Εκκλησίες και εκπαδευτήρια των ρωμαϊκών κοινοτήτων της Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως

Η παρούσα έρευνα και μελέτη παρουσιάζει τις εκκλησίες και τα εκπαιδευτήρια των Ρωμαίικων κοινοτήτων της Κωνσταντινούπολης μέσα στα όρια της Αρχιεπισκοπής κατά τον ΙΘ' και Κ' αιώνα. Καταγράφηκαν 52 εκκλησίες και 33 σχολικά κτίρια που αποτελούν τον κτιριακό πολιτιστικό πλούτο που δημιούργησαν οι Ρωμιοί. Η παρουσίασή τους έγινε με βάση τις Εκκλησιαστικές Περιφέρειες της Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως. Οι περισσότερες από τις εκκλησίες έχουν μακραίωνη ιστορία. Ωστόσο οι πολύ συχνές πυρκαγιές σε διάφορες περιοχές της Κωνσταντινούπολης ανάγκαζαν τους Ρωμιούς να ξαναχτίζουν στο ίδιο μέρος την εκκλησία τους. Οι περισσότεροι ναοί που παρουσιάστηκαν στην έρευνα είναι κτίσματα του ΙΘ' αιώνα με εξαίρεση το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που είναι βυζαντινής εποχής. Μέσα από τη παρουσίαση των δεδομένων διαπιστώθηκε ότι οι Ρωμιοί στις περιοχές που ζούσαν συγκροτούσαν χωρικά σύνολα με κέντρο την εκκλησία και το σχολείο. Μέχρι την εποχή του Τανζιμάτ, ήταν πολύ δύσκολο η ανέγερση ή επισκευή κτιρίων. Τα κτίρια που χτίζονταν συνήθως ήταν ταπεινά, δυσδιάκριτα στο αστικό τοπίο. Την περίοδο ακμής της Ρωμιοσύνης (1856-1908), παρατηρήθηκε η ανέγερση και μεμονωμένων κτιρίων, κυρίως εκπαιδευτηρίων αλλά και εκκλησιών με επιβλητική όψη ακολουθώντας τις εξελίξεις στην αρχιτεκτονική της εποχής. Όλη αυτή η παραγωγή υλικού πολιτιστικού αποθέματος από τους Ρωμιούς ανακόπηκε με τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922.
Η περίοδος που ακολούθησε ήταν δύσκολη εξαιτίας των μέτρων που έπαιρναν οι Τούρκοι εναντίον των Ρωμιών. Αυτό δεν βοήθησε καθόλου στη συντήρηση των περίπου 150 ετών εκκλησιών και σχολικών κτιρίων. Τα τελευταία 25 χρόνια γίνεται μεγάλη προσπάθεια αναστήλωσης των εκκλησιαστικών συγκροτημάτων χάρη στις προσπάθειες του Οικουμενικού Πατριάρχη του Βαρθολομαίου του Α'.

Περιεχόμενα

Πίνακας Περιεχομένων
Συντομογραφίες
Πρόλογος
Εισαγωγή
1. Αντικείμενο μελέτης
2. Μεθοδολογία έρευνας
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΟΙ ΡΩΜΑΙΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ
1. Οι ρωμαίικες κοινότητες μέσα στα όρια της Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΦΑΝΑΡΙΟΥ - ΚΕΡΑΤΙΟΥ ΚΟΛΠΟΥ
2. Περιφέρεια Φαναριού - Κερατίου Κόλπου
Φανάρι
Η παρουσία του ρωμαίικου στοιχείου στην περιοχή
Πατριαρχικός ναός Αγίου Γεωργίου
Ταυτότητα και τοποθεσία του ναού
Ιστορία και σύντομη περιγραφή του ναού
Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου
Ταυτότητα και τοποθεσία του ναού
Ιστορία και σύντομη περιγραφή του ναού
Ναός Αγίου Γεωργίου Ποτηρά
Ταυτότητα και τοποθεσία του ναού
Ιστορία και σύντομη περιγραφή του ναού
Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή
Ταυτότητα και τοποθεσία του εκπαιδευτηρίου
Ιστορία και σύντομη περιγραφή του σχολικού κτιρίου
Ιωακείμειο Παρθεναγωγείο
Ταυτότητα και τοποθεσία του εκπαιδευτηρίου
Ιστορία και σύντομη περιγραφή του σχολικού κτιρίου [...]
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΨΩΜΑΘΕΙΩΝ
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΟΥ
ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ: ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΑΤΑΟΥΛΩΝ
ΜΕΡΟΣ ΕΚΤΟ: ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΓΑΛΑΤΑ
ΜΕΡΟΣ ΕΒΔΟΜΟ: ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΟΣΠΟΡΟΥ
Επίλογος και συμπεράσματα
Χάρτες - Πίνακες
Κατάλογος εικόνων - πινάκων
Zusammenfasung
Βιβλιογραφία