Το Αστέρι του Αλγερίου

Αλγερία, αρχές του 1990. Συγκρότημα λαϊκών πολυκατοικιών «Ήλιος και θάλασσα». Φθαρμένοι τοίχοι, ξεχαρβαλωμένες πόρτες, γυναίκες που τσακώνονται στο κεφαλόσκαλο, ραδιόφωνα στη διαπασών, ξυπόλητα πιτσιρίκα που τσαλαβουτούν στα βρωμόνερα, γενειοφόροι ισλαμιστές που συζητούν γύρω από κάδους σκουπιδιών.
Κλιμακοστάσιο 9, σκάλα ΖΑ 5ος όροφος, διάδρομος Α, αριθ. 35. Δεκατέσσερα άτομα σ' ένα τριάρι. Βρωμότοπος, αλλά... θα τους δείξει αυτός. Μουσά Μασί, τριάντα έξι ετών, ταλαντούχος τραγουδιστής. Το άστρο του θα λάμψει σύντομα, είναι σίγουρος γι' αυτό. Φιλοδοξία του; Να γίνει ο Μάικλ Τζάκσον του Αλγερίου. Διεθνής καριέρα, συναυλίες, συνεντεύξεις, σόου μπίζνες, ελπίδες made in USA.
Εν τω μεταξύ το χάος παραμονεύει. Το παραδοσιακό Ισλάμ συγκρούεται με τους προοδευτικούς δημοκράτες. Ροκ, ουίσκι και Μάρλμπορο ή φερετζές και Κοράνι; Ο Μουσά είναι αιχμάλωτος αυτής της σύγκρουσης.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Η πορεία ενός ταλαντούχου τραγουδιστή, του οποίου οι φιλοδοξίες και τα όνειρα συντρίβονται όταν οι ισλαμιστές ανακτούν τη δύναμή τους στην Αλγερία στις αρχές της δεκαετίας του '90, είναι το θέμα του μυθιστορήματος του Αλγερινού Αζίζ Σουακί, ο ήρωας του οποίου παρουσιάζει ομοιότητες με τον ήρωα, ηθοποιό της Γιασμίνα Χαντρά στο «Τι ονειρεύονται οι λύκοι». Και οι δύο αδικαίωτοι από την τέχνη ασπάζονται τη θρησκεία, το έσχατο καταφύγιο των καταπονημένων και διαψευσμένων, στην οποία αφοσιώνονται με μεγαλύτερο ζήλο, καθώς μετατρέπονται, ύστερα από αλλεπάλληλες απογοητεύσεις, σε φανατικούς οπαδούς του ισλαμισμού και σε υπέρμαχους του Κορανίου.

Ο Μουσά Μασί είναι ένας πολλά υποσχόμενος τραγουδιστής, στην τέταρτη δεκαετία της ζωής του, ο οποίος βιοπορίζεται τραγουδώντας με μικρές ορχήστρες σε γάμους και γλέντια, ενώ πασχίζει να προωθήσει την καριέρα του και ονειρεύεται τη στιγμή που το άστρο του θα λάμψει, θα γίνει διάσημος και η φήμη του θα ξεπεράσει τα σύνορα του τόπου του. Τα όνειρα του ενισχύονται από την επιβεβαίωση και υποστήριξη φίλων και γνωστών που του τονίζουν πως διαθέτει ταλέντο και ωραία εμφάνιση, τα απαραίτητα συστατικά για μία επιτυχημένη καριέρα. Ο ίδιος, μέλος μιας πολυμελούς οικογένειας, ζει στριμωγμένος σ' ένα μικρό διαμέρισμα δύο δωματίων στις λαϊκές πολυκατοικίες, ενώ ελπίζει πως η ασφυκτική παραμονή του στο οικογενειακό κατάλυμα θα λάβει σύντομα τέλος και θα κατορθώσει να παντρευτεί τη Φατιχά, την εκλεκτή της καρδιάς του. Εργάζεται σκληρά για να κατασκευάσει το προφίλ του και να βελτιώσει τη φωνή του, παρά τις πρωτόγονες συνθήκες στις οποίες ζει, και είναι πεισμένος πως η εκτόξευσή του στην κορυφή είναι θέμα χρόνου.

Ολοι οι οιωνοί είναι θετικοί όταν αρχίζει να δίνει τις πρώτες του συνεντεύξεις σε περιοδικά ευρείας κυκλοφορίας, δέχεται προτάσεις για συνεργασία από τα γνωστότερα κλαμπ και αργότερα του προτείνουν και ηχογράφηση. Ο Μασί δεν δίνει και μεγάλη προσοχή στα εξωτερικά γεγονότα και στη συνεχώς αυξανόμενη τάση ανάμεσα στους Αλγερινούς να ασπάζονται το δόγμα του Κορανίου, την οπισθοδρόμηση στο φανατισμό και στην επιστροφή των ισλαμικών αξιών που επιβάλλουν την υποταγή στη μοίρα. Κι ενώ οι ισλαμιστές υποθάλπουν την υστερία κι έντονες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας ξεσπούν εναντίον τους, εκείνος αποφασίζει να τους αγνοήσει και να αφοσιωθεί στην καριέρα του: προσλαμβάνεται στην πιο φημισμένη μπουάτ και αποδέχεται την πρόταση ενός παραγωγού δισκογραφικής εταιρείας για ηχογράφηση.

Η άνοδός του είναι θεαματική, ακολουθούν συνεντεύξεις και αφίσες, γίνεται το ανερχόμενο αστέρι του πενταγράμμου και είναι πεισμένος πως έφτασε επιτέλους η ώρα να αλλάξει «σελίδα του εαυτού του».

Εξακολουθώντας να παραμένει στη λαϊκή συνοικία «Ηλιος και θάλασσα», στους φτωχικούς και άθλιους δρόμους της οποίας παραμονεύουν πιτσιρίκια, ζητιάνοι και αρουραίοι, κάποιοι απόστρατοι της ζωής αλλά και ισλαμιστές, ο Μασί με τα φτερά της φαντασίας του τούς προσπερνάει και πετάει πάνω απ' όλα τα εμπόδια, καθώς είναι σίγουρος πως αρκούν η φωνή του, το λαμπερό του χαμόγελο, τα Μάλμπορο και τα γαλλικά φανελάκια για να διαφοροποιηθεί από τις ρίζες του και να ακολουθήσει την ξεχωριστή του μοίρα.

Ομως, παρά την επιμονή του να βλέπει μόνον αυτή την πλευρά της Αλγερίας, η δημοκρατία απειλείται και η εξωτερική πραγματικότητα την οποία ο Μουσά αποφεύγει, τον κυκλώνει απειλητικά. Υπάρχει γύρω του ένα πλήθος με πουκαμίσες και γενειάδες που καραδοκεί και που με συνθήματα υπέρ του FIS, του ισλαμικού θεοκρατικού κόμματος, απειλεί να αναχαιτίσει την πορεία της χώρας προς την πρόοδο. Το όνειρό του για διεθνή καριέρα αποδεικνύεται σαθρό, τον εξαπατούν και τα τραγούδια του κυκλοφορούν σε πειρατικές κασέτες χωρίς να υπογράψει συμβόλαιο και να αμειφθεί, η μπουάτ αλλάζει διεύθυνση και όλοι οι συνεργάτες του παραιτούνται κι εγκαταλείπουν τη χώρα. Τα δημόσια θεάματα περιορίζονται, ο φερετζές επανέρχεται και η αγαπημένη του Φατιχά τον εγκαταλείπει για να παντρευτεί κάποιον που επέλεξαν οι γονείς της. Στη χώρα ξεσπά εμφύλιος πόλεμος και οι ισλαμιστές απειλούν να πάρουν την εξουσία, το πλήθος καταφεύγει είτε σε παραισθησιογόνα είτε στη θρησκεία και ο Μουσά, αφού χάνει τη δουλειά του και κάθε του στήριγμα, βρίσκει καταφύγιο σε κοκτέιλ χαπιών, μη αντέχοντας τα όνειρά του να διαλύονται κι έναν ολόκληρο λαό με τα «χέρια απλωμένα στο τίποτα». Κάποιες απόπειρές του να μεταναστεύσει αποβαίνουν άκαρπες και καταλήγει κι αυτός, μαζί με τους άλλους αποκαμωμένους, να βρίσκεται σε αφασία το μεγαλύτερο διάστημα της μέρας, «σκιά μιας περίληψης του εαυτού του». Ο εμφύλιος πόλεμος τον βρίσκει βουλιαγμένο στην παθητικότητα, με τα όνειρά του μεσίστια, να θέλει να φύγει μακριά για «να ξαναράψει τη ζωή του, να αλλάξει φυλή, φύλο, θρησκεία, εθνικότητα». Τελικά, ύστερα από μια συμπλοκή με έναν ισλαμιστή βρίσκεται στη φυλακή, να εκτίει την εικοσιπεντάχρονη ποινή που του επιβλήθηκε.

Ο Μασί είναι ένας ήρωας που βρέθηκε να ζει στη δίνη μιας ιδεολογικής και πολιτικής σύγκρουσης, της οποίας ο ίδιος γίνεται θύμα, και που όταν φθάνει στο όριο των αντοχών του και όλες οι ελπίδες του διαψεύδονται, τότε απομένει και για εκείνον η θρησκεία, που του προσφέρει την αίσθηση ενός ιερού αγώνα, και ενός, αν όχι λαμπερού, τουλάχιστον ηρωικού πεπρωμένου.

Στη φυλακή προμηθεύεται ένα αντίγραφο του Κορανίου και αφήνεται να μαγευτεί από το ιερό κείμενο. Σταδιακά ανέρχεται στις βαθμίδες εκτίμησης ανάμεσα στους συγκρατούμενούς του και γίνεται ένας ζωντανός μύθος, αλλάζει το όνομά του σε Νουρ και κάνει μια θεαματική μεταβολή από τις αρχικές του θέσεις. Η ισλαμική στρατιωτική διοίκηση οργανώνει την απελευθέρωσή του από τις φυλακές και καταφεύγει στα βουνά, όπου και κατευθύνει τρομοκρατικές επιθέσεις, φανατικός πλέον εχθρός της Δύσης και οπαδός της σταυροφορίας για την απάλειψη των ιχνών που άφησε η Γαλλία στην Αλγερία.

Η ισλαμική θρησκεία παρουσιάζεται ως το τελευταίο καταφύγιο των αποκαμωμένων και απογοητευμένων, καθώς υπόσχεται στους οπαδούς μια ξεχωριστή μοίρα που δεν τους παραχώρησε η πραγματική ζωή, έχοντας ως άλλοθι τη διατήρηση των παραδόσεων της πατρίδας που απειλείται από τα εισαχθέντα από τη Δύση ήθη.

Ο Σουακί με την αμεσότητα της γραφής του και τις ζωντανές του περιγραφές μας δίνει έναν τραγικό ήρωα και το χρονικό μιας ταραγμένης εποχής, ενώ οι δευτερεύοντες χαρακτήρες ζουν και κινούνται ανάλογα με τη θέση που εκπροσωπούν. Οι γυναίκες παρουσιάζονται υποταγμένες και παθητικές, και παρά τις αρχικές τους αντιδράσεις φορούν ξανά το φερετζέ, θύματα μιας πολιτικής από την οποία ελάχιστοι κατορθώνουν να αποδράσουν.



ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 29/08/2003