Κοινωνικά Δικαιώματα

Το παρόν βιβλίο αναφέρεται στα κοινωνικά δικαιώματα και μέσω αυτών στη μείωση των οικονομικών ανισοτήτων. Φιλοδοξεί να συμβάλλει αφενός στη γενική συζήτηση περί κοινωνικών δικαιωμάτων, αφετέρου στην εξειδίκευση του περιεχομένου κάποιων από αυτά, όπως του δικαιώματος στην κοινωνική ασφάλιση, του δικαιώματος στην εργασία, του δικαιώματος στην υγεία, του δικαιώματος στη στέγη, του δικαιώματος στο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Δεν γράφτηκε απνευστί. Μερικά κεφάλαιά του έχουν ήδη δημοσιευθεί, τα τελευταία χρόνια, σε νομικά περιοδικά ως αυτόνομα άρθρα. Ωστόσο, διατηρούν το επιστημονικό τους σφρίγος. Εντάσσονται σ’ ένα διαρκή και διαχρονικό προβληματισμό του συγγραφέα για τα κοινωνικά δικαιώματα και το κοινωνικό κράτος.

Στο γύρισμα του 20ου αιώνα γεννήθηκε στην Ευρώπη το σύγχρονο κοινωνικό κράτος. Τα κοινωνικά δικαιώματα κατακτήθηκαν με σκληρούς κοινωνικούς αγώνες. Είναι γέννημα του «κοινωνικού ζητήματος» (Social Question), ενός διανοητικού κύματος που ανέδειξε τις κοινωνικές δυσλειτουργίες από την ανάπτυξη του βιομηχανικού καπιταλισμού. Σήμερα, ο λόγος ύπαρξης των δικαιωμάτων αυτών βρίσκεται σε μια διαδικασία μετάλλαξης. Από παιδιά ταξικής σύγκρουσης και ιδεολογικών ανταγωνισμών, τα δικαιώματα της δεύτερης γενεάς φαίνεται να αναδεικνύονται σε κεντρικούς άξονες επιβίωσης του ανθρώπινου είδους. Ο τωρινός κινδυνογόνος κόσμος των ακραίων φαινομένων και ανισοτήτων αποδεικνύεται αυτοκαταστροφικός. Τι σημασία έχει να παραμείνει κανείς πλούσιος σ’ έναν κόσμο που καταρρέει; Ας επαναφέρουμε στη μνήμη μας, από το νωπό παρελθόν της πανδημίας, την εικόνα των ανθρώπων στα μπαλκόνια των πολυκατοικιών να χειροκροτούν σε ένδειξη ευγνωμοσύνης τους γιατρούς των δημόσιων νοσοκομείων. Ποιος στήριξε το εισόδημα κατά τη διάρκεια του lockdown; Σε μεγάλο βαθμό το ίδιο το κράτος. Όλοι οι άνθρωποι αντλούν πλέον ζωτικό όφελος από τα κοινωνικά δικαιώματα. Έτσι, η αβεβαιότητα του μέλλοντος θα αποδειχθεί καταλύτης για την αναγνώριση της οικουμενικής και αδιαμφισβήτητης αξίας τους. Τα κοινωνικά δικαιώματα είναι η κοινή μοίρα ενός κόσμου λιγότερο άνισου.