Η Ρωμηοσύνη της πόλης 453–1600

Στην Πόλη τι ακολουθεί την Άλωση; Πώς γεννιέται και πώς αναπτύσσεται η οθωμανική πρωτεύουσα και πώς επιζούν εντός της, επιστρέφουν ή μετοικούν εκεί, και οργανώνουν την ζωή τους οι Ρωμηοί, ο κτητορικός της λαός; Πόση η τομή και ποια η συνέχεια με τα προ της Αλώσεως; Κωνσταντινουπολίτικα χρονικά, αφηγήσεις περιηγητών, ημερολόγια ορισμένων Δυτικών που συγχρωτίσθηκαν με τους Έλληνες, όχι μόνον τιμώντας το παρελθόν τους αλλά και ενδιαφερόμενοι για την παρούσα κατάστασή τους ως Χριστιανών, κηρύγματα ιεροκηρύκων αποκαλυπτικά κοινωνικών προβλημάτων, ηρωικοί νεομάρτυρες που μνημονεύουν τα Συναξάρια· προστίθενται σε όλα αυτά παλαιότερα κείμενα Ελλήνων ιστορικών από την Κωνσταντινούπολη και άρθρα σύγχρονων οθωμανολόγων συγκροτούν την δεξαμενή πληροφοριών που οδήγησε στην σύνθεση και σύνταξη αυτού του βιβλίου.

Περιηγητές παίρνουν τον σημερινό αναγνώστη από το χέρι και εξερευνούν μαζί του την τότε Κωνσταντινούπολη, το ιστορικό κέντρο, αλλά και τα περίχωρα. Φιλέλληνες και φιλίστορες θρηνούν την απώλεια του ενός μετά το άλλο βυζαντινού ή αρχαίου μνημείου: είναι τα χρόνια όπου η εικόνα της βυζαντινής Πόλης σε αποσύνθεση βυθίζεται σταδιακά στην λήθη –όπως επίσης το Βυζάντιο θαμπώνει στις ψυχές– ενώ την διαδέχεται, και επί ένα διάστημα συνυπάρχει μαζί της, το θριαμβικό πανόραμα της οθωμανικής πρωτεύουσας στα χρόνια της δικής της ακμής. Ακμής την οποία σπιλώνουν χρόνιες μάστιγες: οι πυρκαγιές, οι σεισμοί, οι επιδημίες, οι σιτοδείες, δεινά απέναντι στα οποία οι πάντες είναι ανίσχυροι. Σε αυτά προστίθενται οι συχνές παρεκτροπές των γενιτσάρων. Ο κόσμος του Ρωμηού –και όχι μόνον– είναι ο μαχαλάς, η ενορία, το εργαστήρι, η αγορά, ο γρίπος του περαματάρη, η βάρκα του ψαρά.

Είναι, τέλος, η περίοδος των πρώτων μα καίριων επαφών τόσο με την Δύση, κυρίως την προτεσταντική, όσο και με την μακρινή, ορθόδοξη Ρωσία.