Ιστορία μιας λευκής φάλαινας

«Τότε εγώ, με εννέα καμάκια καρφωμένα στη ράχη μου, βγήκα στ’ ανοιχτά, αναζητώντας κι άλλα φαλαινοθηρικά, γιατί εγώ, ο μεγάλος φεγγαρόχρωμος φυσητήρας, αυτός που οι έντρομοι άνθρωποι αποκαλούν Μότσα Ντικ, δε θα τους άφηνα σε ησυχία.

Εγώ, η δύναμη όσων δεν έχουν πια να χάσουν τίποτα.

Εγώ. Η αδέκαστη δικαιοσύνη της θάλασσας».

Μέσα στο σύντομο μυθιστόρημα «Ιστορία μιας λευκής φάλαινας», που διαβάζεται απνευστί, ο Λουίς Σεπούλβεδα αφηγείται την ιστορία που ενέπνευσε, εν μέρει, τον Χέρμαν Μέλβιλ να γράψει τον «Μόμπι Ντικ». Τον Νοέμβριο του 1820, στην ακτή της Χιλής απέναντι από το νησί Μότσα, μια μεγάλη λευκή φάλαινα, ένας φυσητήρας, επιτέθηκε στο φαλαινοθηρικό πλοίο «Εσεξ» βυθίζοντάς το. Το φαλαινοθηρικό είχε αποπλεύσει από το λιμάνι του Ναντάκετ και λέγεται ότι η επίθεση έγινε επειδή οι κυνηγοί είχαν προηγουμένως σκοτώσει μια θηλυκή φάλαινα και το μικρό της.

Ο Σεπούλβεδα αφηγείται την ιστορία από την πλευρά του κήτους, από το μάτι του μεγάλου θηλαστικού που «καταγράφει από μακριά ό,τι βλέπει στους ανθρώπους», όπως έγραψε ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος στη «Φυσική ιστορία». Ο συγγραφέας δίνει φωνή στη μεγάλη φάλαινα, την οποία βλέπουμε να οδηγείται από τη συνύπαρξη με τους «λαφκέντσε», τους ανθρώπους της θάλασσας, στη σύγκρουση με τους ανθρώπους που έρχονται «από τον κόσμο της αχαριστίας και της απληστίας».

Το κυνήγι της φάλαινας είναι πρακτική γνωστή από τα αρχαία χρόνια, και σήμερα οι φάλαινες συγκαταλέγονται ανάμεσα στα είδη που απειλούνται με εξαφάνιση. Το κέντρο βάρους του βιβλίου, ωστόσο, είναι αλλού και δεν είναι δύσκολο να διακρίνει ο αναγνώστης ότι η ιστορία της φάλαινας είναι μια αλληγορία για την εξέγερση «όσων δεν έχουν πια να χάσουν τίποτα», που όμως δεν έρχεται χωρίς κόστος.

Ετσι, αυτά που κάνουν τη μικρή φανταστική ιστορία της λευκής φάλαινας ξεχωριστή είναι η κλιμάκωση και το πέρασμα από την αθωότητα στη βία, από τη συνύπαρξη στη μανιασμένη σύγκρουση, που έρχεται σταδιακά αλλά με τόσο έντονο παφλασμό, που σηκώνει θηριώδη κύματα. Με την αφήγηση στο πρώτο πρόσωπο και με στρωτό ρυθμό, ο συγγραφέας παρασύρει τον αναγνώστη στα βάθη των ωκεανών και στη διαδικασία μεταστροφής της φάλαινας από το ευγενικό μεγαλόπρεπο θηλαστικό στο φονικό κήτος.

Οι αιτίες μπορεί να είναι δίκαιες αλλά οι συνέπειες δεν είναι ποτέ απλές. Στα εύκολα δίπολα «δίκαιο - άδικο», «μόνος εναντίον όλων» ο Σεπούλβεδα βάζει εντέχνως τον σπόρο της αμφισβήτησης και τη ματαιότητα της βίας.

Ο λευκός φυσητήρας, ο ατρόμητος μαχητής, μόλις τελειώσει τη μία μάχη βγαίνει στα ανοιχτά για να αναζητήσει την επόμενη, η δίψα του για καταστροφή γίνεται ακόρεστη. Ο κύκλος της βίας έχει ανοίξει.