Η ειδική συμπεριληπτική εκπαίδευση 2027

Η προγραμματική θέσπιση και λειτουργία ΕΝΟΣ σχολείου, του σχολείου της γειτονιάς, για το ΣΥΝΟΛΟ των μαθητών χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς είναι το ζητούμενο της νέας εποχής. Δηλαδή η λειτουργία ενός σχολείου που να είναι Δημοκρατικό, Ανθρώπινο, Κοινωνικό, Ελεύθερο, Φιλικό και Ευέλικτο με Πολυ-πολιτισμική και Ψηφιακή κουλτούρα. Πρωταγωνιστής του πρέπει να είναι ο Μαθητής ο οποίος θα παρίσταται όχι μόνο ως προσκεκλημένος θεατής αλλά και ως συνεργός (συμμέτοχος) στο επίκεντρο των ραγδαία σημειούμενων αλλαγών στην εκπαίδευση και το καθημερινό συγκείμενο γενικότερα. Πρόκειται, με άλλα λόγια, για ΕΝΑ σχολείο που καλείται να παρέχει ενιαία εκπαίδευση στο ΣΥΝΟΛΟ των μαθητών (παιδιών κ' εφήβων) σε μια αναπτυσσόμενη ψηφιακή Ελλάδα, να είναι ανοικτό στην τοπική κοινωνία και να εμφορείται από έξυπνες ιδέες και κατακτήσεις της επιστήμης προσβλέποντας στην πρόσκτηση δεξιοτήτων και διευρυμένης γνώσης εκ μέρους του μαθητή. Και τούτο με τη συστηματική παροχή Συμπεριληπτικής ή Ολικής Εκπαίδευσης (Inclusive Education). Ο λόγος για ΕΝΑ σχολείο που (θα) διέπεται από το σεβασμό και τη διακονία της διαφορετικότητας των μαθητών. Μια τέτοια μετεξέλιξη του σύγχρονου ελληνικού σχολείου συνάδει άλλωστε με τη Διακήρυξη της Σαλαμάνκα στην Ισπανία για ισότιμη εκπαίδευση των ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Μια Διακήρυξη που προέκυψε σε παγκόσμιο forum 300 και πλέον συνέδρων από 92 χώρες και 25 διεθνείς οργανισμούς κατά την εκπνοή περίπου του προηγούμενου αιώνα (1994) και υπό την αιγίδα της UNESCO. Η έμφαση των επιχειρούμενων (και ατυχώς ατελέσφορων ως τώρα) μεταρρυθμιστικών εγχειρημάτων στην εκπαίδευση σε κάθε κοινωνικο-οικονομικά αναπτυγμένη (και αναπτυσσόμενη) χώρα, επομένως και στην Ελλάδα και στην Κύπρο, (πρέπει να) εστιάζεται στον καθορισμό μιας «global agenda» φιλόδοξων δράσεων κάθε εκπαιδευτικού στο νέο σχολείο για ποιοτική αναβάθμιση του πολυσχιδούς του έργου (διδακτικού κ' υποστηρικτικού). Η οικεία επενέργειά του θα (πρέπει να) στοχεύει ειδικότερα στην ψυχοκοινωνική ολοκλήρωση κάθε μαθητή χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων συνδεόμενων με την έα εποχή της μαγικής εικόνας, της γνώσης και της (υπερ)πληροφορίας.
Η Ειδική Εκπαίδευση στην κοινωνία του 21ου αι. συμπυκνώνει ένα επιμελώς σχεδιασμένο σύστημα ποικίλων τεχνικών και προσεγγίσεων που έχουν χαρακτήρα σύνθετο, κοινωνικό, φιλοσοφικό, εννοιολογικό και διδακτικο-υποστηρικτικό. Αποσκοπεί δηλαδή στην ολόπλευρη στήριξη ΟΛΩΝ των παιδιών και των εφήβων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες διασφαλίζοντας τη φοίτησή τους στο γενικό (κοινό) σχολείο της γειτονιάς τους και ενδυναμώνοντας την κοινωνική συναλλαγή τους με συνομηλίκους και τους γνώριμους φίλους.
Η παρούσα εκ νέου αναθεωρημένη πραγματεία εστιαζόμενη στην Ειδική Εκπαίδευση συνθέτει ένα φιλόδοξο εγχείρημα του είδους του. Στοχεύει σε μια συστηματική και πολλαπλή ανάγνωση και εμβάθυνση -κλινική, ψυχολογική, διδακτική, υποστηρικτική, ερευνητική και αυτοπεριγραφική- του συνόλου των ομάδων που συγκροτούν τα παιδιά και οι έφηβοι με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Το οικείο εγχείρημα τοποθετείται στη χρονική προοπτική του «2027» γιατί αυτή εκλαμβάνεται ως σημαντικό προγραμματικό ορόσημο στο οποίο απολήγει το πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο Αναφοράς της διευρυμένης Ε.Ε. (2021-2027).
Απώτερος στόχος μιας τέτοιας προσπάθειας είναι να καταστεί κυρίαρχη η αντίληψη και η πρακτική στην ερευνητική και εκπαιδευτική πλατφόρμα των επιστημόνων και λοιπών επαγγελματιών στήριξης στον οικείο χώρο για ΜΙΑ και μόνο παρεχόμενη εκπαίδευση και για ΕΝΑ σχολείο που θα είναι στη φύση του ψηφιακό και πλήρως εξοπλισμένο απευθυνόμενο με αποτελεσματικότητα στις ποικίλες ανάγκες του κάθε μαθητή. Σε μια τέτοια πλατφόρμα δραστηριοποιούμενος ο σημερινός και υποψιασμένος εκπαιδευτικός θα πρέπει να εκλαμβάνει ως ΠΡΟΚΛΗΣΗ τη φοίτηση παιδιών με ειδικές ανάγκες στο γενικό σχολείο και να θεωρεί ελκυστική την ενασχόλησή του με το ΣΥΝΟΛΟ των μαθητών της τάξης του σχεδιάζοντας μια «global agenda δράσεων» [...].


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ


Πρόλογος

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η ΕΙΔΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
1. Η ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΜΟΡΦΕΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΝΟΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ
2. ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ - ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ
3. ΤΟ ΦΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ: Η ΔΙΑΧΥΤΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: ΔΙΟΔΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ, ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
4. ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ
5. ΟΠΤΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ
6. ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΠΑΡΑΛΥΣΗ - ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ
7. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣ)
8. ΜΑΘΗΣΗ, ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ - ΔΥΣΛΕΞΙΑ

ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ: ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ
9. ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
10. ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ - ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΔΕΠ-Υ)
11. ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΜΕΡΟΣ ΕΚΤΟ: Η ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
12. ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
13. Η ΛΕΚΤΙΚΗ ΒΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΕΠΙΜΕΤΡΟ
1. Το όραμα του Νέου-Ψηφιακού Σχολείου
2. Νέα Τεχνολογία και Ειδική Εκπαίδευση
Βιβλιογραφικές αναφορές
Ξενόγλωσσα περιοδικά (στην αγγλική)

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Ι. Διακήρυξη της Σαλαμάνκα και Πλαίσιο Δράσης για την Εκπαίδευση Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες
ΙΙ. Ιδιόχειρη επιστολή της Λουκίας Πιστικίδου για τη λειτουργία του ΠΕΣΑ
ΙΙΙ. Γνωμάτευση Περίπτωσης Αγοριού με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες (Αυτιστικό φάσμα)
IV. Έντυπο Εξέτασης σε Ακοολογικό Κέντρο (Ακοόγραμμα-Κύπρος)
V. Ελληνικό Δακτυλικό Αλφάβητο
VI. Γνωμάτευση μαθητή Γ' τάξης λυκείου με ειδικές δυσκολίες στη μάθηση (δυσαναγνωσία)
VII. Οδοιπορικό αφήγησης φοιτήτριας (Α) και φοιτήτριας (Κ) με δυσλεξία (προσωπική μαρτυρία)
VIII. Συμβόλαιο τιμής/συναντίληψης μεταξύ μητέρας και του παιδιού της
Ευρετήριο ονομάτων
Ευρετήριο όρων
Πίνακας σχεδιαγραμμάτων και εικόνων
Γλωσσάρι τεχνικών όρων