Δια του κατόπτρου

Φωτογραφικά και χειρογραφικά τεκμήρια -όχι για την Εφορία- εκατόν πενήντα ζώντων Ελλήνων συγγραφέων.

Ένα είδος λευκώματος -με τα αστέρια της λογοτεχνίας μας; προβάλλει αμέσως το ερώτημα. Ίσως ναι, ίσως και όχι. Πάντως ο επιμελητής αυτού του υλικού, φωτογραφικού, χειρογραφικού (όπου υπάρχουν χειρόγραφες αποδείξεις) και αυτοβιογραφικού επίσης (όπου και όταν οι συγγραφείς θέλησαν να αυτοσυστηθούν κάπως) είναι σαφής στις προθέσεις του: «Είναι -γράφει στο προλογικό χρονικό του- μια πολύτιμη κιβωτός, κάτι σαν προσωπική συλλογή, έστω επιλογή». Αλλωστε, η αρχική ιδέα ήταν να επιλεγούν κάπου 50 συγγραφείς προς φωτογράφιση, για να «κρεμαστούν» τα πορτρέτα τους στους χώρους του βιβλιοπωλείου «Βιβλιόρυθμος». Έτσι ξεκίνησε η περιπέτεια, αλλά κατέληξε σε έναν ογκώδη τόμο με πολλαπλά πορτρέτα 150 συγγραφέων. Γιατί εκατόν πενήντα και όχι 250; Αναδύεται αμέσως το επόμενο ερώτημα. Η απάντηση είναι και πάλι σαφής και αφοπλιστική: «Δεν είναι ανθολογία, δεν είναι ιστορία, δεν είναι κριτική αποτίμηση». Τι είναι, λοιπόν; Ένα λεύκωμα, ασφαλώς, όπου υπάρχουν -όπως δηλώνει ο Γ. Σολδάτος- «συγγραφείς που έγραψαν αγαπημένα σ' εμένα βιβλία· συγγραφείς που είναι προσωπικοί μου φίλοι και κατέκτησαν αξιόλογες θέσεις στο χώρο της λογοτεχνίας μας· συγγραφείς που έγραψαν ιστορία κ.λπ. κ.λπ. Λείπουν, αντίστοιχα, συγγραφείς που δεν δέχτηκαν για προσωπικούς λόγους να φωτογραφηθούν... Λείπουν συγγραφείς που έθεσαν κάποιους όρους πολύ έξω από τις τεχνικές προδιαγραφές αυτού του βιβλίου, συγγραφείς που η σεμνότητα, όπως αυτοί την εννοούν, δεν τους επέτρεψε να είναι παρόντες εδώ...» Και εδώ, φυσικά, σταματάει κάθε διάθεση κριτικής. Έτσι έπαψα κι εγώ να φτιάχνω κατάλογο απόντων. Διότι αν υπάρχει κάποιο ενδιαφέρον στην υπόθεση αυτή της λειψής παρουσίασης του συγγραφικού μας πανθέου, αυτό σχετίζεται με τις φιλικές ή μη διαθέσεις των ίδιων των συγγραφέων προς τον επιμελητή και τούμπαλιν.

Μένει βεβαίως να μιλήσουμε για το φωτογραφικό μέρος του λευκώματος: η ωραία δουλειά της Πηνελόπης Μασούρη. Δεν είναι όλα τα πορτρέτα της ίδιας εμβέλειας, αλλά φαίνεται πως σε ορισμένες περιπτώσεις η ευθύνη «πέφτει» στις σκηνοθετικές ικανότητες του φωτογραφούμενου. Μια ιδέα, πάντως, για τον άνθρωπο και συγγραφέα παίρνουμε κοιτάζοντας αυτά τα στιγμιότυπα. Αναρωτιέμαι, κανείς δεν σκέφτηκε να δώσει ένα αλφαβητικό ευρετήριο των συγγραφέων;

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 15/11/2002