Το κόσμημα των επτά αστεριών ΜΕΤΑΧΕ1ΡΙΣ

Ένας πάμπλουτος αιγυπτιολόγος ο Άβελ Τρελόνυ βρίσκεται τραυματισμένος μέσα στο σπίτι του, μπροστά στο χρηματοκιβώτιό του. Έχει περιέλθει σε κατάσταση καταληψίας και κανείς δεν ξέρει ποιος και γιατί προσπάθησε να τον δολοφονήσει. Η κόρη του Μαργαρίτα καλεί σε βοήθεια ένα νεαρό δικηγόρο με τον οποίο είχε μια πρόσφατη γνωριμία. Έτσι ξεκινάει ένα συναρπαστικό ταξίδι στη χώρα του Νείλου, που αναζητεί και παρουσιάζει τις μεταφυσικές αρχαίες δοξασίες και πρακτικές των Αιγυπτίων Φαραώ και του Ιερατείου για την απόκτηση της αθανασίας, οι οποίες είχαν συναρπάσει τους λογίους της Βικτωριανής Αγγλίας.

Το κόσμημα των επτά αστεριών το αριστούργημα του Μπραμ Στόουκερ, δημιουργού του Δράκουλα, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα στη νέα σειρά «Κλασικοί συγγρφείς» των εκδόσεων Περίπλους, εκατό χρόνια μετά την πρώτη του δημοσίευση (1903), χωρίς περικοπές και συντομεύσεις. Πρόκειται για ένα ατμοσφαιρικό θρίλερ αγωνίας και φιλοσοφικού στοχασμού.


Έγραψαν οι κριτικοί:

«Ένα μυθιστόρημα μυστηρίου και φαντασίας αντάξιο των καλύτερων στιγμών που έχει γεννήσει το γόνιμο μυαλό του Έντγκαρ Άλαν Πόε».
«Το βιβλίο αρχίζει πολύ πεζά, αλλά καταλήγει να μας θυμίζει σελίδες του Σοπενχάουερ»





ΚΡΙΤΙΚΗ



Η λογοτεχνία τρόμου θεωρήθηκε, ειδικά αυτή, όχι μόνον κακόγουστη αλλά η ταυτότητα της λεγόμενης παραλογοτεχνίας, στην οποία την κατατάσσουν εντελώς αβασάνιστα. Αλλά ο εν λόγω τίτλος μπορεί κάλλιστα να απονεμηθεί και σε ρεαλιστικά κείμενα «υψηλής δημιουργικής γραφής», τα οποία, ωστόσο, συχνά αδυνατούν να καταθέσουν ακόμα και μια σωστή «αντιγραφή» της πραγματικότητας. Αναμφισβήτητα, στη λογοτεχνία τρόμου υπάρχουν πολλά απαράδεκτα και κακογραμμένα έργα που οπωσδήποτε δυσφημούν το είδος. Στις καλύτερες στιγμές της, όμως, αποδεικνύεται ιδιαίτερα επαναστατική, καθώς τολμά να ασχοληθεί με θέματα υπαρξιακού προβληματισμού και ορισμένα αλλά εκ φύσεως απαγορευμένα. Ο Σέρινταν Λε Φανού (1814-1873), για παράδειγμα, υπό το πρόσχημα μιας ιστορίας θηλυκού βρικόλακα, στο μυθιστόρημά του «Καρμίλα» (1866) θίγει τη γυναικεία ομοφυλοφιλία κατά τη βικτοριανή περίοδο, εποχή συντηρητικής υποκρισίας. Γίνεται φανερό, και μόνο απ' αυτό το παράδειγμα, ότι η λογοτεχνία του τρόμου χρησιμοποιεί «φανταστικά» σύμβολα για να διαπραγματευτεί τα θέματά της. Ομως, επειδή μοιάζουν με «εξωλογικές» εκβλαστήσεις, παρ' όλο που εμφύονται από το «φυσιολογικό» κορμό μιας «λογικής» δημιουργίας, παίρνουν μεταφυσικές διαστάσεις, και ως εκ τούτου προκαλούν τρόμο.


Το βαμπίρ και η μούμια είναι δύο απ' αυτά τα αρχετυπικά σύμβολα, πολλαπλών αναγνώσεων, με τη σημασία των οποίων ασχολήθηκε ο Μ.Σ. καθιερώνοντάς τα ως βασικούς «ήρωες» της λογοτεχνίας τρόμου. Και το ένα και το άλλο επιτίθενται εναντίον του θανάτου, αρνούνται το τετελεσμένο του τάφου και ευαγγελίζονται» την υλική αιωνιότητα του ανθρώπου. Ο Κόμης Ντράκουλα διατηρείται στη ζωή πίνοντας αίμα, ενώ η Μούμια επανέρχεται σε αυτή με μία «μαγική» επίκληση. Ευνόητο ότι οι πρακτικές και οι προσπάθειές τους επανένταξης στον κόσμο των ζωντανών είναι «αφύσικες», εφόσον «αφύσικα» είναι και αυτά ως πλάσματα. Η εισβολή του ανορθολογικού στο ορθολογικό που χαρακτηρίζει τη σχέση των δύο στρατοπέδων, υπονοεί στο βάθος τη σπαραχτική επιθυμία της ζωής, έναντι του εκμηδενισμού τον οποίο δηλώνει ο θάνατος που κάθε άλλο παρά σε μια άλλη «ωραιότερη» ζωή σε μεταφέρει, αφού μετά την «αναχώρηση» το μόνο μήνυμα που εκπέμπεται από το αναίσθητο χώμα είναι η απέραντη φρίκη της σιωπής. Η διαπίστωσή της οδηγεί στην προαναφερθείσα επιθυμία του ανθρώπου να παραμείνει στη δεδομένη υπάρχουσα με κάθε τρόπο. Η μυθολογία τής λογοτεχνίας του τρόμου το υπερτονίζει χρησιμοποιώντας το νόμιμο δικαίωμα της φαντασίας. Απόδειξη, το ανά χείρας μυθιστόρημα του Μ.Σ.


Ο ερεθιστικός μύθος του εγκαινιάζεται με τον τραυματισμό του αιγυπτιολόγου Αμπελ Τρελόνι στο σπίτι του, στο Λονδίνο. Οι έρευνες περί το συμβάν οδηγούν στην αρχαία Αίγυπτο και μοιάζει να σχετίζονται άμεσα με τις μυστικιστικές δοξασίες του ιερατείου της περί μεταθανάτιας ζωής, επαναφοράς του νεκρού στην τωρινή και του μυστικού της αθανασίας. Οσο η έρευνα προχωρεί σε βάθος τόσο ενισχύονται οι υποψίες ότι η Μάργκαρετ, η αινιγματική, απόμακρη, αντιφατική, αυταρχική αλλά και τρυφερή κόρη του αρχαιολόγου είναι πιθανώς μετενσάρκωση της αρχαίας βασίλισσας Τέρα, η οποία είχε διδακτεί τη μαγεία από τον πατέρα της. Εχοντας ανακαλύψει το φοβερό μυστικό της ζωής και του θανάτου, γεγονός που της έδωσε τη δυνατότητα να προετοιμάσει κατάλληλα τη μελλοντική ανάσταση του σώματός της, στη σύγχρονη εποχή, ύστερα από εκατομμύρια χρόνια, ετοιμάζεται να σηκωθεί από τη σαρκοφάγο της και να «ξαναζήσει».


Οπως έχει διαφανεί ήδη, σε πρώτη ανάγνωση, «Το κόσμημα των επτά αστεριών» δίνει την εντύπωση ότι πρόκειται για ένα κλασικό μυθιστόρημα τρόμου, «ευρείας λαϊκής κατανάλωσης». Και υπό μία έννοια είναι πράγματι τέτοιο. Το πρόβλημα που θίγει, όμως, και που η μυθιστορηματική διαπραγμάτευσή του βασίζεται σε ένα πλούσιο μυθολογικό, ιστορικό, φιλοσοφικό αλλά και διαφόρων μελετών πλούσιο πραγματολογικό υλικό, το διαφοροποιεί από το να είναι μόνο ένα «εύκολο ανάγνωσμα» επιδερμικής, μεταφυσικής ανατριχίλας. Φυσικά, ως περιπετειώδης ιστορία τρόμου αναμφισβήτητα την προκαλεί. Αλλά έστω και με αυτόν τον τρόπο βρίσκει το στόχο του, καθώς κάτω από το εξωτικό ένδυμά του αγγίζει βαθύτερες υπαρξιακές αγωνίες τού ανθρώπου που σχετίζονται με τη μοίρα του στο εδώ και στο επέκεινα.


Η γραφή του Μ.Σ. είναι βέβαια «λαϊκή», όχι, όμως, λαϊκίστικη, που σημαίνει ότι δεν καταφεύγει σε εξωτερικά τεχνάσματα και εύκολες λύσεις. Χειρίζεται το μύθο με κατάλληλο τρόπο και με εύστοχη επιλογή της λέξης, πετυχαίνοντας έτσι να δημιουργήσει μια μυστηριώδη, υπαινικτική ατμόσφαιρα, γεγονός που καθιστά το έργο ιδιαίτερα συναρπαστικό και σε αφηγηματικό και σε νοηματικό επίπεδο. Κλειστοφοβικό, βουτηγμένο σε ένα αμφίβολο ημίφως το «μαγικό» του «Κόσμημα», με έναν αόρατο αλλά ανησυχητικά υπαρκτό μεταφυσικό τρόμο να πλανάται και να διαποτίζει τα πάντα, μοιάζει να «στοιχειώνεται» από μια υπερκόσμια παρουσία. Οι σκηνές τής επικείμενης «ανάστασης» της Αιγύπτιας βασίλισσας μεταδίδουν οπωσδήποτε ένα υποβλητικό δέος και παρ' όλο που τα πρόσωπα μοιάζουν «παγιδευμένα» και καθηλωμένα σε ένα εξωλογικό πρόβλημα, δεν χάνουν την καθημερινότητά τους, ούτε και πεγαλοδρομούν σε δαιδαλώδεις μεταφυσικές συζητήσεις, ενώ ο πιο λογοτεχνικός ήρωας του έργου είναι η Μάργκαρετ Τρελόνι. Γήινη, αλλά φευγαλέα και αινιγματική, ακροβατεί ανάμεσα στο μύθο και την πραγματικότητα, παραμένοντας μέχρι το τέλος «γνωστή-άγνωστη».


Ο Μπραμ Στόουκερ γεννήθηκε στο Δουβλίνο, το 1847. Σπούδασε Μαθηματικά, ασχολήθηκε με τον αθλητισμό ως ποδοσφαιριστής, εργάστηκε στο Δημόσιο και χρημάτισε πρόεδρος της Φιλοσοφικής Εταιρείας. Για είκοσι εφτά χρόνια υπηρέτησε τον σπουδαίο ηθοποιό Χένρι Ιρβινγκ (1838-1905). Εγραψε φανταστική και ρεαλιστική λογοτεχνία. «Το κόσμημα των επτά αστέρων» (1903) απηχεί το κλίμα της βικτοριανής Αγγλίας της εποχής του και το πνεύμα αιγυπτιολογίας που τη χαρακτήριζε μετά την αποκρυπτογράφηση της ιερογλυφικής γραφής που ήταν χαραγμένη στη Στήλη της Ροζέτας, από τον Ζαν Φρανσουά Σαμπολιόν (1790-1832).


Το μυθιστόρημα, όμως, που τον έκανε ευρύτερα γνωστό ήταν το «Ντράκουλας» (1807).


Παρ' όλο που η μετάφραση της Γιολάνδας Δάλκα χρειαζόταν λογοτεχνικότερη λεκτική επεξεργασία και επιμέλεια, ο αναγνώστης, έτσι κι αλλιώς, θα χαρεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία του είδους.



ΜΑΚΗΣ ΠΑΝΩΡΙΟΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 18/02/2005