Σημειώσεις για μια ιστορία του γυμνού στον κινηματογράφο

Το κυρίαρχο αντικείμενο αυτού του βιβλίου δεν είναι «ο ερωτισμός στο σινεμά» μα το γυμνό σώμα, όπως εγγράφηκε από την κινηματογραφική κάμερα για να εμφανιστεί στην οθόνη του κινηματογράφου, με θεατές ένα κοινό που αναζητούσε αυτές τις εικόνες για τέρψη του βλέμματος και φαντασιακή ερωτική πρόκληση.

Στην παγκόσμια σκηνή το γυμνό ακολουθεί τις επιταγές της μόδας και των ηθικών κανόνων της εκάστοτε εποχής και κάθε παρεκτροπή τιμωρείται ή γκετοποιείται. Κάποτε η γυναικεία γάμπα θεωρούνταν προσβολή της δημοσίας αιδούς, τότε που δεν αποτελούσαν αντίστοιχη προσβολή τα εκατομμύρια κουφάρια που κείτονταν στα πεδία των μαχών του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Αργά και βασανιστικά ανέβαινε η φούστα, κατέβαινε το ντεκολτέ, εμφανιζόταν και εξαφανιζόταν το ψαλίδι της λογοκρισίας και της «δημοσίας αιδούς» και παράλληλα χιλιάδες γυμνά σώματα εβραίων εισέρχονταν στα κρεματόρια του Άουσβιτς και του Μαουτχάουζεν, και το ανθρώπινο σώμα, όπως και η γενετήσια πράξη, έγιναν δέσμια μιας καταστροφικής χριστιανικής ηθικής, που στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε, μέσω της λογοκρισίας, σαν ο καλύτερος διαφημιστής των ανάλογων ταινιών.

Από τη δεκαετία του ‘60, η Ευρώπη αφαίρεσε προοδευτικά τα πέπλα από τα ανθρώπινα σώματα και έφτασε στη δεκαετία του ‘70, που έγιναν «Σόδομα και Γόμορρα», με Σαλό ή 120 μέρες των Σοδόμων (1975) του Παζολίνι και την Αυτοκρατορία των αισθήσεων (1976) του Όσιμα.

Ο αγώνας δεν έγινε με τα φαντάσματα της λογοκρισίας και της αστικοχριστιανικής ηθικής. Ο αγώνας έγινε και γίνεται για τον κορεσμό της «ακόρεστης» δίψας του ανθρώπινου ματιού απέναντι στο γυμνό σώμα. Τι πιο ωραία εικόνα ενός γυμνού γυναικείου στήθους ή ενός ανδρικού μορίου σε στύση ή υποστολή, ακόμη και σήμερα, ακόμη και μετά από πολλές δεκαετίες. Κάποια γωνία λήψης, κάποιος φωτισμός, κάποια λειτουργικότητά τους στο κάδρο μάς διαφεύγει ακόμη. Και κάποιος επώνυμος και σπουδαίος ηθοποιός θα απομένει για να εκτεθεί και να δοξαστεί.

11 φωτογραφία, το μεγαλύτερο ερζάτς του 20ού αιώνα, κράτησε τα σώματα νέα-γερασμένα, ζωντανά-νεκρά, γυμνά και ωραία, ενώ αυτά δεν υπάρχουν. Η απάτη είναι παρούσα μπροστά στην αγωνία του δυτικού ανθρώπου για τη φθορά και την επικείμενη απώλεια του φθαρτού σώματος, στη διάσωση των βεντετών του Χόλιγουντ, των γυναικών με το τέλειο πρόσωπο, τα πλατινένια μαλλιά και το σώμα που με υπαινιγμούς μάς πρόσφεραν, ένα σώμα που όλοι θα θέλαμε να παραμείνει άφθαρτο.

Αποπειραθήκαμε, μέσα από τα κατασκευάσματα του νου, να ακινητοποιήσουμε το σώμα και, αφού αντικαταστήσουμε τον χρόνο με τον χώρο, να αποφύγουμε τον θάνατο· αυτό είναι η φωτογραφία, αυτό είναι ο κινηματογράφος· και ιδού τα αποτελέσματα: έφυγε το σώμα και έμεινε πίσω το ίχνος του επί της οθόνης.