Η δύση της Ανατολής

[...]
Πρόκειται για την εξιστόρηση μιας από τις τελευταίες φάσεις του Ανατολικού ζητήματος, αν δεχθούμε προκαταβολικά ότι το Ανατολικό ζήτημα δεν εξαντλείται στην διπλωματική ιστορία, ή, μάλλον, ότι οι ίδιοι οι δαίδαλοι της διπλωματικής ιστορίας του Ανατολικού ζητήματος βγάζουν τον ερευνητή έξω από τη διπλωματία και έξω από την πραγματικότητα, συχνά: γιατί οι σχέσεις Δύσης και Ανατολής δεν εξαντλούνται μόνο σε σχέσεις ισορροπίας δυνάμεων, σε στυγνά συμφέροντα που εξουδετερώνουν αμυντικούς μηχανισμούς και σαρώνουν αδράνειες, οπότε η διερεύνησή τους -όπως και κάθε συντελεσμένης νομοτέλειας- θα ήταν άνευ μονίμου ενδιαφέροντος. Επεκτείνονται στον τομέα της "ιδεολογίας": στην περίπτωσή μας, στις αμοιβαίες εικόνες που σχηματίζουν Δύση και Ανατολή. Η ιδεολογία μπορεί να μην ανατρέπει τους συσχετισμούς, αλλά ακριβώς επειδή τείνει συνήθως να αποδεσμεύεται από την πραγματικότητα, παραμένοντας ενεργός, παρ' όλα αυτά, υπονομευτής της, αποτελεί πρόκληση για κάθε επίδοξο κατασκευαστή ενός παρελθόντος πραγματικού. [...]