Πολ Ποτ. Ανατομία ενός εφιάλτη

17 Απριλίου 1975. Ο στρατός των Ερυθρών Χμερ με ηγέτη τον διαβόητο Πολ Ποτ κατέλαβε την Πνομ Πεν και όρισε την αρχή του «έτους μηδέν» για την Καμπότζη, γράφοντας μια από τις πιο μελανές σελίδες της ανθρώπινης ιστορίας. Ακολουθώντας το όραμα της αγροτικής ουτοπίας, απαγόρευσε τη βουδιστική λατρεία, ξερίζωσε χιλιάδες νέους από τις οικογένειές τους, επέβαλε ενιαίο ενδυματολογικό κώδικα και τους στρατολόγησε στις παραγωγικές κοοπερατίβες. «Αρκεί ένα εκατομμύριο καλοί επαναστάτες για να οικοδομήσουμε τη χώρα μας. Δε χρειαζόμαστε τους υπόλοιπους. Προτιμάμε να σκοτώσουμε δέκα αθώους παρά να αφήσουμε ζωντανό ένα εχθρό», διακήρυτταν οι Χμερ. Η γενοκτονία του Πολ Ποτ διήρκησε τέσσερα ολόκληρα χρόνια και ήταν για το λαό της Καμπότζης μια συνεχής κάθοδος στην κόλαση...

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Τέσσερα χρόνια στην εξουσία (1976-1979) ήταν «αρκετά» για τον Πολ Ποτ, τον αρχηγό των Ερυθρών Χμερ, ώστε να εξοντώσει στην Καμπότζη 1.500.000 ανθρώπους. Πρόκειται για την ανατριχιαστικότερη μαζική εξόντωση στη μεταπολεμική εποχή. Οσοι είδαν τη φοβερή ταινία του Ρόλαντ Ζοφέ «The Killing Fields» («Κραυγές στη σιωπή»), 1984, δεν θα ξεχάσουν τη μακάβρια σκηνή όπου η κάμερα αποκαλύπτει μιαν ατελείωτη σειρά σκελετών. Αλλά αυτή η σοκαριστική εικόνα δεν είναι τίποτε σε σύγκριση με τα συγκλονιστικά ντοκουμέντα που περιέχει το βιβλίο του Φίλιπ Σορτ Πολ Ποτ. Ανατομία ενός εφιάλτη. Ο συγγραφέας, επιφανής βρετανός δημοσιογράφος και για 25 χρόνια ανταποκριτής του BBC στη Νοτιοανατολική Ασία, επισκέφθηκε πολλές φορές την Καμπότζη επί τέσσερα χρόνια, ερεύνησε αρχεία στην Ευρώπη και στην Ασία και σε ένα ογκώδες βιβλίο 717 σελίδων μας έδωσε το πορτρέτο ενός απίστευτου τέρατος που με τους οπαδούς του οδήγησε τη χώρα του σε μια πραγματική κόλαση. Ο Πολ Ποτ δεν ήταν αμόρφωτος. Προερχόταν από εύπορη οικογένεια, φοίτησε σε καθολικό σχολείο στην Πνομ Πενχ και αργότερα σπούδασε στο Παρίσι, όπου συνδέθηκε με τους γάλλους κομμουνιστές. Από τη θυελλώδη πολιτική του σταδιοδρομία, που την περιγράφει λεπτομερώς ο Σορτ, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η κατάληψη της Πνομ Πενχ στις 17 Απριλίου 1975. Τα όσα επακολούθησαν οδήγησαν την Καμπότζη από τη φρίκη του πολέμου στην κόλαση των Ερυθρών Χμερ: βίαιες μετακινήσεις πληθυσμών, αδυσώπητες διώξεις των διανοουμένων, εξόντωση των μειονοτήτων, στρατόπεδα συγκέντρωσης, βασανιστήρια και τελικά μαζικές δολοφονίες.

Ο «αγροτικός» κομμουνισμός του δικτάτορα τον οδήγησε στο σημείο να καταργήσει ως και τα χαρτονομίσματα, τα κατ' εξοχήν «προϊόντα» του παγκόσμιου καπιταλισμού. Κατάπληκτη η παγκόσμια κοινή γνώμη έβλεπε σε φωτογραφίες τους Ερυθρούς Χμερ να καίνε χαρτονομίσματα στους δρόμους της Πνομ Πενχ. Πολύ σύντομα η πρωτεύουσα της Καμπότζης μεταβλήθηκε σε πόλη-φάντασμα.

Το τέλος του καθεστώτος υπήρξε ο αιματηρός πόλεμος με το Βιετνάμ, που το 1978 εισέβαλε στην Καμπότζη και την κατέλαβε, και ο Πολ Ποτ με τους άντρες του κατέφυγε στην Ταϊλάνδη. Το 1986 ταξίδεψε στην Κίνα για θεραπεία κατά του καρκίνου, από τον οποίο είχε διαγνωσθεί έναν χρόνο νωρίτερα ότι έπασχε. Το 1995 ένα εγκεφαλικό επεισόδιο του άφησε παράλυτο το δεξιό του χέρι αλλά αυτό δεν τον άλλαξε. Δύο χρόνια αργότερα διέταξε την εκτέλεση του στενότερου συνεργάτη του Σον Σεν, καθώς και 11 μελών της οικογενείας του τελευταίου, για προδοσία. Το επόμενο έτος οι Ερυθροί Χμερ συμφώνησαν να παραδοθεί ο Πολ Ποτ στους Αμερικανούς και να δικαστεί από διεθνές δικαστήριο. Ο δικτάτορας, σύμφωνα με τη χήρα του, πέθανε στο σπίτι του από καρδιακή ανεπάρκεια περιμένοντας να τον συλλάβουν. Το σώμα του αποτεφρώθηκε χωρίς να προηγηθεί νεκροψία, γεγονός που προκάλεσε υποψίες ότι ο δικτάτορας είχε αυτοκτονήσει.

Ο βίος του Πολ Ποτ, όπως τον περιέγραψε σε αυτό το ντοκουμέντο-θρίλερ ο Φίλιπ Σορτ, αποδεικνύει πως όταν οι ιδέες, μικρές ή μεγάλες, γίνονται εμμονές, τότε η απόσταση ανάμεσα στις πεποιθήσεις και στα φρικτά εγκλήματα δεν είναι μεγαλύτερη από ένα βήμα.



ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΒΙΣΤΩΝΙΤΗΣ

Το ΒΗΜΑ, 04/02/2007