Τα πάθη του κόσμου

«Η ζωή ταλαντεύεται, όπως το εκκρεμές, από τα δεξιά προς τα αριστερά, από τα βάσανα στην ανία», γράφει στα 1812 ο Σοπενάουερ. Σε μια Γερμανία όπου η επίσημη φιλοσοφία (ακολουθώντας την πορεία που χάραξε ο Έγελος) έχει εμπλακεί σε έναν οπτιμισμό που αναμένει τα πάντα από την επιστήμη, την ιστορία και το κράτος, ο Σοπενάουερ εισάγει έναν προβληματισμό πάνω στη ματαιότητα του κόσμου, την οδύνη και τη δυστυχία της ανθρώπινης ύπαρξης.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Αν θα υπήρχε ένας κατάλογος με τους πιο οργισμένους φιλοσόφους, τότε η πρώτη θέση θα ανήκε δικαιωματικά στον Σοπενχάουερ, στο έργο του οποίου η τάση για πολεμική συμβαδίζει με την πρωτοτυπία για τη γονιμότητα της σκέψης. Για τα μάτια του Σοπενχάουερ το ποτήρι ήταν πάντα μισοάδειο. Στα «Πάθη του κόσμου» όλα τα μεγάλα θέματα της ζωής και της φιλοσοφίας προσεγγίζονται μέσα από το πρίσμα της δυσθυμίας και της απαισιοδοξίας του συγγραφέα. Από τη φιλία και τον έρωτα ώς την τέχνη, τη θρησκεία και την πολιτική, το βλέμμα του φιλοσόφου ανιχνεύει τη σκοτεινή πλευρά των πραγμάτων και αναδεικνεύει πικρές και απωθημένες αλήθειες. Ο πόνος, η πλήξη, η στέρηση, το κακό, το παράλογο, η λύπη, η ματαιότητα, το κενό, η φθορά κάνουν τον ανθρώπινο κόσμο μιαν επίγεια κόλαση, στην οποία δεν υπάρχουν καμιά διαφυγή και κανένα περιθώριο για παρηγοριά. Η ευτυχία είναι μια χίμαιρα, που καταπνίγεται παντού από την πληθωρική και πιεστική παρουσία της οδύνης. Ο Σοπενχάουερ βλέπει την προηγούμενη φιλοσοφία σαν ένα μεγάλο λάθος, σαν ένα παραμύθι για αφελείς και ευκολόπιστους. Στόχος του είναι να γκρεμίσει τις μεταφυσικές κατασκευές των αντιπάλων του, στο μακρύ κατάλογο των οποίων η πρώτη θέση ανήκει σίγουρα στον «τσαρλατάνο» Χέγκελ. Η «Εριστική διαλεκτική» είναι η τέχνη να εδραιώνουμε τη θέση μας σε μια διαλογική αντιπαράθεση και να αποσπούμε από το συνομιλητή μας την εντύπωση ότι έχουμε δίκιο. Η απαισιόδοξη ανθρωπολογία του Σοπενχάουερ διακρίνει την κακή φύση, την έμφυτη ματαιοδοξία και την ανειλικρίνεια του ανθρώπινου γένους. Σε αντίθεση προς την αριστοτελική λογική, που προάγει την εύρεση της αλήθειας, η εριστική διαλεκτική του Σοπενχάουερ διερευνά την τέχνη τού να έχει κανείς δίκιο, χωρίς να λαμβάνει υπόψη της την αντικειμενική αλήθεια των επιχειρημάτων του.



ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 14/03/2003