Το ελληνικό κράτος της θάλασσας (Δίτομο)

Η ιστορία του Πολεμικού Ναυτικού, ταυτίζεται συνήθως με την συμμετοχή του στις πολεμικές αναμετρήσεις του Έθνους γι’ αυτό και τα πολεμικά γεγονότα έχουν καλυφθεί επαρκώς από παλαιότερους και σύγχρονους συγγραφείς, ανήκοντες ή όχι στην οικογένεια του ΠΝ. Όμως ιστορία δεν είναι μόνο οι πόλεμοι αλλά και οι ειρηνικές περίοδοι κατά τις οποίες οι ένοπλες δυνάμεις σχεδιάζουν προγράμματα εκσυγχρονισμού, καταρτίζουν προγράμματα εκπαιδεύσεως και μεριμνούν για την λήψη μέτρων. Από αυτή την άποψη, το θέμα που καλύπτει η συγκεκριμένη εντυπωσιακή σε έκταση και όγκο εργασία, είναι μοναδικό. Πέραν των πολεμικών επιχειρήσεων του 20ού αιώνος (Βαλκανικοί, Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Κύπρος) το έργο καλύπτει την συνολική πορεία του ΠΝ. Αρχή γίνεται με τα διδάγματα του καταστροφικού πολέμου του 1897 και ολοκληρώνεται με την σκιαγράφηση των εξελίξεων στους εξοπλισμούς μέχρι και το 2015, δηλαδή πρόκειται για ένα επικαιροποιημένο έργο, με «προστιθέμενη αξία». Ο συγγραφέας, με προσωπική και οικογενειακή σχέση με το ΠΝ, έχει ερευνήσει συστηματικά τις διαθέσιμες πηγές και το κείμενό του κρίνεται πλήρες, κάτι βασικό για ένα ιστορικό έργο που αποβλέπει στο να αποτελέσει πραγματικό εφόδιο για όποιον το εντάξει στην βιβλιοθήκη του. Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι το γράψιμο του συγγραφέα είναι απολύτως ακριβές, μεστό και σαφές, σαν έναν διαβήτη που διαγράφει την πορεία του έχοντας δίπλα στην γραφίδα φωτεινό φακό. Πρόκειται για έναν τρόπο γραφής προικισμένο με την ικανότητα να δίνει με αμεσότητα στον αναγνώστη ένα πολύ βασικό στοιχείο, την αξιολόγηση –κριτική των καταστάσεων και δρώμενων που περιγράφει. Ο αναγνώστης δεν αφήνεται να πελαγοδρομεί, προσπαθώντας να αντιληφθεί και να συμπεράνει για τις πραγματικές συνέπειες αποφάσεων, επιλογών και πράξεων που σημάδεψαν τους αγώνες του ΠΝ ή έθεσαν σε κίνδυνο τις ωραίες παραδόσεις και την εθνική του υπόσταση. Και τέτοιες περιπτώσεις υπάρχουν, με κορυφαία το κίνημα του Απριλίου 1944 στην Μέση Ανατολή.

Ο συγγραφέας πρωτοτυπεί, επειδή αναδεικνύει μέσα από το πολυσέλιδο έργο του και τις ατυχίες κατά την περίοδο της ειρήνης. Τέτοιες, συνιστούν τα μεγάλα ναυτικά ατυχήματα, των οποίων η αποσιώπηση από την ιστορική μνήμη, δεν ωφελεί. Απεναντίας, η ανάδειξή τους στο γενικότερο ιστορικό γίγνεσθαι, μόνο θετική επίδραση μπορεί να έχει διά του παραδειγματισμού, προς τους νεωτέρους. Όλα τα ανωτέρω, δηλαδή η ευθυκρισία στην περιγραφή των γεγονότων, η απόδοση της τεχνολογικής αναβαθμίσεως που συνιστούσε κάθε εξοπλιστικό πρόγραμμα στις επιμέρους κατηγορίες πλοίων όσο και η προσθήκη των ναυτικών ατυχημάτων, συνιστούν συγκριτικά πλεονεκτήματα για το παρόν έργο, εν σχέσει με ανάλογα υπηρεσιακά.

Ο συγγραφέας παραθέτει πολυπληθείς παραπομπές ανά κεφάλαιο ενώ φιλοξενεί αυτούσια χαρακτηριστικά αποσπάσματα από περιγραφές ναυμαχιών, κάποιων ιδιαιτέρων στιγμών από έργα παλαιοτέρων συγγραφέων, που μεταφέρουν εντονότερα το κλίμα και το πνεύμα των ημερών που αφορούν. Την ίδια προσωπική αντίληψη του συγγραφέα συναντά ο αναγνώστης και στο φωτογραφικό υλικό. Υλικό όχι μόνο άφθονο σε αριθμό και ενδιαφέρον αλλά επιλεγμένο και σε σημαντικό ποσοστό προερχόμενο από προσωπικά αρχεία. Ενώ μέχρι και το 1945 το φωτογραφικό υλικό μπορεί να θεωρηθεί γνωστό, αυτό δεν ισχύει στον ίδιο βαθμό για τις επόμενες δεκαετίες. Τοιουτοτρόπως, ίσως εδώ να υπάρχει και μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Το δίτομο έργο του Αδάμ Στεφανάδη, καλύπτει αναμφίβολα ένα κενό στην ελληνική βιβλιογραφία, με επιμέλεια και πληρότητα.