Η επιστροφή της σκιάς

Δοκίμια & Άρθρα για το θέατρο, τη λογοτεχνία και τη βία της Ιστορίας

Στον τόμο περιλαμβάνονται είκοσι δοκίμια που δημοσιεύτηκαν από το 1987 ως το 2013. Τα κείμενα αυτά —για έργα λογοτεχνών, θεατρικές παραστάσεις ή ιστορικά γεγονότα— συνομιλούν, διασταυρώνονται, «φωτίζουν» το ζοφερό θέμα της βίας στην Ιστορία σε μια προσπάθεια κατανόησής της (ή εξορκισμού της). Μια κοινή θεματολογία τα διατρέχει, που περιστρέφεται γύρω από την έννοια της επιστροφής.
Αν το κακό έρχεται δεύτερο, το φως πάντοτε επιστρέφει, όπως στον συγγραφέα Άνταλμπερτ Στίφτερ. Το φάντασμα της ιστορίας επιστρέφει, όπως το φάντασμα του νεκρού πατέρα του Άμλετ στον Σαίξπηρ ή στον Χάινερ Μύλλερ. Οι κλασικοί συγγραφείς επιστρέφουν, όπως το φάντασμα της σκηνοθεσίας στις ρηξικέλευθες παραστάσεις του Μπομπ Ουίλσον. Οι νεκροί της Ιστορίας επιστρέφουν στην πεζογραφία της ΄Ινγκεμποργκ Μπάχμαν και της Κλωντ Πυζάντ-Ρενώ αλλά και στα σχέδια από το Νταχάου του ζωγράφου Ζόραν Μούζιτς, όπως επιστρέφει από τον πόλεμο σαν ένας άγνωστος ο Οδυσσέας, στο βιβλίο Τηλεμάχου τύχαι του Φενελόν, ή η ευριπίδεια Άλκηστη από τον Άδη.
Η κοινή θεματολογία των κειμένων στοχάζεται το μεταίχμιο ζωής και θανάτου (στον Χάινερ Μύλλερ, στην Ελένη Λαδιά ή στον Ίταλο Σβέβο), το φάσμα της εκδίκησης (στην αμλετική τραγωδία, στον χιτλερικό πόλεμο, στη βία του εμφυλίου ή στη σύγχρονη τρομοκρατία), την αίσθηση του τραγικού (στα διηγήματα του Γκυ ντε Μωπασσάν), την «πάλη των φύλων», αρσενικό/θηλυκό (στη Ντάτσα Μαραΐνι ή στην Μπάχμαν), τον εσωτερικό άνθρωπο (της Ε. Λαδιά ή του Ντενί ντε Ρουζμόν), την πολύπαθη σχέση Ανατολής-Δύσης (στον Βικτόρ Σεγκαλέν ή στον Γιάννη Τσαρούχη). Το φως και η σκιά του πέφτουν με την ίδια ένταση πάνω στη δική μας εποχή σαν εκβιαστική πρόκληση, δυσχεραίνοντας όλο και περισσότερο τη δημιουργία νοήματος, την ανεκτικότητα, την ανάληψη ευθυνών από το άτομο.