Η δημόσια επιχείρησις

Κατά την 10ετία 1950 έως 1960 η επιχειρηματική δραστηριότητα του Κράτους ήταν ο κύριος μοχλός για την ανασυγκρότηση και στη συνέχεια ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας μετά την ερήμωση της χώρας κατά τη διάρκεια της εχθρικής κατοχής και τις εμφύλιες διενέξεις. Στις γνωστές στην ελληνική έννομη τάξη μορφές οργάνωση και λειτουργία προστέθηκε μία νέα, η μορφή της Δημόσιας Επιχείρησης με την στενή έννοια του όρου, ενός ιδιόρρυθμου νομικού προσώπου που ανήκει αποκλειστικά στο Δημόσιο, διέπεται κατ’ αρχήν από το ιδιωτικό δίκαιο και ακολουθεί τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας, διαθέτει δε στο κοινό υπηρεσίες ή αγαθά αναγκαία για την ικανοποίηση βασικών βιοτικών αναγκών, δηλαδή ασκεί δημόσια υπηρεσία υπό λειτουργική έννοια. Παράλληλα, χρησιμοποιήθηκε και ο θεσμός του εμπορικού δικαίου της ανώνυμης εταιρίας με μοναδικό μέτοχο το Κράτος, αλλά με τόσες ειδικές ρυθμίσεις ώστε να καταστεί απλώς εξωτερική μορφή, αλλά στην ουσία όμοιος προς τη δημόσια επιχείρηση.

Ο θεσμός της Δημόσιας Επιχείρησης πέτυχε στον σκοπό της δημιουργίας του σε πολλούς τομείς και ιδίως στον τομέα των τηλεπικοινωνιών και του εξηλεκτρισμού. Από τις αρχές της 10ετίας του 1990 στο πλαίσιο της αρχής του «λιγότερου κράτους» πολλές δημόσιες επιχειρήσεις μετατράπηκαν σε ανώ-νυμες εταιρίες με μεγάλο αριθμό μετοχών (μετοχοποίηση) μέρος των οποίων εκποιήθηκαν προς ιδιώτες (μερική εθνικοποίηση) με αποτέλεσμα τη δημιουργία επιχειρήσεων «μικτής οικονομίας», στις οποίες το Κράτος είναι πλειοψηφικός ή και μειοψηφικός μέτοχος.

Το Κράτος δεν έπαυσε να ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα με φορείς είτε κρατικές ανώνυμες εταιρίες (των οποίων μοναδικός μέτοχος είναι το Κράτος) είτε με εταιρίες μικτής οικονομίας. Και στις δύο περιπτώσεις παραμένει η διαπίστωση του αποκλειστικού παράγοντα της επιτυχίας της δραστηριότητας αυτής, στην οποία κατέληξε η αναλυτική και συγκριτική μελέτη του θεσμού της Δημόσιας Επιχείρησης, στην μονογραφία που ακολουθεί.