Το πρωτείο της δημοκρατίας

Η γέννηση, η εξέλιξη, η σημερινή κατάσταση
και τα σενάρια για το μέλλον της σοσιαλδημοκρατίας

Σήμερα η σοσιαλδημοκρατία δεν ηττάται επειδή υποστηρίζει την πολυπολιτισμικότητα και όχι τη μεγάλη κοινωνία ή επειδή έχει υποχωρήσει στο νεοφιλελευθερισμό, όπως διατείνονται δύο ρηχές ερμηνείες. Ηττάται επειδή, ενώ η οικονομία παγκοσμιοποιήθηκε, αυτή δεν κατόρθωσε να δημιουργήσει μια κίνηση για την παγκοσμιοποίηση της δημοκρατίας και της πολιτικής και να αφηγηθεί έτσι τη συμμαχία της με τα μεσαία στρώματα στη βάση πολιτικών που θα εστιάζουν στα κέντρα των κοινωνιών. Τα προβλήματα της εκλογικής αλλά και της ιδεολογικής κατάρρευσης της σοσιαλδημοκρατίας ερμηνεύονται λοιπόν ως αποτέλεσμα της μετάβασης από τις εθνοκεντρικές κοινωνίες σ’ εκείνες της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας· της αντίθεσης δηλαδή ανάμεσα στην παγκοσμιοποίηση των επιχειρήσεων, των τραπεζών και όλων των οικονομικών συνιστωσών, από τη μια μεριά, και στον εγκλωβισμό των πολιτικών θεσμών (κόμματα, συνδικάτα, συντάγματα) σε εθνοκρατικό πλαίσιο, από την άλλη.
Εδώ ακριβώς ο συγγραφέας αναζητά τις απαντήσεις στο ερώτημα για το μέλλον της παράταξης. Η πρότασή του δεν είναι η συγκρότηση μιας "μετασοσιαλδημοκρατίας", αλλά η ανασυγκρότηση μιας σοσιαλδημοκρατίας μετά τη σοσιαλδημοκρατία, που θα καταθέσει προτάσεις για τη μετάβαση του Πρωτείου της Δημοκρατίας από το εθνοκρατικό πλαίσιο λειτουργίας του σ’ εκείνο μιας παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας. Διότι η λύση δεν βρίσκεται στην επιστροφή στο κράτος-έθνος αλλά στην αναζήτηση θεσμών λαϊκής κυριαρχίας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η σοσιαλδημοκρατία δεν είναι ένας πολιτικός οργανισμός που από τη γέννησή του διατηρεί την ίδια φυσιογνωμία, αλλά μια παράταξη που ειδοποιός διαφορά της είναι η διαρκής μετεξέλιξη. Ο μίτος της Αριάδνης που ακολουθεί ο συγγραφέας μάς οδηγεί στους δρόμους και στους στοχαστές που τη μετασχημάτισαν από παράταξη του δημοκρατικού σοσιαλισμού σε παράταξη του Πρωτείου της Δημοκρατίας. Μια πορεία που ξεκίνησε από τον Μπερνστάιν και τον Ζορές, οι οποίοι ανακάλυψαν τις καντιανές της καταβολές, πέρασε από τις λαμπρές επεξεργασίες των Σουηδών σοσιαλδημοκρατών Καρλ Γιάλμαρ Μπράντινγκ και Περ Άλμπιν Χάνσον στον Κάρλο Ροσέλι και από εκεί στον Βίλι Μπραντ και τον Ούλοφ Πάλμε, αλλά και από την αντιπαράθεσή της με κάθε ολοκληρωτισμό στη Βαϊμάρη, και κατέληξε στο Μπαντ Γκόντεσμπεργκ, για να γίνει η παράταξη που πρεσβεύει ότι καμία κοινωνική δημοκρατία και αλληλεγγύη δεν μπορεί να υπάρξει εκεί όπου απουσιάζει η πολιτική δημοκρατία.
Σήμερα η σοσιαλδημοκρατία καλείται να αντιληφθεί, γι’ άλλη μια φορά, πως η πραγματικότητα άλλαξε και πρέπει να αλλάξει και η ίδια. Διότι ακριβώς η κίνηση και όχι ο σκοπός είναι η σοσιαλδημοκρατία. Ίσως, πιο σωστά, η κίνηση είναι απαραίτητη για την επίτευξη των σκοπών της.