Ο ξένος Δύο δοκίμια για την εξορία

Στο βιβλίο αυτό, το 7ο της σειράς minima, παρουσιάζονται δύο δοκίμια που εξετάζουν τι σημαίνει να είσαι ξένος. Το πρώτο ανατρέχει στη Βενετία των αρχών του 16ου αιώνα, τότε που η πόλη γίνεται έδρα μιας παγκόσμιας εμπορικής αυτοκρατορίας. Πολλοί από τους ξένους που η παρουσία τους ήταν αναγκαία για τη διοίκηση αυτής της αυτοκρατορίας ήταν ανεπιθύμητοι στην ίδια την πόλη: Γερμανοί, Έλληνες, Τούρκοι και Εβραίοι –οι Εβραίοι περισσότερο απ’ όλους. Πώς να καταφέρεις να φτιάξεις μια ζωή σε έναν εχθρικό τόπο; Εξιστορώντας τη συγκρότηση του εβραϊκού γκέτο στη Βενετία της Αναγέννησης, ο Σέννετ φωτίζει τους τρόπους με τους οποίους οι Εβραίοι κατάφεραν να δημιουργήσουν εκεί μια πατρίδα. Η περίπλοκη ιστορία τους είναι η ιστορία μιας ομάδας εξορίστων που υπέστησαν τον διαχωρισμό παρά τη θέλησή τους, αλλά έπειτα διαμόρφωσαν νέες κοινοτικές μορφές από αυτή την κατάσταση απομόνωσης και απέκτησαν ένα βαθμό αυτοδιάθεσης στα γκέτο τους. Η εμπειρία τους υπέδειξε έναν βιώσιμο τρόπο σύνδεσης της κουλτούρας και των πολιτικών δικαιωμάτων. Οι Εβραίοι της Βενετίας διέθεταν και δικαιώματα λόγου και χωρικά δικαιώματα, τα οποία εντούτοις δεν τους ενσωμάτωναν στις κωδικοποιημένες λειτουργίες της πολιτείας. Το δεύτερο δοκίμιο αναφέρεται στους ξένους και την ξενότητα σε μια πιο πρόσφατη εποχή. Περιστρέφεται γύρω από τη ζωή του Αλεξάντερ Χέρτσεν, του μεγάλου Ρώσου μεταρρυθμιστή του 19ου αιώνα, ο οποίος πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του εξόριστος στη Βρετανία ή μετακινούμενος από τη μια πόλη της ευρωπαϊκής ηπείρου στην άλλη. Αντί να υποκύψει στη νοσταλγία και τη μεμψιμοιρία, ο Χέρτσεν θέλησε να εμβαθύνει στον εκτοπισμό, και πράγματι τον ενστερνίστηκε ως τρόπο ζωής. Και αυτό ακριβώς τον καθιστά μοντέρνο. Ο ξένος μπορεί να βρει τη βούληση και την ικανότητα να αντλήσει κάτι πολύτιμο από την ίδια την εμπειρία του εκτοπισμού, έστω κι αν η μετανάστευσή του ήταν αρχικά αποτέλεσμα καταναγκασμού. Ίσως μπορέσει πράγματι να έχει μια πιο ευφυή, πιο ανθρώπινη σχέση με την κουλτούρα του απ’ ό,τι αυτός που δεν έχει μετακινηθεί ποτέ, που δεν έχει υποχρεωθεί να σταθμίσει τις διαφορές της μιας κουλτούρας από την άλλη. Ο Χέρτσεν διαπίστωσε έτσι ότι ο εκτοπισμός του από τη Ρωσία είχε δημιουργήσει ένα νέο είδος ελευθερίας στη ζωή του, την ελευθερία που βιώνεται ανεξαρτήτως τόπου.