Παλιές ηλικίες

Οι καλές μέρες

Οι μέρες της ευτυχίας πέρασαν
και δεν το ξέραμε,
στο εξής πρέπει να ευτυχήσουμε στη δυστυχία,
να την κάνουμε να μπάζει από ευτυχία,
να της μοιάζει
σαν η καλύτερή της εφεδρεία.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Ποιητές. Συλλέκτες ήχων που δονούν τον αέρα με την τυχαιότητα της ραδιενεργού σκόνης. Πουθενά στο αχώρητο Βιβλίο των Δεξιοτήτων δεν υπάρχει το λήμμα «ποιητής». Το σχετικό λειτούργημα ανατίθεται με όρους που δεν σκοπεύω να εκθέσω, σε υπαλλήλους, μύστες, φιλόδοξους, Ταϊλανδούς και ενίοτε αγραμμάτους, με την ίδια παραφορά και επιμονή. Αποτέλεσμα: το ζωντανό πρόσωπο του ποιητή είναι προσάρτημα του έργου του, και αυτό εξηγεί πολλές φιλολογικά ανεξήγητες μεταθανάτιες εκλείψεις και επιφάνειες.

Στην κορύφωση του μεσόκοπου βίου του, ο Μίμης Σουλιώτης, φιλόλογος κατά το λειτούργημα και οξύς κατά τους υπόλοιπους συνδικαλισμούς της ζωής, εκδίδει τις Παλιές ηλικίες, συλλογή τριάντα οκτώ ποιημάτων, υπό το motto «ο νους παλαιούμενος ανηβά». Πρόκειται για το όγδοο ποιητικό έργο του που δημοσιεύεται, σύμφωνα με τον δικό του κατάλογο, εξαιρώντας τα ούτως ή άλλως απόμερα παίγνια, ριμάδες, έμμετρες κοινοποιήσεις επιθυμιών, εγκυκλίους σε μορφή στιχηρά, που έχουν τον χαρακτήρα δημοσίου κειμένου αλλά βρίσκονται εκτός τυποτεχνικής διεργασίας.

Εντύπωση προκαλεί η έκρηξη της τελευταίας πενταετίας: 1998, Αβγά Μάταια· 1999, Περί Ποιητικής· 2000, Υγρά· 2001, Ο Ηλιος στην σκοτία. Μαζί με τις Παλιές Ηλικίες, πέντε! Το 1972 εμφανίστηκε η ολιγοσέλιδη Σβούρα. Τα διεισδυτικά Ποιήματα εν Παρόδω το 1974. Μια βαριά και επιβλητική συλλογή, η πλέον αντιπροσωπευτική του, που ονόμασε Βαθιά Επιφάνεια, είναι έργο του 1992. Λοιπόν, να συμπεράνω ότι απλώς τρελάθηκε το αφεντικό ή πως ο ποιητής Σουλιώτης αποφάσισε, εν μέση οδώ, ανατρέποντας την πάγια νομολογία και αμπελοφιλολογία περί συρταριού του ποιητή, να κάμει τη σχετική εκκαθάριση; Ομολογώ ότι επέλεξα τη δεύτερη εκδοχή, εφόσον γνωρίζω πως ο εκδότης είναι ασυνήθιστα μειλίχιος ως προς τον Σουλιώτη.

Οχι λοιπόν, δεν μου φαίνεται ότι συγγράφει υπό το κράτος της κρίσης ενός πενηντάρη. Παράγει αγαθά προϊόντα μιας θεματικής ποιητικής, μερικές φορές περισσότερο προϊόντα, αλλά αν σκεφτεί κάποιος ότι οι ποιητικές αστοχίες υλικού, ακόμη και στην πιο εκτιμημένη ποίηση, σπανίως δεν έχουν διψήφιο ποσοστό ανά συλλογή, αυτό είναι κατανοητό. Πίσω και πέρα από τη σουλιωτική (μπρρρ!) ποιητική, υπάρχουν οι οδηγοί του, πρώτιστα ο Καβάφης και βεβαίως η λογιστική του Γιώργου Σαββίδη. Οι υπόλοιπες επιρροές στη στρατηγική του Σουλιώτη δεν είναι πολύ έντονες. Ευχερώς μπορεί κάποιος να ξεχωρίσει από το σώμα των ποιημάτων δέκα θυμοσοφικά («Οι καλές μέρες», «Παλιές αξίες», «Χειμαδιό», «Μετά τα φυσικά», «Οσο περνούν τα χρόνια», «Λιπαρά», «Πιο γέρος», «Ο Χάρος», «Δωματίλα», «Προς την αιωνιότητα»), δώδεκα ανθρωπογεωγραφικής οξύτητας («Πρέσπες», «Κρύο», «Βορειοδυτικά», «Παρεπίδημο χιονάκι», «Ρόδεν Βόδεν», «Ο καπετάν Κώττας», «Ξαφνικά πράματα», «Παρατονισμένοι στίχοι», «Υστερόγραφο στο προηγούμενο», «Ενα πρωί», «Χιονόνερο», «Μιλαδένης»), επτά ποιήματα για το σινάφι («Best of», «Η Ειλικρίνεια», «Προώθηση», «Τι είναι το τσίπουρο», «Βραζιλία - Αργεντινή», «Αργώ», «Στοιχειοθεσία») και εννέα γενικής λίμπιντο («Να υπάρχεις», «Η στίξη», «Οι κάλτσες», «Δακρύζεις για δυο πράγματα», «Τις μέρες που σ' ερωτεύομαι», «Η Μεκάση και το Ωροσκόπιο», «Χιόνισε», «Συζυγικοί διάλογοι», «Μερικές είναι όμορφες»).

Χρησιμοποίησα τον καιρό ενός καταλόγου για να προσφέρω στον φιλαναγνώστη τους τίτλους των ποιημάτων της συλλογής. Από τα οποία ξεχωρίζω το «Ο Χάρος» («Για την ώρα νικάει αυτός / αλλά θα τον ισοφαρίσω / όταν θα έχω πεθάνει / και κηδεμένος με σακάκι φωτεινό κίτρινο, / με παπουτσίχρωμη γραβάτα και γραβατιές κάλτσες / και με τη σκελέα της Σκουάντρα Ατζούρα από μέσα / και τον ψιλό μου κασκορσέ, η ωνιά του 'χει περάσει»), «Τις μέρες που σ' ερωτεύομαι» («... γίνομαι ο Αυτός που Ποτέ Δεν Πεθαίνει»), «Βραζιλία - Αργεντινή» («Εγώ, κι όχι επειδή έχω φάει άλογο στο στρατό, / αντί για Βραζιλία προτιμώ Αργεντινή / γιατί έχει πιο περήφανες καλπάζουσες / κι η συσπείρωση του πάθους στον ορθό λόγο / παράγει πάθος με πτερνιστήρα: / Βαλντάνο, Αρντίλες τεχνίτης / Ολάρτι Κοετσέα και Κόι Κοετσέα οι σφοδροί») και πολλά άλλα που θα αφήσω στη διάκριση του αναγνώστη, αφού τα κριτήρια ενός κυκλωματικού, φίλου του ρεμπέτικου, φλώρου και ροκά που τον έπαιζαν παιδική μπάλα μόνον επειδή ήταν ο ιδιοκτήτης της, γενικώς δεν θεωρούνται, και δικαίως, αξιόπιστα.

Η αναμέτρηση με τον θάνατο και η τάση για ξεθώριασμα έχουν τη μορφή μιας ανάσας πριν από την τελική πτώση που προβλέπεται και εκτίθεται λεπτομερειακά. Το άγγιγμα των γυναικών γίνεται ανάερο, τα τοπωνύμια που τον βασάνισαν αφήνονται ανερμήνευτα, υπάρχει κάπου κάπου και μια έπαρση αναγραφής σιβυλλικών για τους αγεωγράφητους, παραθεμάτων που μπορεί να αρέσκονται στην αστική τοπογραφία, αλλά νομίζουν ότι πέραν των Αμπελοκήπων κατοικούν βραδύγλωσσοι κομιτατζήδες. Το ζήτημα είναι ότι οι Σουλιώτες δεν είχαν ποτέ πρόβλημα με την Αθήνα, ενώ χειμάζονται στη Θεσσαλονίκη. Κάποτε πρέπει να ιστορηθεί ο καιάδας μιας περιφερειακής πρωτεύουσας. Από έναν Ρόθκο, όχι από έναν Νταβίντ. Δεν είναι άδικο: την Αυστραλία τη δημιούργησαν κατάδικοι, ενώ την Αγγλία μέτοικοι. Τουλάχιστον τρεις από τους ποιητές του γνωστού κυκλώματος στο οποίο ανήκω και κατηγορείται ότι σπατάλησε τον ποιητικό ιχώρα της φτωχομάνας έχουν περάσει από βλέμματα δικαστών. Οχι παράδοξα, για λόγους που έχουν κάποια ποιητική ανταύγεια μέσα στις δικογραφίες. Επαινώ τη συλλογή και την τυποτεχνική της μορφή, εύχομαι στον Σουλιώτη καλό χιόνι και συνεχίζω την έκθαμβη πρωτιά μου στο κεντρώο κέντρο.



Πάνος Θεοδωρίδης (πεζογράφος)

ΤΟ ΒΗΜΑ , 13-04-2003