Η νέα αφήγηση του κόσμου

Ο Γιώργος Σταυριανός είναι μία πολυσχιδής και πολύπλευρη προσωπικότητα, που τιμά την ελληνική επιστήμη και διανόηση με ένα εκπληκτικό έργο που σε καθηλώνει, ανεξάρτητα αν αγαπάς τη μουσική, αν σου αρέσει η φιλοσοφία, αν έχεις προτίμηση στη λογοτεχνία και την τέχνη ή αν ασχολείσαι επιστημονικά με αυτές τις γνωστικές περιοχές. Ο Σταυριανός είναι ένας homo universalis, ένας χαρισματικός άνθρωπος που συνδυάζει γνώση, καλλιτεχνική ευαισθησία, δημιουργικό ταλέντο και επιστημονική συγκρότηση.
Είναι από τις περιπτώσεις εκείνων των διανοουμένων, που το έργο τους απευθύνεται σε όλες τις αισθήσεις του ανθρώπου, σύμφωνα με μια κλασική αντίληψη που θέλει τα γνήσια και εμπνευσμένα έργα να προσλαμβάνονται ως ολοκληρωμένα σύνολα, προκειμένου να έχει πληρότητα η
αισθητική απόλαυση. Μάλιστα αυτή την ολοκλήρωση τη νιώθει κανείς και σε μεμονωμένα έργα του, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με τη μουσική του, όπου στίχος, μουσική, ενορχήστρωση δημιουργούν μία αίσθηση απόλυτης συμμετοχής, που με μία λέξη θα το χαρακτήριζα "ενσυναίσθηση".
Στο νέο του βιβλίο που έχω τη τιμή να προλογίζω, ο Σταυριανός καταπιάνεται με τα δυσκολότερα ζητήματα που έχουν απασχολήσει τον άνθρωπο, καθώς ασχολείται με διαχρονικά ερωτήματα, όπως είναι η σχέση του ανθρώπου με το Σύμπαν, όπου κυριαρχούν οι πλέον δυσνόητες απόψεις για τα φυσικά φαινόμενα, ερωτήματα για τις ψυχολογικές και ψυχοφυσικές λειτουργίες του ανθρώπινου μυαλού καθώς και η διαλεκτική σχέση του ανθρώπου με τη μεταφυσική, τη θεολογία και τις θεοφυσικές δοξασίες.
Το ενδιαφέρον στοιχείο στην πολλαπλή προσέγγιση του Σταυριανού με τα πράγματα είναι ο ιστορικός χρόνος, που τον χειρίζεται με μια πραγματική μαεστρία, κινούμενος με άνεση πότε στο παρελθόν που το επικαιροποιεί εύστοχα και πότε στο μέλλον που το ενεργοποιεί με όρους σύγχρονους και φαινομενικά ρεαλιστικούς.
Μήπως και η τέχνη, όπως και ο πολιτισμός δεν έχουν την τιμητική τους;
Ο Σταυριανός είναι ένας κατεξοχήν μελετητής των αισθητικών θεωριών και γνωρίζει πολύ καλά και σε βάθος τα μυστικά που κρύβονται πίσω από τα έργα τέχνης, που, αν και χρησιμοποιεί φιλοσοφικούς όρους, είναι σε θέση να αποκαλύπτει νοήματα, σημασίες και έννοιες σε μορφές και σχήματα που πολύ δύσκολα προσλαμβάνονται με μια πρώτη ανάγνωση.
Τι είναι τελικά αυτό το βιβλίο; Είναι ένα φιλοσοφικό δοκίμιο, ένα κοσμολογικό αφήγημα ή ένα ιστορικο-πολιτιστικό πόνημα, διανθισμένο με επιστημονικούς όρους και με ασυνήθιστα τολμηρούς και οικουμενικής εμβέλειας συμβολισμούς; Το βιβλίο του Σταυριανού είναι αυτά και ακόμα περισσότερα, ικανοποιώντας και τους πλέον απαιτητικούς αναγνώστες.

Μιλτιάδης Παπανικολάου
Καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης