Αφηρημένη εργασία και χρήμα στον Marx

Τα κυριώτερα αποτελέσματα της παρούσας κριτικής θεώρησης της μαρξικής θεωρίας της αξίας είναι (α) πως η μαρξική ανάπτυξη της θεωρίας του κοινωνικού καταμερισμού και συνδυασμού της εργασίας μεταξύ ιδιωτικών και μεταξύ των ανεξάρτητων παραγωγών ως προϋπόθεσης της παραγωγής των προϊόντων της αφηρημένης εργασίας ως εμπορευμάτων και της συγκρότησης των διαφόρων συγκεκριμένων ιδιωτικών εργασιών σε κοινωνική αφηρημένη εργασία είναι ελλιπής και (β) πως η αφηρημένη εργασία δεν είναι ομοιογενής εργασία. Το τελευταίο συνεπάγεται ότι οι εργασιακές αξίες δεν δύνανται να συλληφθούν σε καμία περίπτωση ως μονοδιάστατα, αλλά μόνον ως πολυδιάστατα, ποσοτικά μη προσδιορίσιμα μεγέθη. Ωστόσο, το μονοδιάστατο χρήμα εξακολουθεί να είναι η μορφή ύπαρξης της ανομοιογενούς και ως εκ τούτου πολυδιάστατης αφηρημένης εργασίας και συνεπώς οι μονοδιάστατες τιμές παραμένουν οι μορφές ύπαρξης των πολυδιάστατων αξιών των εμπορευμάτων. Στα πλαίσια μιας συστηματικότερης παρουσίασης του κοινωνικού καταμερισμού και συνδυασμού της εργασίας και της ανταλλαγής εμπορευμάτων δείχνουμε ότι η θεωρία της αξίας συνιστά μια θεωρία συγκρότησης και συνοχής της αστικής κοινωνίας και πως οι μορφές ύπαρξης και εμφάνισης, που συγκροτούν την οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα, εκφράζουν στρεβλά την ουσία των αντιστοίχων σχέσεων παραγωγής και καθορίζουν την φετιχιστική συνείδησή των σε αυτές εμπλεγμένων, δρώντων κοινωνικών υποκειμένων.