Εφαρμογές μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας

Στο βιβλίο "Εφαρμογές μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας - Κρατική ρύθμιση και αυτορρύθμιση" επιδιώκεται η κατά το δυνατόν πληρέστερη συστηματική ταξινόμηση των νομικών και θεσμικών μέτρων που αφορούν το Δίκαιο του Περιβάλλοντος.

Τα μέτρα που εφαρμόζονται με σκοπό την περιβαλλοντική προστασία καταγράφονται σε δύο βασικές ενότητες, την κρατική ρύθμιση και την αυτορρύθμιση, που περιέχουν αντιστοίχως:

α) στο Μέρος Α τα μέτρα κρατικής παρέμβασης, που κατηγοριοποιούνται σε άμεσα και έμμεσα μέτρα, δηλαδή κατασταλτικά και κινήτρων. Η παράθεση των μέτρων ακολουθεί συγκεκριμένο πρότυπο, που αναλύεται σε α) παράθεση των σχετικών ορισμών, β) αναφορά παραδειγμάτων εφαρμογής, γ) είδη, δ) θεσμική θεμελίωση και ε) αξιολόγηση. Άμεσα μέτρα είναι τα κανονιστικά μέτρα εκείνα, που αποσκοπούν στον περιορισμό της παραβατικής δραστηριότητας και παραδοσιακά προβλέπουν υποχρεώσεις, ή απαγορεύσεις. Έμμεσα μέτρα είναι τα θεσμικά εργαλεία που αποσκοπούν στον επηρεασμό της συμπεριφοράς και προβλέπουν κίνητρα ή επιλογές.

β) στο Μέρος Β παρουσιάζονται οι εξωρρυθμιστικοί μηχανισμοί, που κατηγοριοποιούνται στην αυτορρύθμιση των φυσικών προσώπων, την αυτορρύθμιση της αγοράς και το κρατικό πλαίσιο αυτορρύθμισης. Σύμφωνα με τη μελέτη, το άτυπο κανονιστικό σύστημα της αυτορρύθμισης εδράζεται σε στοιχεία κοινωνικής πραγματικότητας, οικονομικά δεδομένα, αρχές και ελευθερίες και αυτοθεσμιστικές δυναμικές της κοινωνίας.

Πολύ σημαντική είναι η επιστημονική συμβολή της μελέτης στο μέτρο που παρουσιάζονται εποπτικά και συχνά για πρώτη φορά διατυπώνονται οι εξωρρυθμιστικοί μηχανισμοί. Διακρίνονται, κατηγοριοποιούνται και θεμελιώνονται νομικά οι μορφές, με τις οποίες εμφανίζεται σήμερα η αυτορρύθμιση. Η παράθεση των μηχανισμών προκύπτει από την επισκόπηση της εθνικής, Ευρωπαϊκής της διεθνούς νομοθεσίας. Το πρότυπο που ακολουθείται στη μελέτη των μηχανισμών αναλύεται σε α) νομική θεμελίωση, β) προϋποθέσεις εφαρμογής, γ) είδη και δ) αξιολόγηση.

Υποστηρίζεται ότι ως μέτρα αυτορρύθμισης νοούνται εκείνα, που υιοθετούνται είτε από το κράτος και την υπό ρύθμιση κοινότητα μαζί, είτε μόνο από την υπό ρύθμιση κοινότητα, ως πλήρωση των επιταγών μιας περιβαλλοντικής πολιτικής. Η αυτορρύθμιση είναι μια μίξη στοιχείων αφενός αυτό - υποχρεώσεων και αφετέρου κρατικών επιταγών.

Κατά τη συστηματική ταξινόμηση των μέτρων που αφορούν στην περιβαλλοντική προστασία υπογραμμίζεται ότι το de lege δικαιικό σύστημα συνυπάρχει, συγκρούεται και συνδιαμορφώνει το παράλληλο de facto αξιακό σύστημα που συνθέτουν η κοινωνία, η οικονομία και η περιβαλλοντική ζημία.

γ) Το Μέρος Γ του βιβλίου αποτελείται από δύο Κεφάλαια, την "αξιολόγηση και επιλογή των μέτρων" και τις "προοπτικές θεσμικής μεταρρύθμισης". Το πρώτο Κεφάλαιο αναφέρεται στα κριτήρια επιλογής των μέτρων προστασίας, που χωρίζονται σε θεσμικά, κοινωνικά και οικονομικά. Αναλύεται η έννοια της "καλύτερης ρύθμισης" για την οποία γίνεται αυτή τη στιγμή ιδιαίτερος λόγος εξαιτίας της παγκοσμιοποιημένης χρηματοπιστωτικής κρίσης και το ρόλο των εθνικών κρατών.

Το βιβλίο αυτό προωθεί μια σύγχρονη αντίληψη διοικητικής πρακτικής και προάγει το σχεδιασμό κατά την επιλογή των νομοθετικών μέτρων των εθνικών κρατών και της Ε.Ε. Είναι σύμφωνη με τις πλέον πρόσφατες νομοθετικές εξελίξεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και αποφάσεις του πέμπτου τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η σχετική βιβλιογραφία και αρθρογραφία είναι εκτενής και περιλαμβάνει πονήματα από τον Ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο, ενώ στο τέλος παρατίθεται ευρετήριο νομολογίας του ΣτΕ και ενιαίο αγγλογερμανικό αλφαβητικό ευρετήριο όρων.

Το έργο απευθύνεται σε κάθε επιστήμονα, νομικό ή μη, που ασχολείται με τη μελέτη και εφαρμογή του δικαίου του περιβάλλοντος στην Ελλάδα και την Ευρώπη.