Vamps

Λεύκωμα με σκληρό εξώφυλλο, διαστάσεις 35Χ25 εκατοστά.

Tο βιβλίο Vamps του Στάθη Σκλαβουνάκου είναι ένα βοήθημα για τον σύγχρονο κινηματογραφόφιλο, μια και ασχολείται με ένα φαινόμενο που παρουσιάστηκε πολλά χρόνια πριν και σταμάτησε στο τέλος περίπου της δεκαετίας του πενήντα.

Mετά από την εισαγωγή, που παρουσιάζει τη δημιουργία της βαμπ στον κινηματογράφο, ξεκινώντας από την εμφάνισή της σε έργα των ζωγράφων που προηγήθηκαν του εικοστού αιώνα, ακολουθεί η παρουσίαση 28 γυναικών που συνέβαλαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στη δημιουργία του μύθου της βαμπ και τον τροφοδότησαν κατάλληλα με τις ερμηνείες τους, την ομορφιά τους και, καμιά φορά, με την ιδιωτική τους ζωή.

Oι 138 μαυρόασπρες φωτογραφίες του λευκώματος προέρχονται, κατά το μεγαλύτερο μέρος, από την προσωπική συλλογή του συγγραφέα.

[...] «Ο όρος "βαμπ" μπορεί να καθιερώθηκε στην Αμερική αλλά το είδος προϋπήρχε. Οι προραφαηλίτες ζωγράφοι του 19ου αιώνα, αλλά και ο Κλιμτ (Βιέννη, 1862-1912) και ο Όμπρεϊ Μπίρντσλεϊ (Λονδίνο, 1872-1898), παρουσιάζουν στα έργα τους μυστηριώδεις γυναίκες με μακριά μαλλιά και σκοτεινά μάτια, κυρίως ηρωίδες της μυθολογίας, τη Σαλώμη, την Ιουδήθ και άλλες λιγότερο ή περισσότερο εγκληματικές. Και ο Τσέχος σχεδιαστής και ζωγράφος Μισά (1860-1939), που έζησε και δούλεψε στο Παρίσι, στις αφίσες που έκανε για τη μεγαλύτερη ηθοποιό του γαλλικού θεάτρου, τη Σάρα Μπερνάρ, την παρουσιάζει με τη φυσιογνωμία και το "στήσιμο" που θα υιοθετήσουν αργότερα οι ιταλίδες "ντίβες" και οι βαμπ του αμερικανικού κινηματογράφου».[...]

Περιεχόμενα:

Εισαγωγή
Ντίβες
ΑΣΤΑ ΝΙΛΣΕΝ
ΑΛΛΑ ΝΑΖΙΜΟΒΑ
ΑΛΜΑ ΡΟΥΜΠΕΝΣ
ΜΠΑΡΜΠΑΡΑ ΛΑΜΑΡ
ΝΙΤΑ ΝΑΛΝΤΙ
ΜΕΪ ΜΑΡΕΪ
ΓΚΟΛΡΙΑ ΣΒΑΝΣΟΝ
ΠΟΛΑ ΝΕΓΚΡΙ
ΛΙΛ ΝΤΑΓΚΟΒΕΡ
ΛΙΑ ΝΤΕ ΠΟΥΤΙ
ΝΤΟΛΟΡΕΣ ΝΤΕΛ ΡΙΟ
ΝΟΡΜΑ ΣΙΡΕΡ
ΕΒΕΛΙΝ ΜΠΡΕΝΤ
ΓΚΡΕΤΑ ΓΚΑΡΜΠΟ
ΜΠΡΙΓΚΙΤΕ ΧΕΛΜ
ΜΑΡΛΕΝΕ ΝΤΙΤΡΙΧ
ΚΟΣΤΑΝΣ ΜΠΕΝΕΤ
ΜΥΡΝΑ ΛΟΪ
ΚΑΡΟΛ ΛΟΜΠΑΡΝΤ
ΚΛΟΝΤΕΤ ΚΟΛΜΠΕΡ
ΧΕΝΤΙ ΛΑΜΑΡ
ΤΖΟΑΝ ΜΠΕΝΕΤ
ΡΙΤΑ ΧΕΪΓΟΥΟΡΘ
ΒΕΡΟΝΙΚΑ ΛΕΪΚ
ΤΖΙΝ ΤΙΡΝΕΪ
ΛΟΡΗΝ ΜΠΑΚΟΛ
ΜΑΡΙΑ ΦΕΛΙΞ
ΑΒΑ ΓΚΑΡΝΤΝΕΡ.


ΚΡΙΤΙΚΗ:

Στην αρχή εμφανίστηκαν στο παγκόσμιο στερέωμα οι ντίβες. Αυτές προέρχονταν από την ιταλική σκηνή και ήταν οι τραγουδίστριες της όπερας που πρόσφεραν στον βωβό κινηματογράφο τις εξεζητημένες εμφανίσεις και κινήσεις που χρειαζόταν το κοινό για να καταλάβει την υπόθεση. Επειτα εμφανίστηκαν οι βαμπ στην Αμερική, ο κινηματογράφος έγινε ομιλών και το κοινό ολοένα και πιο απαιτητικό. Κάποια στιγμή εξαφανίστηκαν ως είδος. Τις διαδοχικές φάσεις των κινηματογραφικών παραγωγών και τον τρόπο με τον οποίο επέδρασαν στην εικόνα της βαμπ αφηγείται ο κινηματογραφόφιλος ρέκτης Στάθης Σκλαβουνάκος. Στο λεύκωμα Vamps παρουσιάζει τα πορτρέτα των γυναικών που συνέθεσαν τον θρύλο του κινηματογράφου, όπως τον έζησε ο ίδιος ως μανιώδης συλλέκτης φωτογραφικού υλικού, σήμερα πραγματικά σπάνιου. Οι φωτογραφίες του αρχείου του Στάθη Σκλαβουνάκου, άλλης εποχής, συχνά όχι καθαρές, υπεβλήθησαν σε ηλεκτρονική επεξεργασία ώστε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του σημερινού κοινού.

Ο όρος «βαμπ» μπορεί να καθιερώθηκε στην Αμερική αλλά προϋπήρχε. Όπως γράφει ο κ. Σκλαβουνάκος, οι προρραφαηλίτες ζωγράφοι του 19ου αιώνα αλλά και ο Κλιμτ παρουσιάζουν στα έργα τους μυστηριώδεις γυναίκες με μακριά μαλλιά και σκοτεινά μάτια, κυρίως ηρωίδες της μυθολογίας, τη Σαλώμη, την Ιουδήθ και άλλες λιγότερο ή περισσότερο εγκληματικές. Η πρώτη βαμπ της Αμερικής ήταν η Θέντα Μπάρα την οποία ανακάλυψε ο Βίλχελμ Φριντ, μετανάστης από την Κεντρική Ευρώπη που εμπορευόταν ρούχα προτού καταλήξει στην εκμετάλλευση των πρώτων αιθουσών προβολής κινηματογραφικών ταινιών. Η υπόθεση του φιλμ όπου αναδείχθηκε η Θέντα Μπάρα, του «Ήταν ένας τρελός» (1914), ήταν «απλοϊκή μέχρι ανοησίας. Η βαμπ (σύντμηση του βαμπίρ) ξελογιάζει έναν παντρεμένο διπλωμάτη...». Η πρωταγωνίστρια όμως έγινε σταρ σε μια βραδιά. «Στην ουσία η Θέντα Μπάρα είναι η πρώτη σταρ που "κατασκευάστηκε" από την εταιρεία παραγωγής». Θα ακολουθήσουν «η μετάλλαξη της βαμπ» και η «αναβίωση της βαμπ», πλήθος γυναικών που βλέπουμε να εικονίζονται στο λεύκωμα σε αναρίθμητες πόζες, προτού έρθει το τέλος της εποχής τους: «Η λέξη σβήνει όπως και η πρώτη διδάξασα. Το 1955 η Θέντα Μπάρα πεθαίνει από καρκίνο, ξεχασμένη από το κοινό που κάποτε τη λάτρεψε».

Ο συγγραφέας στην αφήγησή του παρουσιάζει τις βαμπ, τόσες γυναίκες σχεδόν παρόμοιες, διακρίνοντας τον χαρακτήρα της καθεμιάς σαν να ήταν κόρες του. Για τη Νόρμα Σίρερ ­ η οποία είχε την τάση να μιμείται την Γκάρμπο, έκανε ένα δεύτερο γάμο και αποσύρθηκε πιστεύοντας ότι θα γίνει και αυτή ένας ζωντανός θρύλος ­ γράφει: «Θρύλος μπορεί να μην έγινε, έζησε όμως λιγότερο μόνη από το αξεπέραστο πρότυπό της». Για τη Μαρλένε Ντίτριχ σημειώνει ότι η καριέρα της ήταν βασισμένη στο ψέμα. Έκρυβε οκτώ χρόνια από την ηλικία της, έλεγε ότι την ανακάλυψε ο Φον Στέρνμπεργκ ενώ είχε γυρίσει ήδη δέκα ταινίες όταν συνεργάστηκε μαζί του και «για να λειτουργήσει είχε ανάγκη από κομψά ρούχα, γούνες, δαντέλες, φτερά, ανδρικές μεταμφιέσεις, ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς». Για την Αβα Γκάρντνερ, «κάτι ανάμεσα σε τυχοδιώκτρια και αριστοκράτισσα», που έκανε τρεις γάμους και είχε ατελείωτο κατάλογο εραστών, διασήμων και μη, γράφει: «Οι άντρες τη λάτρευαν, αλλά κανείς δεν μπορεί ν' αντέξει τις συνεχείς σκηνές. Έτσι στο τέλος έμεινε μόνη». Η Αβα Γκάρντνερ και η ιστορία της κλείνει το βιβλίο του Στάθη Σκλαβουνάκου ως η τελευταία βαμπ.

ΜΑΙΡΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ, ΤΟ ΒΗΜΑ, 18-11-2001.