Μεγάλες Δυνάμεις, Γεωπολιτική, Παγκόσμια Κυριαρχία

Από την Άναρχη Διεθνή Κοινωνία
στην Κοινωνία των Εθνών

Η γεωπολιτική εξετάζει τις δυνατότητες του κράτους (γεωγραφική θέση, φυσικοί πόροι, πληθυσμός), με σκοπό τη μεγιστοποίηση της ισχύος του ή, ακόμη καλύτερα, την παγκόσμια ηγεμονία του. Ήδη από το 1904 ο Μackinder εντόπισε μία περιοχή ανάμεσα στις πεδιάδες της Κεντρικής Ευρώπης και του ανατολικού άκρου της Σιβηρίας –η μετέπειτα καλούμενη Καρδιά της Γης ή Κεντρική Γη (Heartland)– η κατάληψη της οποίας θα αποτελούσε, κατά τον Μackinder, αναγκαίο όρο για την παγκόσμια ηγεμονία. Για τους Βρετανούς η Κεντρική Γη αποτελούσε τη μεγαλύτερη απειλή της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, ενώ για τους Γερμανούς μια εν δυνάμει τεράστια πηγή φυσικών πόρων, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει τη Γερμανία στην παγκόσμια ηγεμονία. Είναι χαρακτηριστική η προγενέστερη φράση του Κάιζερ Γουλιέλμου Β΄: «Η Γερμανία δικαιούται "μια θέση στον ήλιο"».

Λίγο πριν από τη δύση του 19ου αιώνα, γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί και φιλοδοξίες θα κλόνιζαν την εύθραυστη ισορροπία των μεγάλων δυνάμεων στην Ευρώπη. Η δολοφονία του διαδόχου της Αυστροουγγαρίας αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου από Σέρβο εθνικιστή στις 28 Ιουνίου 1914 θα αποτελούσε την αφορμή. Στην κρίση μεταξύ Αυστροουγγαρίας και Σερβίας ενεπλάκη η Γερμανία παίρνοντας το μέρος της πρώτης και η Ρωσία της δεύτερης.

Την περίοδο 1915-1918 η Γερμανία βρισκόταν κοντά στην ολοκληρωτική νίκη, εφόσον οι γερμανικές δυνάμεις είχαν θέσει εκτός μάχης τη Ρωσία και είχαν φέρει σε δεινή θέση τους Αγγλογάλλους στο δυτικό μέτωπο. Επενέβησαν, όμως, δραστικά οι ΗΠΑ προς το τέλος του πολέμου και η πλάστιγγα έγειρε οριστικά σε βάρος της Γερμανίας.

Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης που ακολούθησε προέβλεψε τη δημιουργία της Κοινωνίας των Εθνών (ΚτΕ), η οποία έμελλε να αποτελέσει τον πρώτο οργανισμό διεθνούς ασφάλειας. Ενός οργανισμού ο οποίος, όχι τόσο λόγω των λαθών του, όσο των σοβαρών παραλείψεών του, απέτυχε να αποτρέψει τον απόλυτα καταστρεπτικό Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έναν πόλεμο που έμελλε να κοστίσει στην ανθρωπότητα 65.000.000 ψυχές. Η εκδίκηση της ιστορίας ήταν ότι οι μεγάλες δυνάμεις που αρνήθηκαν να συνδράμουν στην ΚτΕ κλήθηκαν πρώτες να σηκώσουν το βάρος των δραματικών συνεπειών της μη στήριξής της τρεις δεκαετίες μετά. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ήλθε ως συνέχεια του πρώτου, ο οποίος για πολλούς ουδέποτε είχε τελειώσει.