0
Your Καλαθι
Κώδικες και μυστικά
Η σαγηνευτική ιστορία των κρυπτογραφημένων μηνυμάτων από την αρχαία Αίγυπτο έως το Internet
Έκπτωση
40%
40%
Περιγραφή
Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται την αέναη μονομαχία ανάμεσα σε εκείνους που επινοούν τους κώδικες και εκείνους που τους σπάζουν. Πρόκειται για ένα πόλεμο που χρησιμοποιεί όπλα από πολλές επιστήμες και κινητοποιεί μέσα που απαιτούν τις τελευταίες εξελίξεις της τεχνολογίας. Από τα μαθημικά ώς τη γλωσσολογία και από τη θεωρία της πληροφορικής ώς την κβαντική φυσική, αναζητούνται τρόποι διάρρηξης ή διάσφαλισης του απορρήτου.
Καθώς η πληροφορία έχει εξελιχθεί σε πολυτιμότατο αγαθό και η επανάσταση στις επικοινωνίες έχει τη δυνατότητα να αλλάζει κοινωνίες, είναι φανερό ότι το παιχνίδι ανάμεσα σε «κωδικο-πλάστες» και «κωδικο-θραύστες» είναι αγώνας μέχρι τελικής πτώσεως. [...]
ΚΡΙΤΙΚΗ
Σε μια εποχή που η πληροφορία είναι το πολυτιμότερο αγαθό, τα ηλεκτρονικά μηνύματα είναι εξαιρετικά εύκολο να υποκλαπούν. Και αν κάποτε η κοπιώδης παρακολούθηση δεν ήταν δυνατόν να εφαρμοστεί σε ευρεία κλίμακα, σήμερα με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο η παρακολούθηση έχει γίνει παιχνίδι. Μετά από τόσους αιώνες που οι άνθρωποι ανέπτυξαν ιδιοφυή συστήματα κρυπτογράφησης για να διακινούν μυστικά μηνύματα, φθάσαμε στο σημείο να μην είναι εγγυημένη η προστασία των πληροφοριών κατά την παγκόσμια ροή τους. Τίθεται το ζήτημα: Επιτρέπεται νομικά και ηθικά να μπορεί η κρατική μηχανή να σπάει τους προσωπικούς κωδικούς και να διαβάζει τα μηνύματα που στέλνονται μέσω Internet, όπως ήδη συμβαίνει στην Αμερική; Θα βοηθήσει κάτι τέτοιο τον αγώνα κατά του εγκλήματος ή θα βοηθήσει και το έγκλημα συγχρόνως; Διότι αν το κράτος φτιάξει κωδικούς για να σπάει την κωδικοποίηση των μηνυμάτων, το οργανωμένο έγκλημα που προηγείται του κράτους μπορεί να φτιάξει ακόμη καλύτερους κωδικούς. Ηδη ο κορυφαίος επιστήμονας και ακτιβιστής Φιλ Ζίμερμαν έχει κατηγορηθεί για προδοσία επειδή κυκλοφόρησε στο Internet ένα κρυπτογραφικό λογισμικό που το ονόμασε Pretty Good Privacy (Αριστη Προστασία Ιδιωτικού Απορρήτου) ή συντομογραφικά PGP. Ο Ζίμερμαν αυτή τη στιγμή καταζητείται.
Ενώ Αμερική και Ευρώπη στοχάζονται επί του θέματος, ο ινδικής καταγωγής Λονδρέζος, διδάκτωρ Μοριακής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ Simon Singh υπενθυμίζει ότι οι κώδικες στην Ιστορία έκριναν την έκβαση μαχών και οδήγησαν στον θάνατο βασιλείς και βασίλισσες. Οσοδήποτε μεγαλοφυείς τεχνικές συγκάλυψης μηνυμάτων και αν ανακαλύφθηκαν, ενεργοποιούνταν στον αντίποδα οι κωδικοθραύστες που κατασκεύαζαν τις αντίστοιχες μηχανές αποκρυπτογράφησης των μηνυμάτων. Καθώς ο πήχυς και για τους δύο έχει φθάσει στο μεταξύ αρκετά ψηλά, υπολογίζεται ότι οι μαθηματικοί είναι αυτοί που θα κρίνουν τον Γ/ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο η χρήση της κρυπτογραφίας δεν είναι μόνο στρατιωτική υπόθεση. Η χρήση ενός ισχυρού κώδικα σήμερα μπορεί να υπονομεύσει την αξία των τηλεφωνικών υποκλοπών της αστυνομίας ή των υπηρεσιών κατασκοπείας. Μπορεί ακόμη να κατοχυρώσει την ασφάλεια των συναλλαγών στον κόσμο του εμπορίου. Το δικαίωμα στη μυστικότητα είναι, εν τέλει, θέμα προστασίας της ιδιωτικής ζωής του καθενός. Ακόμη και στα Κάμα Σούτρα του βραχμάνου λόγιου Βατιαγιάνα, σε κείμενο δηλαδή του 4ου αιώνα μ.Χ., συναντάμε κεφάλαιο για την τέχνη της μυστικής γραφής, όπου συνιστάται στις γυναίκες να μπορούν να κρύβουν τις λεπτομέρειες των ερωτικών τους στιγμών.
Το βιβλίο του Singh καθήλωσε το βρετανικό κοινό όταν κυκλοφόρησε πριν από δύο χρόνια και έμεινε στον κατάλογο των top ten του επιστημονικού περιοδικού «New Scientist» για όλον τον χρόνο. Ο συγγραφέας ήταν ήδη γνωστός με το προηγούμενο βιβλίο του Το θεώρημα του Φερμά, αλλά αυτή τη φορά ο παγκόσμιος διαγωνισμός κρυπτογράμματος που προκηρύσσεται στο τέλος του βιβλίου κίνησε ένα ευρύτερο ενδιαφέρον. Το κοινό ανταποκρίθηκε στο χρηματικό έπαθλο των 10.000 στερλινών και το βιβλίο έμεινε κολλημένο στην κορυφή της λίστας. Στην ελληνική έκδοση είναι αξιοπρόσεκτη η προσπάθεια που έκανε η εκδοτική ομάδα ώστε να μετατραπούν τα κρυπτογράμματα που περιλαμβάνει ο Singh στο βιβλίο του από την αρχική τους γλώσσα στην ελληνική. Για να γίνει αυτό έπρεπε ουσιαστικά ο εκδότης να εφαρμόσει την κάθε κρυπτογραφική τεχνική στην ελληνική γλώσσα. Το veni, vidi, vici, λόγου χάρη του Ιούλιου Καίσαρα, ο οποίος αντικαθιστούσε κάθε γράμμα του μηνύματος με το κατά τρεις θέσεις επόμενό του στο αλφάβητο, έγινε στα ελληνικά ΚΞΛΣΠ (ήλθον), ΘΜΗΣΠ (είδον), ΔΤΚΞΛΣΠ (απήλθον). Και αν αυτή είναι μια απλή περίπτωση κρυπτογράμματος, η οποία ωστόσο είναι μία από τις 400.000.000.000.000.000.000.000.000 τέτοιες πιθανές αναδιατάξεις, ακολουθούν πολύ πιο σύνθετοι γρίφοι στα ελληνικά.
Η μυστική επικοινωνία στη βρεφική της ηλικία βασιζόταν στην απλή απόκρυψη του μηνύματος. Μήπως ο Βελλερεφόντης δεν μετέφερε εν αγνοία του «σήματα λυγρά», δηλαδή σφραγισμένη επιστολή που περιείχε εντολή για τον αφανισμό του; Ο Singh επιλέγει την ιστορία που καταγράφει ο Ηρόδοτος για τον Ιστιαίο, ο οποίος ήθελε να ενθαρρύνει τον Αρισταγόρα της Μιλήτου να επαναστατήσει κατά του πέρση βασιλιά και, για να διαβιβάσει τις οδηγίες του, ξύρισε το κεφάλι του αγγελιοφόρου του, έγραψε το μήνυμα στο ξυρισμένο κρανίο και μετά περίμενε να ξαναμεγαλώσουν τα μαλλιά. Εννοείται, σχολιάζει ο Singh, ότι εκείνη την ιστορική περίοδο μια κάποια έλλειψη βιασύνης ήταν ανεκτή. Η απόκρυψη της ύπαρξης μηνύματος είναι γνωστή ως στεγανογραφία. Ως και στον Β/ Παγκόσμιο Πόλεμο χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς η στεγανογραφία με τη μορφή της μικροστιγμής: συρρίκνωναν φωτογραφικά τη σελίδα ενός κειμένου ώσπου να αποκτήσει μέγεθος στιγμής με διάμετρο κάτω του χιλιοστού και στη συνέχεια έκρυβαν αυτή τη μικροστιγμή πάνω σε μια τελεία σε μια φαινομενικά αθώα επιστολή. Οταν το FBI άρχισε να επισημαίνει τις μικροστιγμές ελήφθη η επιπρόσθετη προφύλαξη της κρυπτογράφησης: ακόμη και αν βρισκόταν το μήνυμα, δεν ήταν εύκολο να διαβαστεί.
Τα παραδείγματα από την Ιστορία είναι άφθονα και το βιβλίο του Singh είναι μια σειρά από ιστορίες πολέμων, δικών, κατασκοπείας όπου το μήνυμα και η αποκρυπτογράφησή του καθόρισαν την εξέλιξη των πραγμάτων. Σε μια εξιστόρηση επιστημονικών επιτευγμάτων προλαβαίνουμε μόνο να αναφέρουμε ότι την πρώτη μεγάλη πρόοδο στην κρυπτανάλυση, στην ανάγνωση δηλαδή κρυπτογραφημάτων, έκανε ένας επιστήμονας του 9ου αιώνα, ο Αμπού Γιουσούφ Γιακούμπ ιμπν Ις-χακ ιμπν ας-Σαμπάχ ιμπν ομράν ιμπν Ισμαήλ αλ Κιντί, γνωστός ως «ο φιλόσοφος των Αράβων».
ΜΑΙΡΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ
ΤΟ ΒΗΜΑ, 03-06-2001
Καθώς η πληροφορία έχει εξελιχθεί σε πολυτιμότατο αγαθό και η επανάσταση στις επικοινωνίες έχει τη δυνατότητα να αλλάζει κοινωνίες, είναι φανερό ότι το παιχνίδι ανάμεσα σε «κωδικο-πλάστες» και «κωδικο-θραύστες» είναι αγώνας μέχρι τελικής πτώσεως. [...]
ΚΡΙΤΙΚΗ
Σε μια εποχή που η πληροφορία είναι το πολυτιμότερο αγαθό, τα ηλεκτρονικά μηνύματα είναι εξαιρετικά εύκολο να υποκλαπούν. Και αν κάποτε η κοπιώδης παρακολούθηση δεν ήταν δυνατόν να εφαρμοστεί σε ευρεία κλίμακα, σήμερα με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο η παρακολούθηση έχει γίνει παιχνίδι. Μετά από τόσους αιώνες που οι άνθρωποι ανέπτυξαν ιδιοφυή συστήματα κρυπτογράφησης για να διακινούν μυστικά μηνύματα, φθάσαμε στο σημείο να μην είναι εγγυημένη η προστασία των πληροφοριών κατά την παγκόσμια ροή τους. Τίθεται το ζήτημα: Επιτρέπεται νομικά και ηθικά να μπορεί η κρατική μηχανή να σπάει τους προσωπικούς κωδικούς και να διαβάζει τα μηνύματα που στέλνονται μέσω Internet, όπως ήδη συμβαίνει στην Αμερική; Θα βοηθήσει κάτι τέτοιο τον αγώνα κατά του εγκλήματος ή θα βοηθήσει και το έγκλημα συγχρόνως; Διότι αν το κράτος φτιάξει κωδικούς για να σπάει την κωδικοποίηση των μηνυμάτων, το οργανωμένο έγκλημα που προηγείται του κράτους μπορεί να φτιάξει ακόμη καλύτερους κωδικούς. Ηδη ο κορυφαίος επιστήμονας και ακτιβιστής Φιλ Ζίμερμαν έχει κατηγορηθεί για προδοσία επειδή κυκλοφόρησε στο Internet ένα κρυπτογραφικό λογισμικό που το ονόμασε Pretty Good Privacy (Αριστη Προστασία Ιδιωτικού Απορρήτου) ή συντομογραφικά PGP. Ο Ζίμερμαν αυτή τη στιγμή καταζητείται.
Ενώ Αμερική και Ευρώπη στοχάζονται επί του θέματος, ο ινδικής καταγωγής Λονδρέζος, διδάκτωρ Μοριακής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ Simon Singh υπενθυμίζει ότι οι κώδικες στην Ιστορία έκριναν την έκβαση μαχών και οδήγησαν στον θάνατο βασιλείς και βασίλισσες. Οσοδήποτε μεγαλοφυείς τεχνικές συγκάλυψης μηνυμάτων και αν ανακαλύφθηκαν, ενεργοποιούνταν στον αντίποδα οι κωδικοθραύστες που κατασκεύαζαν τις αντίστοιχες μηχανές αποκρυπτογράφησης των μηνυμάτων. Καθώς ο πήχυς και για τους δύο έχει φθάσει στο μεταξύ αρκετά ψηλά, υπολογίζεται ότι οι μαθηματικοί είναι αυτοί που θα κρίνουν τον Γ/ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο η χρήση της κρυπτογραφίας δεν είναι μόνο στρατιωτική υπόθεση. Η χρήση ενός ισχυρού κώδικα σήμερα μπορεί να υπονομεύσει την αξία των τηλεφωνικών υποκλοπών της αστυνομίας ή των υπηρεσιών κατασκοπείας. Μπορεί ακόμη να κατοχυρώσει την ασφάλεια των συναλλαγών στον κόσμο του εμπορίου. Το δικαίωμα στη μυστικότητα είναι, εν τέλει, θέμα προστασίας της ιδιωτικής ζωής του καθενός. Ακόμη και στα Κάμα Σούτρα του βραχμάνου λόγιου Βατιαγιάνα, σε κείμενο δηλαδή του 4ου αιώνα μ.Χ., συναντάμε κεφάλαιο για την τέχνη της μυστικής γραφής, όπου συνιστάται στις γυναίκες να μπορούν να κρύβουν τις λεπτομέρειες των ερωτικών τους στιγμών.
Το βιβλίο του Singh καθήλωσε το βρετανικό κοινό όταν κυκλοφόρησε πριν από δύο χρόνια και έμεινε στον κατάλογο των top ten του επιστημονικού περιοδικού «New Scientist» για όλον τον χρόνο. Ο συγγραφέας ήταν ήδη γνωστός με το προηγούμενο βιβλίο του Το θεώρημα του Φερμά, αλλά αυτή τη φορά ο παγκόσμιος διαγωνισμός κρυπτογράμματος που προκηρύσσεται στο τέλος του βιβλίου κίνησε ένα ευρύτερο ενδιαφέρον. Το κοινό ανταποκρίθηκε στο χρηματικό έπαθλο των 10.000 στερλινών και το βιβλίο έμεινε κολλημένο στην κορυφή της λίστας. Στην ελληνική έκδοση είναι αξιοπρόσεκτη η προσπάθεια που έκανε η εκδοτική ομάδα ώστε να μετατραπούν τα κρυπτογράμματα που περιλαμβάνει ο Singh στο βιβλίο του από την αρχική τους γλώσσα στην ελληνική. Για να γίνει αυτό έπρεπε ουσιαστικά ο εκδότης να εφαρμόσει την κάθε κρυπτογραφική τεχνική στην ελληνική γλώσσα. Το veni, vidi, vici, λόγου χάρη του Ιούλιου Καίσαρα, ο οποίος αντικαθιστούσε κάθε γράμμα του μηνύματος με το κατά τρεις θέσεις επόμενό του στο αλφάβητο, έγινε στα ελληνικά ΚΞΛΣΠ (ήλθον), ΘΜΗΣΠ (είδον), ΔΤΚΞΛΣΠ (απήλθον). Και αν αυτή είναι μια απλή περίπτωση κρυπτογράμματος, η οποία ωστόσο είναι μία από τις 400.000.000.000.000.000.000.000.000 τέτοιες πιθανές αναδιατάξεις, ακολουθούν πολύ πιο σύνθετοι γρίφοι στα ελληνικά.
Η μυστική επικοινωνία στη βρεφική της ηλικία βασιζόταν στην απλή απόκρυψη του μηνύματος. Μήπως ο Βελλερεφόντης δεν μετέφερε εν αγνοία του «σήματα λυγρά», δηλαδή σφραγισμένη επιστολή που περιείχε εντολή για τον αφανισμό του; Ο Singh επιλέγει την ιστορία που καταγράφει ο Ηρόδοτος για τον Ιστιαίο, ο οποίος ήθελε να ενθαρρύνει τον Αρισταγόρα της Μιλήτου να επαναστατήσει κατά του πέρση βασιλιά και, για να διαβιβάσει τις οδηγίες του, ξύρισε το κεφάλι του αγγελιοφόρου του, έγραψε το μήνυμα στο ξυρισμένο κρανίο και μετά περίμενε να ξαναμεγαλώσουν τα μαλλιά. Εννοείται, σχολιάζει ο Singh, ότι εκείνη την ιστορική περίοδο μια κάποια έλλειψη βιασύνης ήταν ανεκτή. Η απόκρυψη της ύπαρξης μηνύματος είναι γνωστή ως στεγανογραφία. Ως και στον Β/ Παγκόσμιο Πόλεμο χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς η στεγανογραφία με τη μορφή της μικροστιγμής: συρρίκνωναν φωτογραφικά τη σελίδα ενός κειμένου ώσπου να αποκτήσει μέγεθος στιγμής με διάμετρο κάτω του χιλιοστού και στη συνέχεια έκρυβαν αυτή τη μικροστιγμή πάνω σε μια τελεία σε μια φαινομενικά αθώα επιστολή. Οταν το FBI άρχισε να επισημαίνει τις μικροστιγμές ελήφθη η επιπρόσθετη προφύλαξη της κρυπτογράφησης: ακόμη και αν βρισκόταν το μήνυμα, δεν ήταν εύκολο να διαβαστεί.
Τα παραδείγματα από την Ιστορία είναι άφθονα και το βιβλίο του Singh είναι μια σειρά από ιστορίες πολέμων, δικών, κατασκοπείας όπου το μήνυμα και η αποκρυπτογράφησή του καθόρισαν την εξέλιξη των πραγμάτων. Σε μια εξιστόρηση επιστημονικών επιτευγμάτων προλαβαίνουμε μόνο να αναφέρουμε ότι την πρώτη μεγάλη πρόοδο στην κρυπτανάλυση, στην ανάγνωση δηλαδή κρυπτογραφημάτων, έκανε ένας επιστήμονας του 9ου αιώνα, ο Αμπού Γιουσούφ Γιακούμπ ιμπν Ις-χακ ιμπν ας-Σαμπάχ ιμπν ομράν ιμπν Ισμαήλ αλ Κιντί, γνωστός ως «ο φιλόσοφος των Αράβων».
ΜΑΙΡΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ
ΤΟ ΒΗΜΑ, 03-06-2001
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
