Δαμάζοντας το κτήνος

Μακριά από την επαναστατική έξαρση της νεανικής του ηλικίας, ο Άρης Παυλόπουλος, πετυχημένος σύμβουλος υπουργού και αντισυμβατικός οικογενειάρχης, ζει μια άνετη ζωή στην Αθήνα, κρατώντας κρυφές τις σκοτεινές πλευρές του: την εμμονή στο σεξ και την καταπιεσμένη φιλοδοξία του να αναγνωριστεί ως ποιητής. Μια ποιητική εκδήλωση αφιερωμένη στο έργο του κι ένα ταξίδι στην Ισπανία, στοιχειωμένο από το σεξουαλικό συμβολισμό της ταυρομαχίας, θα του δώσουν την ευκαιρία να πραγματοποιήσει τις επιθυμίες του, αλλά μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα αντιλαμβάνεται ότι ένας νεαρός αλήτης τον καταδιώκει στους δρόμους της Αθήνας και γίνεται η σκιά του.

Σ' αυτόν τον καμβά μπλέκονται κι άλλα πρόσωπα, σχέσεις προδοσίας και διάψευσης, κρίσεις ηλικίας και συγκρούσεις γενεών. Ο ήρωας διασχίζει μια πόλη, που δεν είναι μόνο αρχιτεκτονική και γεγονότα, αλλά εσωτερικό τοπίο, ανοιχτοί λογαριασμοί, έκπτωτα πάθη. Η ιστορία κρατάει λιγότερο από ένα μήνα και συμβαίνει σήμερα, εδώ, μαζί μας. Μπορεί να διαβαστεί σαν θρίλερ ή μεγάλο ποίημα.

Απαγορευμένες επιθυμίες

Γυναίκα ηρωίδα προτιμά ο Γκιμοσούλης, άνδρα, τουλάχιστον ως κεντρικό χαρακτήρα, η Σωτηροπούλου. Και οι δύο, πριν από είκοσι χρόνια, σε ένα, πρωτότυπο για εκείνη την εποχή, αφιέρωμα του περιοδικού «Διαβάζω» στους «νέους λογοτέχνες», έμπνευση του Ηρ. Παπαλέξη, ο οποίος και το είχε επιμεληθεί, απαντούσαν πως το ζητούμενο είναι ο άνθρωπος και ο λόγος του και ότι δεν υπάρχει γυναικεία και αντρική λογοτεχνία. Ωριμοι πλέον πεζογράφοι σήμερα, έχοντας προ πολλού σταματήσει να γράφουν ποίηση, χωρίς ωστόσο να εγκαταλείψουν τη σκέψη της, αποπειρώνται καταβυθίσεις στο ασυνείδητο των ηρώων τους, αναμοχλεύοντας απαγορευμένες επιθυμίες και συναισθήματα.
Με το δέκατο βιβλίο της, η Σωτηροπούλου επιβεβαιώνει τη διαπίστωση, που έχει ήδη γίνει με αφορμή το προηγούμενο μυθιστόρημά της, Ζιγκ-ζαγκ στις νεραντζιές, πως δεν μένει στάσιμη αλλά εξελίσσει τους αφηγηματικούς της τρόπους. Από μια άλλη άποψη, πιθανώς και να κατασταλάζει σε ένα περισσότερο στρωτό ύφος, εγκαταλείποντας τους παλαιότερους πειραματισμούς. Στο πρόσφατο μυθιστόρημά της, το εξαιρετικό απουσιάζει, το παράδοξο ελέγχεται ενώ η τάση για εκζήτηση υποχωρεί. Αυτή τη φορά αφηγείται μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, έστω και αβέβαιο, ανοικτό σε ποικίλες εκδοχές, όπου η πρόκληση φαίνεται πλέον περιττή.
Κεντρικός ήρωας του βιβλίου ο Πατρινός Αρης Παυλόπουλος, που γιορτάζει τα γενέθλια των πενήντα χρόνων του. Ποιητής και ειδικός σύμβουλος υπουργού, ετοιμάζεται για την εκδήλωση που διοργανώνει προς τιμήν του η Εταιρεία Συγγραφέων. Αρχικά φέρνει στον νου τον Αλέξανδρο Καπάνταη της Φανταστικής περιπέτειας. Το έβδομο και τελευταίο μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Κοτζιά, που εκδόθηκε το 1985 αλλά η υπόθεση τοποθετείται λίγο νωρίτερα, στις 21 Απριλίου του 1983. Συγγραφέας και ανώτερος υπάλληλος υπουργείου, ο Καπάνταης ετοιμάζεται για την τελετή που διοργανώνει προς τιμήν του το υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών. Αγνωστο παραμένει αν ο ήρωας του Κοτζιά επέζησε εκείνης της ιστορικής βραδιάς, όπως μένει μετέωρο και το τέλος του Αρη Παυλόπουλου. Εδώ όμως τελειώνουν οι αντιστοιχίες, ο Αρης δεν είναι ένας «αρνητικός ήρωας» όπως ο Καπάνταης, ούτε προκαλεί θυμηδία. Δεν θα τον χαρακτηρίζαμε ούτε καν αλλοτριωμένο, μόνο υπερβολικά οικείο.

Με ειρωνική διάθεση που δεν εκπίπτει στον σαρκασμό ή τη χλεύη, η Σωτηροπούλου σκιαγραφεί τη σημερινή πολιτική κατάσταση, καθώς στο μυθιστόρημα, γύρω από έναν υπουργό, συνωθούνται «κομματόσκυλα της παλιάς φρουράς» και παρατρεχάμενοι, ενώ γίνεται λόγος για μονάδες σε παραμεθόριες περιοχές και μίζες. Οσα κρύφια συμβαίνουν αιωρούνται ως υπαινιγμοί για την κατάληξη ενός κόμματος, που ξεκίνησε με τριτοκοσμικό προφίλ και σοσιαλιστικά οράματα, και μιας χώρας, όπου όλοι είναι βουτηγμένοι στην απάτη, από τους υψηλά ισταμένους ως τους ζητιάνους. Τριτοπρόσωπη η αφήγηση παρακολουθεί τις σκέψεις του Αρη, που αρέσκεται να θυμάται τον εαυτό του παλαιό αριστεριστή στα φοιτητικά χρόνια της Ρώμης ή και επαναστάτη στη Μεταπολίτευση να σχεδιάζει την καινούργια Ελλάδα. Στις αρχές του '80 βρέθηκε μέσα στα πράγματα και παρέμεινε μη δωροδοκούμενος όχι λόγω ηθικών ενδοιασμών αλλά από «ένστικτο επιβίωσης στη ζούγκλα του Υπουργείου».

Με την ίδια ανάλαφρη ειρωνεία, μόλις έναν τόνο καυστικότερη, η συγγραφέας αποδίδει τον πνευματικό κόσμο της χώρας. Αν το υπουργείο θυμίζει ζούγκλα, η Εταιρεία Συγγραφέων προσομοιάζει σε ζωολογικό κήπο· από τον πρόεδρό της και τους ανερχόμενους αυθάδεις νεαρούς συγγραφείς ως τη χήρα του μόλις αποθανόντος μεγάλου ποιητή, υποβασταζομένη από την ερωμένη του ποιητή. Ο Αρης, σε αντίθεση με τον Αλέξανδρο Καπάνταη, δεν παρουσιάζεται ως παραλογοτέχνης. Ποιητής με ταλέντο, εξάντλησε την ορμή του στους υπουργικούς διαδρόμους. Την τελευταία συλλογή του, Τα τύμπανα της ήττας, την είχε εκδώσει πριν από δώδεκα χρόνια. Λίγες ημέρες πριν από την εκδήλωση θυμάται τις παλιές του φιλοδοξίες και αποφασίζει να δαμάσει το κτήνος της έμπνευσης, γράφοντας το ποίημα που θα του φέρει τον θρίαμβο. H έμπνευση του Αρη πηγάζει από ένα ελαφρώς περιπεπλεγμένο οιδιπόδειο, όπου ανακατεύονται δύο πατρικές φιγούρες, ο σύζυγος και ο εραστής της μητέρας του, κυρίως όμως αναζωπυρώνεται από τη νεαρά ερωμένη του και τα σεξουαλικά τους παιχνίδια, που προϊούσης της ηλικίας επιβάλλεται να γίνονται όλο και πιο ευφάνταστα. Ενώ οι ανασφάλειές του, όπως των περισσοτέρων πενηντάρηδων, καλύπτονται από τη σύζυγο ως οικοδέσποινα της πολυτελούς κατοικίας του. Ενας παρόμοιος ήρωας πρέπει να είναι και ολίγον διανοούμενος. Αν και ως μοναδικό τεκμήριο στοχαστικότητας αναφέρεται, κατ' επανάληψη, η εντρύφηση του Αρη στον Πόπερ.

Ο εραστής της κυρίας