Η δίαιτα ωμέγα

Η ιατρικά αποδεδειγμένη δίαιτα, με την οποία μπορείτε:

να μειώσετε κατά πολύ τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικών επεισοδίων, προσβολής από καρκίνο
να δημιουργήσετε ένα «έξυπνο» ανοσοποιητικό σύστημα
να επιτύχετε και να διατηρήσετε ένα σωστό βάρος
να ομαλοποιήσετε το μεταβολισμό σας
να ανεβάσετε τη διάθεση και την ικανότητα μάθησής σας.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Δεν ξέρω αν το βιβλίο δίνει λύση στο πρόβλημα της διατροφής σχετικά με τη μείωση του κινδύνου καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικών επεισοδίων ή προσβολών από καρκίνο. Σίγουρα όμως προβληματίζει. Προβληματίζει μάλιστα από την αρχή, από το ίδιο το εξώφυλλο, με τα ονόματα των συγγραφέων. Η συγγραφέας μπεστ σέλερ Τζο Ρόμπινσον έχει γράψει σε συνεργασία με την Αρτεμη Σιμοπούλου, διαιτολόγο, ελληνίδα επιστήμονα της διασποράς, 9 βιβλία στους τομείς της ψυχολογίας και υγείας, των οποίων η κυκλοφορία ξεπερνά το 1,5 εκατομμύριο αντίτυπα.

Είναι γνωστό ότι οι λιπαρές ουσίες έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων, καρκίνου, παχυσαρκίας κ.ά. Και είναι τουλάχιστον απρόσμενο ότι μέσα σ' αυτό το περιβόλι, διαιτητικό «ναρκοπέδιο» θα μπορούσε να πει κανείς, ψάχνουν να βρουν τα... «άνθη του καλού» οι συγγραφείς. Βέβαια για να κατανοήσει κανείς το θέμα καλύτερα, θα πρέπει να ξαναφρεσκάρει ορισμένες γνώσεις, από τα μαθητικά του χρόνια, ότι δηλαδή, σε πολύ γενικές γραμμές, οι λιπαρές ουσίες που στη συνήθη θερμοκρασία περιβάλλοντος είναι στερεές καλούνται λίπη, ενώ όταν είναι ρευστές ονομάζονται έλαια. Οτι τα λίπη και τα έλαια είναι εστέρες (ειδικός δεσμός) της γλυκερίνης με λιπαρά οξέα που δίνουν τα τριγλυκερίδια. Οτι τα λιπαρά οξέα μπορεί να είναι κεκορεσμένα ή ακόρεστα - τα τελευταία έχουν άτομα άνθρακα ενωμένα με διπλό δεσμό. Τα ακόρεστα μπορεί να είναι μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) ή πολυακόρεστα (αραβοσιτέλαιο, ηλιέλαιο, βαμβακέλαιο).

Ενώ τα κορεσμένα (ζωικά) λίπη έχουν κατηγορηθεί ως υπεύθυνα των καρδιαγγειακών νοσημάτων, τα πολυακόρεστα έλαια του τύπου αραβοσίτου που είχαν προταθεί ως λύση στο πρόβλημα δεν φαίνεται να έπεισαν τελικά. Και εδώ παρεμβαίνουν οι συγγραφείς, παρατηρώντας ότι τα διάφορα πολυακόρεστα λάδια μπορούν να έχουν εντελώς διαφορετικές συνέπειες στην υγεία μας, ανάλογα με τα ποσοστά ωμέγα-6 και ωμέγα-3 λιπαρών οξέων που περιέχουν. Η ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στα ωμέγα-3 και στα ωμέγα-6 λιπαρά οξέα είναι ότι τα πρώτα διαθέτουν ένα επιπλέον διπλό δεσμό, που βρίσκεται 3 άτομα μακριά από το τέλος του μορίου. Αυτή η διαφορά μπορεί να ακούγεται ασήμαντη και να ενδιαφέρει περισσότερο τους χημικούς παρά τους καταναλωτές, αλλά, όπως θα μάθει ο αναγνώστης του βιβλίου, για τους συγγραφείς αποτελεί θέμα ζωής και θανάτου. Σε πίνακες του βιβλίου θα βρει επίσης ο αναγνώστης ποια λάδια είναι υψηλής περιεκτικότητας σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και ποια σε ωμέγα-6, τη σωστή αναλογία αυτών των δύο στη δίαιτα, καθώς και επιλεγμένες συνταγές για δίαιτες από διάφορα μέρη του κόσμου, με ευάριθμα παραδείγματα από την Ελλάδα, όπου προτείνονται αβγά εμπλουτισμένα με ω-3 λιπαρά οξέα.

Οι επιλογές του βιβλίου είναι ορθά τεκμηριωμένες. Το βιβλίο απευθύνεται όμως κατ' αρχήν στο κοινό της Βόρειας Αμερικής. Κύριες πηγές ω-3 λιπαρών οξέων στην προτεινόμενη δίαιτα είναι το ιχθυέλαιο, ο καρπός ή το λάδι του λιναριού και κυρίως το λάδι της κανόλα, καλλιέργειας διαδεδομένης σε βόρεια γεωγραφικά πλάτη (Καναδά, Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη). Το ελαιόλαδο δεν είναι πλούσια πηγή ωμέγα-3 λιπαρών οξέων και συμμετέχει στη δίαιτα για άλλες ιδιότητες ή ουσίες που περιέχει. Στο πνεύμα αυτό η αναγραφή στο εξώφυλλο περί «σωτήριας δίαιτας που βασίζεται στην Κρητική διατροφή» καθώς και οι «εξαγγελίες» σχετικά με τα επιτεύγματα της δίαιτας θα μπορούσαν να θεωρηθούν για την ελληνική πραγματικότητα από ελαφρώς απατηλές ως υπέρμετρα φιλόδοξες.

Το βιβλίο είναι αξιόλογο. Περιέχει το απόσταγμα της σημαντικής επιστημονικής εμπειρίας της Σιμοπούλου. Για να έχουν όμως εφαρμογή τα πορίσματα της μελέτης της στην ελληνική πραγματικότητα, θα πρέπει να τύχουν ειδικής επεξεργασίας. Με τη μέριμνα του κράτους θα πρέπει το υπουργείο Υγείας να μελετήσει τη δυνατότητα εφαρμογής των αρχών της «δίαιτας ωμέγα» στην ελληνική πραγματικότητα. Και αυτό θα πρέπει να γίνει σε συνεργασία με το υπουργείο Γεωργίας. Αν δει κανείς τα ονόματα των προτεινόμενων συνταγών θα διαπιστώσει ότι στην πλειονότητά τους είναι ξενόφερτες, και ορισμένα από τα κύρια συστατικά που τις αποτελούν προέρχονται από αγροτικά προϊόντα της αλλοδαπής. Το υπουργείο Γεωργίας θα κρίνει αν πρέπει να προωθηθεί η καλλιέργεια του λιναριού - που δίνει πρώτη ύλη για την υφαντουργία - για διατροφικούς σκοπούς. Επίσης η καλλιέργεια της κανόλα, δοκίμως αποκαλούμενης ελαιοκράμβης, αποτελεί στο εξωτερικό την αιχμή του δόρατος των γενετικά τροποποιημένων φυτών, αδοκίμως αποκαλουμένων «μεταλλαγμένων». Δεν μπορεί τα κύρια συστατικά της ελληνικής δίαιτας ωμέγα να είναι εισαγόμενα προϊόντα, ούτε να ακολουθηθεί η συμβουλή για τη χρήση συμπληρωμάτων «διατροφής», διότι τότε μετακινούμεθα σε μια κρίσιμη περιοχή, εκείνη των συμφερόντων των εταιρειών.

Η προσπάθειά των συγγραφέων να εκλαϊκεύσουν ένα πολύπλοκο θέμα, όπως το φαινόμενο της θρέψης, που περιέχει σύνθετες έννοιες και όρους όπως η φυσιολογία, η βιοχημεία και ο μεταβολισμός, είναι εμφανής και επιτυχής. Και αν ακόμη ο αναγνώστης δεν μπορέσει να κατανοήσει πλήρως τις σχετικές έννοιες και ουσίες, ας μην ανησυχεί. Ο οργανισμός του θα τις καταλάβει καλά. Εξάλλου, όπως λένε οι συγγραφείς, η προτεινόμενη δίαιτα ωμέγα είναι, μεταξύ των άλλων, και ιδιαίτερα εύγευστη.



Παντελής Ζωιόπουλος (καθηγητής)

ΤΟ ΒΗΜΑ , 30-03-2003