Εισαγωγή στην ελληνική γλυπτική

Σήμερα η γλυπτική χειμάζεται και οι λόγοι δεν είναι τόσο αισθητικοί όσο πολιτικοί. Η τέχνη απαιτεί συγκρούσεις και υπερβάσεις ενώ εμείς διάγουμε την εποχή των συμψηφισμών, της συναλλαγής των μετρίων και της σιωπής των αμνοεριφίων. Ο δημόσιος χώρος φαλκιδεύεται σταθερά και το καλιτεχνικό δημιούργημα υπακούει στην περιρρέουσα ιδιώτευση. Αντί να συνεγείρει, διακοσμεί. Ήταν όμως πάντα έτσι τα πράγματα;
Το βιβλίο αυτό, αν και πρωτόλιο, επιχειρεί κάποιες απαντήσεις. Κι ας μη ξεχνάμε: Λαοί που λησμονούν το παρελθόν τους, είναι καταδικασμένοι να το ξαναζήσουν στο μέλλον σαν εφιάλτη.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Σε μια εποχή όπου οι περισσότεροι Ελληνες ξέρουν τη Θέλξη παρά τον Λάζαρο Σώχο, δημιουργό του αγάλματος του Κολοκοτρώνη στη Σταδίου, σε μια εποχή όπου η Τέχνη δεν επιτελεί καμία κοινωνική λειτουργία, παρά αποτελεί αφορμή για κοσμικότητες, σε μια εποχή, τέλος, όπου η Τέχνη δεν είναι σίγουρα δημόσιο αγαθό, η γλυπτική, η τέχνη που σχετίζεται περισσότερο με τον δημόσιο βίο -ένα γλυπτό και για πρακτικούς λόγους δεν μπορείς να το βάλεις στο σπίτι σου-, βρίσκεται παραγκωνισμένη από την κυριαρχία της εικόνας.

Η νέα συμπληρωμένη έκδοση ενός πρωτόλειου βιβλίου του Μάνου Στεφανίδη «Εισαγωγή στην ελληνική γλυπτική» έρχεται να καλύψει ένα κενό στη βιβλιογραφία σε σχέση με τη μελέτη και την ιστορία της ελληνικής γλυπτικής, και ειδικότερα αυτής των νεότερων χρόνων. Ο Μάνος Στεφανίδης παρουσιάζει την εξέλιξη της ελληνικής γλυπτικής από τα κυκλαδικά ειδώλια μέχρι σχεδόν τα τέλη του 20ού αιώνα καθώς και τις επιρροές και τη σχέση με την ευρωπαϊκή γλυπτική του Μοντερνισμού, ενώ το παράρτημα για τον Γ. Χαλεπά στη νέα αυτή έκδοση αποτελεί την πιο διεισδυτική ματιά στο έργο και την προσωπικότητα ενός καλλιτέχνη που μπορεί να σταθεί ισάξια στο ύψος ενός Rodin.

Με το γνωστό και από τα άλλα του βιβλία ύφος, με τη δροσιά και τη σπιρτάδα χρονογραφήματος, χωρίς να θεωρητικολογεί άσκοπα αλλά και χωρίς να εκλαϊκεύει λαϊκίζοντας, γράφει μια επιστημονική μελέτη που διαβάζεται σαν λογοτεχνικό έργο. Και αυτό για έναν ακόμη λόγο. Ο Μάνος Στεφανίδης σε όλα τα κείμενά του τιμά την ελληνική γλώσσα. Δεν χρησιμοποιεί ούτε την περιορισμένου λεξιλογίου τηλεοπτική γλώσσα των ΜΜΕ ούτε την ξύλινη γλώσσα ενός άχρωμου, άγευστου και στεγνού θεωρητικού λόγου, που οδηγεί τους περισσότερους ανυποψίαστους αναγνώστες στα πιο βαθιά χασμουρητά -όπως λέει και ο γνωστός τραγουδιστής-, διώχνοντάς τους ακόμη πιο μακριά από τη θεωρία και την ιστορία της Τέχνης. Ο λόγος του, ζωντανός, πλούσιος, με άποψη, καθόλου συμβιβαστικός -πράγμα σπανιότατο στην ιστορία της Τέχνης- φτάνει αρκετές φορές στα όρια ενός λόγου, θα τολμούσα να πω, ποιητικού. Και μια και «η ποίησις είναι ανάπτυξις στίλβοντος ποδηλάτου», σύμφωνα με τον Α. Εμπειρίκο, ο Μάνος Στεφανίδης, ποδηλάτης ο ίδιος, μπορεί να αισθανθεί και να μας δείξει την ποίηση μέσα στην Τέχνη.

Σε αυτή την ελληνική κοινωνία που αποφεύγει τη θεωρία όπως και την ποίηση, που θέλει την εξειδίκευση και αγνοεί τη σύνθεση, η ποιητικά εμπνευσμένη σύνθεση της ιστορίας της Τέχνης που μας προσφέρει ο Μάνος Στεφανίδης, αποτελεί πραγματική όαση.



ΑΝΤΩΝΗΣ ΡΑΛΛΗΣ (Ιστορικός Τέχνης)

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 25/01/2008