιλητά: «Αχ, η ανθρώπινη φύση!».

Το δώρο του Selby σ' εμάς είναι το γεγονός ότι, για ακόμα μία φορά, συλλαμβάνουμε τον εαυτό μας να πονά για τους ήρωες του -βρισκόμαστε δηλαδή στη θέση ν' αγαπάμε αυτούς που μας απωθούν.

Richard Price

Νέα Υόρκη

Ιανουάριος 1988











Εάν μη Κύριος οικοδομήσει οίκον,

Εις μάτην εκοπίασαν οι οικοδομούντες...



Ψαλμός ΡΚΖ 126



Ίσθι πεποιθώς εν όλη τη καρδία επί Θεώ,

επί δε ση σοφία μη επαίρου.



Εν πάσαις οδοίς σου γνώριζε αυτήν,

ίνα ορθοτομή τας οδούς σου,

ο δε πους σου μη προσκόψη.



Παροιμίες 3:5,6



Αυτό το βιβλίο είναι αφιερωμένο με αγάπη

στον Μπόμπι, που ανακάλυψε

το μοναδικό κιλό καθαρής...

Πίστης σ' ένα στοργικό Θεό.








ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ



Ο Χάρι κλείδωσε τη μητέρα του στην ντουλάπα. Χάρολντ. Σε παρακαλώ. Όχι πάλι την τηλεόραση. Εντάξει, εντάξει, ο Χάρι άνοιξε την πόρτα, τότε σταμάτα να παίζεις παιχνίδια με το μυαλό μου. Διέσχισε το δωμάτιο προς τη συσκευή. Και μη μ' εκνευρίζεις. Τράβηξε το καλώδιο από την πρίζα και αποσύνδεσε την εσωτερική κεραία. Η Σάρα επέστρεψε στην ντουλάπα της κι έκλεισε την πόρτα. Ο Χάρι κοίταξε επίμονα την ντουλάπα για μια στιγμή. Εντάξει, λοιπόν, μείνε. Αρχισε να τσουλάει την τηλεόραση πάνω στο τραπεζάκι της, ώσπου αυτό σταμάτησε απότομα μ' ένα τίναγμα κι η συσκευή παραλίγο να πέσει. Τι στο διάολο γίνεται εδώ πέρα; Κοίταξε χαμηλότερα και είδε μια αλυσίδα ποδηλάτου να πηγαίνει από ένα μεταλλικό κρίκο στο πλάι της συσκευής, στο καλοριφέρ. Κοίταξε ξανά την ντουλάπα. Τι προσπαθείς να κάνεις, μου λες; Τι είναι αυτή η αλυσίδα; Προσπαθείς να με κάνεις να σπάσω την τηλεόραση της ίδιας μου της μητέρας; Ή μήπως το καλοριφέρ -εκείνη παρέμεινε βουβή, καθισμένη στο πάτωμα της ντουλάπας της- και ν' ανατινάξω, ίσως, ολόκληρο το σπίτι; θέλεις να με κάνεις φονιά; Το γιο σου; Το ίδιο το αίμα σου; Το σπλάχνο σου; ΤΙ ΠΑΣ ΝΑ ΜΟΥ ΚΑΝΕΙΣ;;; Ο Χάρι στεκόταν μπροστά στην ντουλάπα. ΤΟΝ ΙΔΙΟ ΤΟ ΓΙΟ ΣΟΥ!!! Ένα λεπτό κλειδί εμφανίστηκε δειλά κάτω από την πόρτα. Ο Χάρι το τράβηξε έξω με το νύχι και το τσίμπησε με τα δάχτυλα του. Γιατί πρέπει πάντα να παίζεις παιχνίδια με το μυαλό μου, για όνομα του θεού, γιατί μου φορτώνεις πάντα τόσο βαριές ενοχές; Δε σ' ενδιαφέρουν καθόλου τα αισθήματα μου; Γιατί πρέπει να μου κάνεις τη ζωή τόσο δύσκολη; Γιατί να -Χάρολντ, δε θα έκανα ποτέ κάτι τέτοιο. Η αλυσίδα δεν είναι για σένα. Οι ληστές. Τότε γιατί δε μου το είπες; Κόντεψε να μου πέσει η συσκευή. Παραλίγο να πάθω καρδιακή προσβολή. Η Σάρα κουνούσε το κεφάλι της στο σκοτάδι. Δε θα 'θελα να πάθεις κακό, Χάρολντ. Τότε γιατί δε βγαίνεις; Ο Χάρι τράβηξε την πόρτα, κάνοντας το πόμολο να κροταλίσει, αλλά ήταν κλειδωμένη από μέσα. Τίναξε ψηλά τα χέρια του, απελπισμένος και αηδιασμένος. Βλέπεις τι εννοώ; Το βλέπεις ότι πάντα κατορθώνεις να με ταράζεις; Ξαναγύρισε στη συσκευή, ξεκλείδωσε την αλυσίδα κι έπειτα στράφηκε ξανά στην ντουλάπα. Γιατί πρέπει να το κάνεις ζήτημα; Ε; Μόνο και μόνο για να μου φορτώσεις τις κωλοενοχές, σωστά; Σωστά;;; -Η Σάρα συνέχισε να κουνιέται μπρος πίσω- Το ξέρεις ότι θα έχεις τη συσκευή πίσω σε δυο ώρες, αλλά πρέπει να με κάνεις να αισθανθώ ένοχος. Εξακολουθούσε να κοιτάζει την ντουλάπα -η Σάρα κουνιόταν σιωπηλή- κι έπειτα τίναξε τα χέρια του ψηλά. Ε, δε γαμιέται, κι έσπρωξε τη συσκευή, προσεκτικά, έξω από το διαμέρισμα.

Η Σάρα άκουσε τη συσκευή να τσουλάει στο πάτωμα, άκουσε την πόρτα ν' ανοίγει και να κλείνει και κάθισε με τα μάτια κλειστά, ενώ κουνιόταν μπρος-πίσω. Δε συνέβαινε. Αφού εκείνη δεν το έβλεπε, δε συνέβαινε. Είπε στον άντρα της, τον Σίμουρ, πεθαμένο εδώ και χρόνια, ότι δε συνέβαινε. Ακόμη κι αν συνέβαινε, ήταν όλα εντάξει, Γι' αυτό μην ανησυχείς Σίμουρ. Είναι σαν διαφημιστικό διάλειμμα. Σύντομα το πρόγραμμα θα ξαναρχίσει και θα δεις, θα είναι ωραία, Σίμουρ. Όλα θα πάνε καλά. θα δεις. Στο τέλος όλα είναι ωραία.

Ο συνέταιρος του Χάρι, ένας μαύρος τύπος με το όνομα Τάιρον Σι Λαβ -Ακριβώς, μάγκα μου, αυτό είναι τ' όνομα μου και δεν αγαπώ κανέναν εκτός από τον Τάιρον Σι- τον περίμενε στο διάδρομο, μασουλώντας μια Σνίκερς. Έβγαλαν την τηλεόραση από το κτήριο χωρίς προβλήματα, ο Χάρι να χαιρετάει όλες τις yentas τις γλωσσοκοπάνες που κάθονταν έξω από το κτήριο μαζεύοντας ήλιο. Τώρα, όμως, ξεκινούσε το δύσκολο μέρος. Το να σπρώξεις το καταραμένο μαραφέτι τρία οικοδομικά τετράγωνα παρακάτω, μέχρι το ενεχυροδανειστήριο, χωρίς να σε ληστέψουν, χωρίς να σε πετάξει κάτω κάποιο ηλίθιο πιτσιρίκι, να ντεραπάρεις πέφτοντας σε καμιά τρύπα στο έδαφος, να συγκρουστείς με κανένα σωρό από σκουπίδια ή να καταρρεύσει απλώς το κυλιόμενο τραπεζάκι, απαιτούσε υπομονή και καρτερικότητα. Ο Τάιρον κρατούσε σταθερή τη συσκευή ενώ ο Χάρι έσπρωχνε και οδηγούσε το τραπεζάκι. Ο Τάιρον λειτουργούσε σαν παρατηρητής, προειδοποιώντας τον Χάρι για τους μεγάλους σωρούς από χαρτιά και τις σακούλες των σκουπιδιών που μπορούσαν ν' αποβούν επικίνδυνα για την ασφαλή και γρήγορη εκτέλεση της προκαθορισμένης αποστολής τους. Έπιασαν από μια πλευρά ο καθένας, για να το σηκώσουν προσεκτικά από το πεζοδρόμιο και να το περάσουν στην άλλη πλευρά του δρόμου. Ο Τάιρον έγειρε το κεφάλι του και κοίταξε εξεταστικά την τηλεόραση. Μη χέσω, αυτή η παπαριά έχει αρχίσει και μου φαίνεται λίγο άθλια, ρε συ. Τι συμβαίνει; Μου έγινες ιδιότροπος στα καλά καθούμενα; Όπα, μωρό μου, δε με πειράζει ακόμη κι αν αρχίσει να βγάζει μαλλιά, αρκεί να πάρουμε το παραδάκι.

Ο κύριος Ραμπίνοβιτς κούνησε το κεφάλι του καθώς τους παρατηρούσε να σπρώχνουν την τηλεόραση μέσα στο ενεχυροδανειστήριο του. Για κοίτα, φέρανε και το τραπεζάκι. Ε, και τι θες τώρα; Δεν μπορώ να το κουβαλάω τόσο δρόμο στην πλάτη μου. Έχεις και φίλο μαζί σου. Μπορούσε να σε βοηθήσει. Όπα, ρε άνθρωπε, δεν είμαι ο χαμάλης του εγώ. Σου μοιάζω εγώ για schlepper, Ο Χάρι χασκογέλασε και κούνησε το κεφάλι του, Τι Εβραίος... Τέλος πάντων, έτσι θα είναι ευκολότερο να τη γυρίσει στο σπίτι. Έτσι είναι ο φίλος μου, πάντα σκέφτεται τη μαμά του. Βέβαια, τέτοιος γιος... Ένα κλεφτρόνι. Σε χρειάζεται, όσο χρειάζεται κι ένας τάρανδος μια κρεμάστρα για καπέλα. Έλα τώρα, Έιμπ, βιαζόμαστε. Απλώς δώσε μας τα φράγκα. Βιάζεστε, βιάζεστε. Όλο βιάζεστε, κι έσυρε τα βήματα του πίσω από τον πάγκο, εξετάζοντας προσεκτικά τα μολύβια πριν διαλέξει κάποιο για να χρησιμοποιήσει. Έχεις τόσο σοβαρά πράγματα να κάνεις, ο κόσμος γκρεμίζεται, αν όχι το σύμπαν, μη χασομεράς. Πλατάγισε τη γλώσσα του, κούνησε το κεφάλι και ξεκίνησε αργά να μετράει τα λεφτά... Δυο φορές... Τρεις -Έλα, Έιμπ, να τελειώνουμε. Μα τον πήρες γραμμή τον τύπο, ρε φίλε; Γλείφει τα δάχτυλα του και μετράει το παραδάκι ξανά και ξανά, λες και πρόκειται ν' αλλάξουν τα νούμερα. Δεν εμπιστεύεται ούτε τον εαυτό του. Να πάρει η οργή.

Ο κύριος Ραμπίνοβιτς έδωσε τα χρήματα στον Χάρι κι εκείνος υπέγραψε στο βιβλίο. Κάντε μου τη χάρη και τσουλήστε την εκεί κάτω, εντάξει;

Μη χέσω. Ξέρεις κάτι, ρε μάγκα, κάθε φορά που σε βλέπω, το όμορφο κωλαράκι μου ξεσκίζεται στη δουλειά. Έσπρωξαν τη συσκευή ως τη γωνία και την κοπάνησαν.

Ο κύριος Ραμπίνοβιτς παρακολουθούσε κουνώντας το κεφάλι και πλατάγιζε τη γλώσσα του. Ύστερα αναστέναξε. Κάτι δεν πάει καλά... Δεν είναι ηθικό, που να πάρει, δε συμφωνεί με τον εβραϊκό νόμο.

Μη χέσω. Γιατί θες να πας εκεί πέρα, ρε άνθρωπε; Γιατί θέλω να πάω εκεί πέρα; Γιατί εκεί η πρέζα έχει ταινία ασφαλείας. Ξέρεις κάτι, Χάρι; Είσαι απλοϊκός στο μυαλό. Δεν πρέπει να μαλακίζεσαι όταν μιλάς για πράγματα σοβαρά όπως η πρέζα, φίλε. Ιδιαίτερα όταν μιλάς για τη δική μου πρέζα. Για τη δική σου, δε μ' ενδιαφέρει. Μόνο για τη δική μου. Και τι το σπουδαίο έχει η πρέζα εδώ πέρα; Όπα, ρε φίλε, τι θες να πεις; Όσες άκρες υπάρχουν εδώ πέρα υπάρχουν κι εκεί. Θα μπορούσαμε να δοκιμάσουμε ακόμη και κάτι καινούργιο. Καινούργιο; Ναι, μωρό μου. Μπορούμε απλώς να κατεβούμε σιγά σιγά το δρόμο, να δούμε ποιοι τρίβουν συνέχεια τη μύτη τους και βαράνε ντάγκλες κι έτσι θα ξέρουμε πού είναι η πρέζα η καλή. Μιλάω για πρώτη ποιότητα, φίλε. Και, τέλος πάντων, γλιτώνουμε και το ταξί. Το ταξί; Ποιος πέθανε, ρε, και σ' άφησε πλούσιο; Αυτά τα φράγκα είναι για πρέζα, μάγκα μου. Δεν πρόκειται να πάνε για ταξί. Πρέπει να φροντίζεις τις ανάγκες σου προτού μαλακιστείς με τις πολυτέλειες.

Μη χέσω. Και θέλεις να πάρω σβάρνα τον κωλο-υπόγειο, μ' όλους αυτούς τους αλκοολικούς και τους αλήτες; Να πάρει ο διάολος. Έχεις τρελαθεί τελείως. Σε γδύνουν προτού προλάβεις να πας οπουδήποτε. Κοίτα μάγκα, μη μου το παίζεις εμένα ανυποψίαστος μαύρος περαστικός, τεμπελόσκυλο. Ο Τάιρον γέλασε. Φίλε μου, αν είναι να κάνω ολόκληρο ταξίδι, άσε με πρώτα να τηλεφωνήσω στην άκρη μου, τον Μπρόντι, να δω τι έχει. Δώσε μου ένα κατοστάρικο. Γαμώ το θεό μου, ρε συ, από πότε χρειάζεται κατοστάρικο για να κάνεις ένα τηλεφώνημα; Όπα, μωρό μου, δε γαμιέμαι με την τηλεφωνική εταιρεία. Ο Χάρι έγειρε πάνω στον τηλεφωνικό θάλαμο ενώ ο Τάιρον είχε αγκαλιάσει τη συσκευή και μιλούσε συνωμοτικά. Ύστερα από ένα λεπτό περίπου, κατέβασε το ακουστικό και βγήκε από το θάλαμο μ' ένα πελώριο χαμόγελο στο πρόσωπο. Έι, μάγκα, κλείσε το στόμα σου, με πονάει στα μάτια. Ασπροκώλη, σκατόπουστα. Ποτέ δε θα την έβγαζες καθαρή στα βαμβακοχώραφα. Ο Τάιρον άρχισε να περπατάει και ο Χάρι τον ακολούθησε. Λοιπόν, τι γίνεται; Η άκρη μου έχει μια ζουζού δυναμίτη, μωρό μου, κι εμείς θα πάμε να ψωνίσουμε καμιά γραμμή. Ανέβηκαν τα σκαλιά του μετρό, περπατώντας χωριστά. Ο Τάιρον συνέχισε το δρόμο του ενώ ο Χάρι κοίταξε γύρω του για μια στιγμή κι ύστερα μπήκε σ' ένα καφέ, εκεί δίπλα. Η γειτονιά ήταν απολύτως και αποκλειστικά μαύρη. Ακόμη και οι αστυνομικοί ήταν μαύροι. Ο Χάρι ένιωθε πάντα ότι καρφωνόταν μέσα στο καφενείο, όταν έπινε ελαφρύ καφέ κι έτρωγε ντόνατ με σοκολάτα. Αυτό ήταν και το μοναδικό κώλυμα, όποτε ψώνιζαν από τον Μπρόντι. Συνήθως είχε καλό σταφ αλλά ο Χάρι δε γινόταν να προχωρήσει πέρα από το καφέ, ειδεμή θα μπορούσε να χαλάσει όλο το νταραβέρι ή, πράγμα εξίσου άσχημο, να βρεθεί με το κεφάλι ανοιγμένο. Για την ακρίβεια, η έξυπνη κίνηση, η πραγματικά έξυπνη κίνηση, θα ήταν να μείνει στα προάστια, αλλά δεν άντεχε να βρίσκεται τόσο μακριά από τα λεφτά και την πρέζα. Ήταν ήδη αρκετά άσχημο να κάθεται εκεί, νιώθοντας τους μυς του στομαχιού του να σφίγγονται, την αγωνία να διαπερνά το κορμί του κι εκείνη τη γεύση να του τσιμπάει το λαιμό, ωστόσο ήταν χίλιες φορές καλύτερα από το να μη βρισκόταν εκεί.

Παρήγγειλε άλλο ένα φλιτζάνι καφέ κι ένα ντόνατ κι έστριψε ανεπαίσθητα στο σκαμπό του, όταν ένας μπάτσος, πιο μαύρος κι από τη σοκολάτα στο ντόνατ του και πιο ογκώδης κι από μια νταλίκα Μακ, ήρθε και κάθισε δίπλα του. Ιησού Χριστέ, γαμώ την τύχη μου τη ρουφιάνα. Εκεί που προσπαθείς να ηρεμήσεις και ν' απολαύσεις ένα φλιτζάνι καφέ, έρχεται ο γαμιόλης ο μπαμπουίνος και πρέπει να καθίσει δίπλα σου. Σκατά! Ήπιε μια γουλιά καφέ, κοίταξε το πιστόλι στη θήκη κι αναρωτήθηκε τι θα γινόταν αν το τραβούσε ξαφνικά και άρχιζε να πυροβολεί, πίου, πίου, τινάζοντας το κεφάλι του σκατομαλάκα στον αέρα, κι ύστερα πετώντας ένα χαρτονόμισμα πάνω στον πάγκο, θα έλεγε στην γκόμενα να κρατήσει τα ρέστα και θα έβγαινε περπατώντας. Ίσως πάλι να έβγαζε απλώς το όπλο, να το έδινε στον μπάτσο και να τον ρωτούσε αν ήταν δικό του, Μόλις το βρήκα στο πάτωμα και σκέφτηκα ότι μπορεί να σας έπεσε, ή μάλλον, θα είχε πολλή πλάκα αν βουτούσε στα μουλωχτά το σκατόπραγμα και το ταχυδρομούσε ύστερα στο διοικητή του, μ' ένα σύντομο σημείωμα που θα έλεγε ότι μ' αυτό το πιστόλι είχε στείλει κάτι τύπους και ίσως θα έπρεπε να προσέχει καλύτερα τα παιχνίδια του... Πράγματι, αυτό θα ήταν απόλαυση, κι έπειτα κοίταξε τον πελώριο μπάσταρδο που καθόταν δίπλα του και φλυαρούσε με την γκόμενα πίσω από τον τιάγκο, γελώντας με την ψυχή του ο σκυλάραπας, κι ο Χάρι γέλασε από μέσα του και αναρωτήθηκε τι θα σκεφτόταν ο μπάτσος, αν ήξερε ότι η ζωή του βρισκόταν στα χέρια του και τότε ο Χάρι παρατήρησε το μέγεθος του χεριού που κρατούσε την κούπα με τον καφέ και συνειδητοποίησε ότι ήταν μεγαλύτερο κι από μπάλα του μπάσκετ κι έχωσε το υπόλοιπο ντόνατ στο στόμα του, το κατέβασε με λίγο καφέ, κι ύστερα βγήκε από το καφενείο περπατώντας αργά, με την αίσθηση εκείνου του θεόρατου μπάτσου να τον ακολουθεί, τη στιγμή που ο Τάιρον κατέβαινε καμαρωτός τα σκαλιά του μετρό.

Το διαμέρισμα του Τάιρον δεν ήταν παρά ένα δωμάτιο με νεροχύτη. Κάθονταν γύρω από το μικρό τραπεζάκι· τα σέα τους σ' ένα ποτήρι, το νερό βαμμένο ροζ από το αίμα, τα κεφάλια τους να κρέμονται χαλαρά από τους λαιμούς τους, τα χέρια τους να κρέμονται χαλαρά από τους καρπούς ενώ τα δάχτυλα τους μόλις που κρατούσαν τα τσιγάρα. Πού και πού κάποιο δάχτυλο σκάλιζε ένα ρουθούνι. Οι φωνές τους έβγαιναν χαμηλές και αδύναμες. Μη χέσω, αυτή είναι πρώτης τάξεως πρέζα, μωρό μου. Σκέτος δυναμίτης σου λέω. Ναι, ρε φίλε, είναι το κάτι άλλο, πραγματικά. Ο Χάρι αισθάνθηκε το τσιγάρο να καίει τα δάχτυλα του και το πέταξε, Σκατά, έπειτα έσκυψε αργά, το κοίταξε για ένα λεπτό με το χέρι κρεμασμένο από πάνω του και τέλος το σήκωσε, το ξανακοίταξε και, σιγά σιγά, έβγαλε ένα καινούργιο τσιγάρο από το πακέτο του, το έβαλε στο στόμα και το άναψε με το παλιό, πέταξε τη γόπα στο τασάκι κι ύστερα έγλειψε το κάψιμο στα δάχτυλα του. Κοίταξε επίμονα τις μύτες των παπουτσιών του για μια στιγμή και μετά για άλλη μία... του φάνηκαν όμορφες και μαλακές έτσι όπως - μια τεράστια κατσαρίδα του τράβηξε την προσοχή, καθώς παρέλασε επιθετικά δίπλα του αλλά ώσπου να σκεφτεί να επιχειρήσει να την πατήσει, εκείνη εξαφανίστηκε κάτω από το σοβατεπί. Πάλι καλά, αυτή η ρουφιάνα μπορεί και να μου τρυπούσε το παπούτσι. Σήκωσε πρώτα το μπράτσο κι ύστερα το χέρι του και πήρε μια ρουφηξιά από το τσιγάρο του. Ο Χάρι τράβηξε άλλη μια χορταστική τζούρα και κατέβασε τον καπνό αργά και βαθιά, γευόμενος και το τελευταίο μόριο του, απολαμβάνοντας τον τρόπο με τον οποίο του γαργαλούσε τις αμυγδαλές και το λαιμό, Χριστέ μου, είχε υπέροχη γεύση. Υπήρχε κάτι στην πρέζα που έδινε και γαμώ τις γεύσεις σ' ένα τσιγάρο. Ρε φίλε, ξέρεις τι πρέπει να κάνουμε; Μμμ; Πρέπει ν' αγοράσουμε καμιά τριανταριά τζι απ' αυτό το κέρατο, να το κόψουμε και να σπρώξουμε το μισό, με πιάνεις; Ναι, μωρό μου, αυτό το σταφ είναι τόσο καλό που μπορείς να το κόψεις στη μέση και πάλι να σε στείλει στο διάολο. Ναι, ρε συ, θα κρατούσαμε μια γεύση για πάρτη μας και θα σπρώχναμε το υπόλοιπο, θα μπορούσαμε να διπλασιάσουμε τα λεφτά μας. Εύκολα. Έχεις δίκιο, μωρό μου. Κι ύστερα, αγοράζουμε εξήντα γραμμάρια και πάμε σ' άλλες καταστάσεις, ρε μάγκα. Αυτή θα ήταν καλή φάση, ρε συ. Το μόνο που χρειάζεται είναι να κουλάρουμε λίγο με την πρέζα, καταλαβαίνεις, καμιά ψιλή μόνο εδώ κι εκεί, αλλά όχι χοντρές μαλακίες -Ακριβώς, μωρό μου- όση χρειάζεται για να στεκόμαστε όρθιοι, και σε χρόνο μηδέν θα είμαστε ματσωμένοι για τα καλά. Μπορείς να βάλεις στοίχημα το γλυκό σου το κωλαράκι. Θα κολυμπάμε στα δολάρια μέχρι τον κώλο, μάγκα μου. Έτσι ακριβώς, φίλε, κι εμείς δε θα τα σκοτώναμε σαν κάτι άλλους μαλάκες. Δε θ' αρρωσταίναμε με την πρέζα για να τα σκοτώσουμε, θα ήμασταν ψύχραιμοι και θα κοιτάζαμε τη δουλειά μας και πολύ σύντομα θ' αγοράζαμε μισό κιλό καθαρή και θα την αράζαμε μετρώντας το παραδάκι. Και τέρμα τα νταραβέρια στους γαμημένους δρόμους. Έχεις απόλυτο δίκιο, ρε μαλάκα, θα την παίρνουμε απευθείας από τους μακαρονάδες και θα την κόβουμε μόνοι μας, θα βρούμε και μερικά διψασμένα πρεζόνια να σπρώχνουν για πάρτη μας κι εμείς θα είμαστε απλώς αραχτοί και θα μετράμε τα φράγκα, οδηγώντας μια μεγάλη, γαμημένη Ελ Ντοράντο, ροζ, στο χρώμα του κώλου. Ναι ρε, κι εγώ θ' αγοράσω μια στολή σοφέρ και θα σε κάνω βόλτες σ' όλη την πόλη, βρομόκωλε, σκυλάραπα. Και καλά θα κάνεις να μου κρατάς την πόρτα ανοιχτή, μάγκα, αλλιώς θα σου κόψω τον κώλο... Ναι, ξέρω, τ' όνομά μου είναι Τάιρον Σι Λαβ και αγαπάω μόνο τον Τάιρον Σι. Ε, λοιπόν, τέρμα ο Τάιρον Σι. Θ' αγαπήσω, θα βρω ένα φίνο διαμέρισμα δίπλα στο Σέντραλ Παρκ και θα περνάω τον καιρό μου μυρίζοντας όλα εκείνα τα ωραία μουνάκια που θα περνούν. Χέσε μέσα... Και τι θα κάνεις μαζί τους, ρε φίλε. Το πουλί σου έχει ψοφήσει από την πρέζα, θα ξαπλώνω απλώς δίπλα τους και θα τα χαϊδεύω, ρε, και μπορεί και να πιπιλάω κανένα πού και πού. Διαόλε. Αυτό κι αν δεν είναι κρίμα. Να είναι ο μάγκας αραχτός σε κάποιο φίνο διαμέρισμα με μια φίνα γκόμενα και να πηγαίνει να χώνει τη μύτη του σ' εκείνο το αηδιαστικό πράγμα. Και λοιπόν, πού είναι το πρόβλημα σου; Μ' αρέσει ν' απολαμβάνω. Λίγα συκωτάκια, λίγο καπνιστό ψάρι, ένα - Ανάθεμα σε, είσαι αηδιαστικός ρε μαλάκα. Αυτό είναι το πρόβλημα μ' εσάς τους λευκούς, δεν ξέρετε τι να κάνετε με μια γκόμενα. Χέσε μας, ρε φίλε, και βέβαια ξέρουμε. Εσείς οι Αφρικανοί είστε που δεν έχετε τρόπους... Γιατί νομίζεις ότι οι Εβραίοι τρώνε όλες τις γκόμενες; Δεν έχει να κάνει με τα λεφτά. Είναι που ξέρουμε να το γλεντάμε. Σκατά, είσαι απλώς ένας βλάκας με μικρή πούτσα. Αφού βάλω το ράφτη μου να μου πάρει μέτρα για μερικά κοστούμια ακόμη, θα γυρίσω στο διαμέρισμα και θα μου πάρω μια ολόκληρη συλλογή από γκόμενες που θα κάνουν τα γόνατα σου να τρέμουν, φίλε. Σου μιλάω για πρώτο πράμα. Και θα έχω άλλο χρώμα για κάθε μέρα της εβδομάδας. Πόσο καιρό λες να μας πάρει, ώσπου να μπορέσουμε να ψωνίσουμε μισό κιλό καθαρή; Σκατά, φίλε. Αυτό δεν είναι τίποτα. Βγαίνουμε εκεί έξω και μαζεύουμε καμιά διακοσάρα για τα πρώτα τριάντα γραμμάρια και μετά ποιος μας πιάνει. Ως τα Χριστούγεννα θα είμαστε αραχτοί, θα μετράμε δολάρια και θα λέμε μαλακίες. Καλά Χριστούγεννα, φίλε. Ο Χάρι έκαψε τα δάχτυλα του με το τσιγάρο του και το πέταξε. Αντε γαμήσου κι εσύ, μαλακία.

Δυο πιτσιρίκια της γειτονιάς πήγαν μαζί με τη Σάρα στο ενεχυροδανειστήριο. Ο κύριος Ραμπίνοβιτς βγήκε πίσω από τον πάγκο, Καλησπέρα, κυρία Γκόλντφαρμπ. Καλησπέρα κύριε Ραμπίνοβιτς, αν και δεν είμαι τόσο σίγουρη πόσο καλή είναι. Εσείς πώς είστε; Αχ, μισόκλεισε τα μάτια του, καμπούριασε τους ώμους κι έγειρε το κεφάλι του, τι να σας πω; Είμαι μόνος μου στο μαγαζί όλη μέρα, η γυναίκα μου έχει βγει να ψωνίσει κάτι για το μικρό Ίζι, μαζί με την κόρη μας τη Ρέιτσελ, και δεν έχει γυρίσει ακόμη στο σπίτι. Για μεσημεριανό έφαγα κρύα γλώσσα με σίκαλη... και λίγη μουστάρδα με ραπανάκια, αλλά με σίκαλη που να πάρει, ααχ...ανασήκωσε τους ώμους του, έγειρε το κεφάλι κι ύστερα την ξανακοίταξε ερευνητικά, για βραδινό, όμως, ίσως φάω κρύα σούπα, αν δεν έχει επιστρέψει ακόμη, θέλετε την τηλεόραση σας; Πόσο είναι τώρα ο μικρός Ίζι; Είναι τόσο γλυκούλης που σου έρχεται να του δαγκώσεις εκείνα τα στρουμπουλά ποδαράκια. Ναι, αν δε σας πειράζει. Έφερα αυτά τα ευγενικά παιδιά για να μου τη μεταφέρουν μέχρι το σπίτι -είναι τόσο καλά παιδιά που βοηθούν μια φτωχή μητέρα- ευτυχώς πήρε και το τραπεζάκι κι έτσι θα είναι ευκολότερη η μεταφορά. Έχω μόνο τρία δολάρια τώρα, αλλά την άλλη εβδομάδα θα - Ε, πάρτε τη, πάρτε τη, σηκώνοντας πάλι τους ώμους και γέρνοντας το κεφάλι του, και ας ελπίσουμε ότι δε θα την ξαναπάρει πριν την ξεπληρώσετε αυτή τη φορά, όχι όπως τότε που έκλεψε την τηλεόραση τρεις φορές μέσα σ' ένα μήνα, πόσο καιρό πριν την ξεπληρώσετε; Ο Ίζι θα κλείσει χρόνο την άλλη εβδομάδα, την Τρίτη. Ωωωω, η Σάρα αναστέναξε βαθιά. Φαίνεται σαν να ήταν μόλις χτες που η Ρέιτσελ έπαιζε με τις κούκλες της και τώρα... Η Σάρα έδωσε στον κύριο Ραμπίνοβιτς τα τρία δολάρια που ήταν διπλωμένα και κρυμμένα προσεκτικά στην άκρη της μπλούζας της κι εκείνος σύρθηκε πίσω από τον πάγκο και τα έβαλε στο ταμείο του, κάνοντας μια καταχώρηση σ' ένα μικρό τετράδιο με τον τίτλο Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΑΡΑ ΓΚΟΛΝΤΦΑΡΜΠ στο εξώφυλλο. Υπήρχαν ατέλειωτες σελίδες με καταχωρήσεις και ημερομηνίες που κάλυπταν τα τελευταία χρόνια· χρήματα που είχαν δοθεί στον Χάρι για την τηλεόραση και οι δόσεις που πλήρωνε η μητέρα του για να την εξαγοράσει. Τα δυο πιτσιρίκια είχαν αρχίσει να σπρώχνουν την τηλεόραση με το τραπεζάκι έξω στο δρόμο. Κυρία Γκόλντφαρμπ, μπορώ να σας κάνω μια ερώτηση, αλλά να μην την πάρετε προσωπικά; Η Σάρα ανασήκωσε τους ώμους, Πόσα χρόνια γνωρίζουμε ο ένας τον άλλον; Εκείνος άρχισε να κουνάει το κεφάλι του πάνω-κάτω, πάνω-κάτω, πάνω-κάτω, Ποιος τα μετράει; Γιατί δεν το λέτε στην αστυνομία; Ίσως μπορούν να μιλήσουν στον Χάρι για να σταματήσει να σας κλέβει την τηλεόραση ή να τον στείλουν κάπου για μερικούς μήνες όπου θα μπορέσει να σκεφτεί κι όταν βγει έξω θα είναι πια ένα καλό παιδί και θα σας φροντίζει και θα πάψει πια να σας παίρνει την τηλεόραση όλη την ώρα. Ωωωω, άλλος ένας μακρύς και βαθύς αναστεναγμός, κύριε Ραμπίνοβιτς, δε θα μπορούσα, κι έσφιξε με θέρμη το στήθος της, ο Χάρολντ είναι το μοναδικό μου παιδί και ο μόνος συγγενής μου. Αυτόν έχω μόνο. Όλοι οι άλλοι είναι πεθαμένοι. Είμαστε μόνο ο Χάρι κι εγώ... ο γιος μου, ο κανακάρης μου. Και ποιος ξέρει πόσος καιρός μου μένει -Τι λέτε τώρα, νέα γυναίκα- για να βοηθήσω το παιδί μου, πρόσθεσε η Σάρα, αγνοώντας το σχόλιο του. Αυτός είναι ο τελευταίος της γενιάς. Ο τελευταίος Γκόλντφαρμπ. Πώς θα μπορούσα να τον κάνω εγκληματία; Θα τον έβαζαν με τόσο φριχτούς ανθρώπους και θα μάθαινε τόσο φριχτά πράγματα. Όχι, είναι μικρός ακόμη. Είναι καλό παιδί ο Χάρολντ μου. Είναι ατιλώς λίγο σκανταλιάρης. Κάποια μέρα θα συναντήσει μια καλή Εβραιοπούλα, θα ηρεμήσει και θα με κάνει γιαγιά. Αντίο, κύριε Ραμπίνοβιτς, και κούνησε το χέρι της καθώς κατευθυνόταν προς την πόρτα. Χαιρετισμούς στην κυρία Ραμπίνοβιτς. Προσέχετε καθώς θα βγαίνετε από την πόρτα, παιδιά μου. Ο Έιμπ Ραμπίνοβιτς κουνούσε το κεφάλι του καθώς την παρακολουθούσε να βγαίνει από το μαγαζί, με τα δυο αγόρια να σπρώχνουν την τηλεόραση. Τους είδε ν' ανεβαίνουν αργά το δρόμο, να περνούν μτιροστά από τις θολές βιτρίνες του κι ύστερα να χάνονται από τα μάτια του. Σταμάτησε να γνέφει και κούνησε σκεφτικά το κεφάλι του. Αχ, τι ζωή κι αυτή. Ελπίζω να προλάβει να φτάσει σπίτι. Να μου λείπει η κρύα σούπα. Ένας άντρας στην ηλικία μου έχει ανάγκη από ζεστό φαγητό για το στομάχι του και ζεστό νερό για τα πόδια του. Ωχ, τα ποδαράκια μου. Αχχχχ.. .τι ζωή κι αυτή. Τι βάσανα... Tsouris, tsouris...

Αφού έφυγαν τα παιδιά, η Σάρα Γκόλντφαρμπ έδεσε ξανά την τηλεόραση στο καλοριφέρ. 'Αναψε τη συσκευή, έφτιαξε την κεραία και παρακολούθησε μια σειρά από διαφημιστικά της Πρόκτερ & Γκάμπλ και αποσπάσματα από κάποια σαπουνόπερα. Τραβούσε πίσω τα χείλη της καθώς οι άλλοι βούρτσιζαν τα δόντια τους κι έπειτα περνούσαν από πάνω τις γλώσσες τους για να βεβαιωθούν ότι δεν είχε μείνει ίχνος της χαρακτηριστικής γλίτσας, κι ύστερα ένιωσε χαρά που εκείνο το τρισχαριτωμένο, γλυκό αγοράκι δεν είχε καθόλου σφραγίσματα, όμως έδειχνε τόσο αδύνατο· πρέπει να βάλει λίγο κρέας επάνω του. Καλό που δεν έχει σφραγίσματα, δόξα τω θεώ, αλλά θα έπρεπε να βάλει λίγο κρέας επάνω του. Σαν τον Χάρολντ μου. Τόσο αδύνατο. Εγώ του το λέω, τρώγε, τρώγε, φαίνονται τα κόκκαλά σου. Για όνομα του Θεού, αυτά είναι τα δάχτυλα μου. Τι θέλεις δηλαδή, να μου κρέμονται οι πατσές από τα δάχτυλα; Θέλω μόνο να είσαι υγιής. Δεν πρέπει να είσαι τόσο κοκκαλιάρης. θα έπρεπε να πίνεις βύνη. Βύνη, βύνη, ο κώλος να χοντρύνει, ε; Αραγε ο Χάρολντ μου να έχει καθόλου κουφάλες; Τα δόντια του δε μου φάνηκαν σε καλή κατάσταση. Καπνίζει τόσα τσιγάρα. Το αγόρι τράβηξε πάλι τα χείλη του, αποκαλύπτοντας τα δόντια. Τι όμορφα, λευκά δόντια. Ίσως κάποια μέρα μεγαλώσει και καπνίζει κι αυτός και τότε θα έχει κίτρινα δόντια όπως ο Χάρολντ μου. Δε θα έπρεπε να έχουν κουφάλες στα δόντια τους, και συνέχισε να κοιτάζει την οθόνη καθώς κάτι κουτιά με απορρυπαντικό μεταμορφώνονταν με μια έκρηξη σε αστραφτερή, κατάλευκη μπουγάδα και κάτι μπουκάλια με υγρό για το πάτωμα έσκαζαν, δίνοντας τη θέση τους σε κάτι εξωτικές υπηρέτριες που εξαφάνιζαν κάθε ίχνος ανθρώπινης παρουσίας από τοίχους και πατώματα και ο κουρασμένος σύζυγος επιστρέφει στο σπίτι μετά από μια σκληρή μέρα στη δουλειά και τον συνεπαίρνουν τόσο πολύ η αστραφτερή μπουγάδα και το σπινθηροβόλο πάτωμα, που ξεχνάει όλα τα βάσανα του κόσμου και σηκώνει στα χέρια τη γυναίκα του - Ω, αυτή κι αν είναι αδύνατη, θα πρέπει να προσέχεις για να μην τη σπάσεις. Είναι τόσο γλυκιά στην όψη, όμως. Ένα καλό κορίτσι. Που κρατάει το σπίτι καθαρό. Τέτοια κοπέλα πρέπει να βρει και ο Χάρολντ μου. Μια καλή Εβραιοπούλα σαν αυτήν. Ο σύζυγος σήκωσε τη γυναίκα στα χέρια του κι άρχισαν να περιστρέφονται ώσπου βρέθηκαν ξαπλωμένοι στο σπινθηροβόλο, αστραφτερό και φωτεινό πάτωμα της κουζίνας και η Σάρα έσκυψε εμπρός στην πολυθρόνα της, με τη σκέψη ότι ίσως κάτι ενδιαφέρον επρόκειτο να συμβεί, αλλά εκείνοι το μόνο που έκαναν ήταν να κοιτάζουν τα είδωλα τους πάνω στο πλαστικό δάπεδο - κι ύστερα το κατεψυγμένο δείπνο τοποθετήθηκε αριστοτεχνικά πάνω στο τραπέζι και η σύζυγος χαμογέλασε στη Σάρα, η πονηρή, μ' εκείνο το μυστικό χαμόγελο που έχουμε εμείς οι γυναίκες, όταν ο σύζυγος ανακοίνωσε μ' ενθουσιασμό πόσο σπουδαία μαγείρισσα ήταν κι η Σάρα χαμογέλασε και της έκλεισε το μάτι, χωρίς να πει ότι το δείπνο ήταν από τα κατεψυγμένα και οι ευτυχισμένοι σύζυγοι κοιτάζονταν στα μάτια καθώς έτρωγαν, κι η Σάρα ήταν τόσο χαρούμενη για λογαριασμό τους· ύστερα κοίταξε τα λεφτά της και συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να τη βγάλει χωρίς φαγητό για μερικές μέρες, αλλά άξιζε τον κόπο προκειμένου να έχει την τηλεόραση. Δεν ήταν η πρώτη φορά που απαρνιόταν ένα γεύμα για χάρη της τηλεόρασης· και τότε το σκηνικό άλλαξε κι ένα αυτοκίνητο σταμάτησε έξω από ένα νοσοκομείο και μια αναστατωμένη μητέρα διέσχισε βιαστικά τους αποστειρωμένους, σιωπηλούς διαδρόμους ώσπου έφτασε σ' ένα γιατρό που έδειχνε σοβαρός αλλά ψύχραιμος, ο οποίος συζήτησε μαζί της την κατάσταση του γιου της κι όλα αυτά που έπρεπε να κάνουν προκειμένου να σώσουν τη ζωή του παιδιού, κι η Σάρα έσκυψε πιο μπροστά στην καρέκλα της, παρακολουθώντας με ένταση, συμπάσχοντας με τη μητέρα, με μια αίσθηση αγωνίας που όλο και μεγάλωνε καθώς ο γιατρός εξηγούσε με οδυνηρές λεπτομέρειες τις πιθανότητες αποτυχίας, Ω Θεέ μου, είναι φρικτό... είναι τόσο φρικτό. Ο γιατρός ολοκλήρωσε εξηγώντας στη μητέρα όλες τις εναλλακτικές λύσεις κι ύστερα την παρατηρούσε να παλεύει για να πάρει μια απόφαση, σχετικά με το αν θα του επέτρεπε να χειρουργήσει ή όχι κι η Σάρα καθόταν όσο πιο άκρη μπορούσε στην πολυθρόνα, σφίγγοντας τα χέρια της, 'Αφησε τον... Ναι, ναι. Είναι καλός γιατρός. Έπρεπε να δεις τι έκανε χτες για εκείνο το κοριτσάκι. Είναι τόσο καλός χειρουργός. 'Αλλο πράγμα. Η γυναίκα επιτέλους έγνεψε τη συγκατάθεση της καθώς σκούιπζε τα δάκρυα που έρεαν άφθονα στα μαγουλά της. Μπράβο, μπράβο. Κλάψε να ξεσπάσεις, κούκλα μου. Θα τον σώσει το γιο σου. Θα δεις. Αφού σου λέω, είναι τόσο καλός χειρούργος. Η Σάρα παρακολουθούσε με ζέση καθώς ο φακός ζούμαρε στο πρόσωπο της γυναίκας· ο φόβος της και η ένταση ήταν τόσο προφανή που έκαναν τη Σάρα να ριγήσει ελαφρά. Όταν το σκηνικό άλλαξε, δείχνοντας το χειρουργείο, η Σάρα κοίταξε γρήγορα το ρολόι της και αναστέναξε με ανακούφιση, βλέποντας ότι δεν έμεναν παρά λίγα λεπτά για το τέλος και σύντομα η μητέρα θα ήταν χαμογελαστή και πανευτυχής καθώς θα κοιτούσε το γιο της κι ο γιατρός θα της έλεγε ότι όλα τελείωσαν κι ότι θα γίνει καλά, κι ένα λεπτό μετά απ' αυτό θα βλέπαμε ξανά το εξωτερικό του νοσοκομείου, αλλά αυτή τη φορά το αγόρι θα ττερπατούσε με τη μητέρα του -όχι, όχι, θα ήταν σε αναπηρική πολυθρόνα- μέχρι το αυτοκίνητο κι όλοι θα χαίρονταν μόλις θα έμπαινε μέσα και θ' απομακρύνονταν ενώ ο γιατρός θα τους παρακολουθούσε από το παράθυρο του γραφείου του. Η Σάρα κάθισε πιο αναπαυτικά και χαμογέλασε, χαλαρώνοντας με τη γνώση ότι όλα θα πήγαιναν καλά. Ο Χάρι της είναι λίγο σκανταλιάρης μερικές φορές, αλλά είναι καλό παιδί. Όλα θα πάνε καλά. Κάποια μέρα θα γνωρίσει ένα καλό κορίτσι, θα ηρεμήσει και θα με κάνει γιαγιά.