Σφέτσας, Κυριάκος

Ο Κυριάκος Σφέτσας γεννήθηκε το 1945 στην Αμφιλοχία. Από πολύ μικρός έζησε και μεγάλωσε στη Λευκάδα όπου πρωτοδιδάχτηκε μουσική στην Φιλαρμονική και στο Εθνικό Ωδείο της πόλης με τον αείμνηστο Φώτη Βλάχο. Συνέχισε σπουδές στο Εθνικό Ωδείο της Αθήνας (1963-66): πιάνο με την Κρινώ Καλομοίρη και θεωρητικά με τον Μιχάλη Βούρτση. Στις 30 Αυγούστου 1964 (Λευκάδα) συνόδεψε στο πιάνο τη Μαρία Κάλλας στην τελευταία εμφάνισή της στην Ελλάδα. Μετά την Απριλιανή δικτατορία εγκαταστάθηκε (Σεπτ. 1967) στο Παρίσι και εκεί ως υπότροφος της Γαλλικής Κυβέρνησης (1968-72) εξακολούθησε σπουδές με τον συνθέτη και παιδαγωγό Μάξ Ντώϋτς (σύνθεση, ανάλυση, διεύθυνση ορχήστρας), ενώ παράλληλα δεχόταν συμβουλές από τους Ι. Ξενάκη, Luigi Nono και Henri Dutilleux. Η πρώτη δημόσια παρουσίαση έργου του Επεισόδια για πιάνο σόλο έγινε λίγο μετά τον Γαλλικό Μάη του '68, στην αίθουσα της Λατινικής Αμερικής στο Παρίσι και απέσπασε θετικές κριτικές. Από τότε η μουσική του άρχισε να παρουσιάζεται τακτικά, ενώ είχε και τις πρώτες παραγγελίες (Γαλλική Ραδιοτηλεόραση, ορχήστρα Ars Nova και Χορευτικό συγκρότημα του Vitry). Λίγο αργότερα έργα του παρουσιάζονται σε σημαντικούς θεσμούς σύγχρονης μουσικής όπως τα διεθνή Φεστιβάλ της Royan, Reims, του Bordeaux και Παρισιού ενώ είναι ο μόνιμος σχεδόν συνεργάτης του συγκροτήματος σύγχρονου χορού του Vitry και του χορογράφου Μισέλ Καζερτά. Μέρος των έργων της Παρισινής περιόδου εκδόθηκε από τον μουσικό οίκο Editions Transatlantiques, ενώ το 1974 κυκλοφόρησε στο Παρίσι για πρώτη φορά έργο του σε δίσκο: (Τετρακαναλική Ηλεκτροακουστική μουσική για το μπαλλέτο Smog, ένα από τα πρώτα έργα σε παγκόσμιο επίπεδο για τετρακαναλική μαγνητοταινία). Στην Ελλάδα πρωτοεμφανίστηκε ως συνθέτης στην 4η Ελληνική Εβδομάδα Σύγχρονης Μουσικής (Αθήνα 19-26 Σεπτ. 1971) με το έργο Δοκιμολογία. Επαναπατρίστηκε το φθινόπωρο του 1975. Εργάστηκε ύστερα από πρόσκληση του Μάνου Χατζιδάκι στο Τρίτο Πρόγραμμα (75-76) ως έκτακτος παραγωγός. Το 1977 ως τακτικός πλέον υπάλληλος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας υπηρετεί διαδοχικά ως διευθυντής τα μουσικά τμήματα του Β΄ και Α΄ Προγ/τος, ενώ από το καλοκαίρι του 1982 μέχρι τον Ιανουάριο του 1994 υπήρξε διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος της Ε.Ρ.Α. Από το 1999 ζει μόνιμα και εργάζεται στη Λευκάδα, τον τόπο όπου έζησε από μικρός κι όπου πρωτοδιδάχτηκε μουσική. Από την ίδια χρονιά και μέχρι το 2002 υπήρξε καλλιτεχνικός διεύθυντής του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Λευκάδας και των πολιτιστικών θεσμών "Γιορτές Λόγου και Τέχνης", "Διεθνές Φεστιβάλ Κρουστών" και "Διεθνές Φεστιβάλ Φολκόρ". Στο έργο του περιλαμβάνεται σημαντικός αριθμός μουσικών συνθέσεων: συμφωνική, χορωδιακή, σκηνική μουσική (μπαλλέτο, θέατρο), μουσική δωματίου, ηλεκτρονική, έργα για σόλο όργανα, συνθέσεις στο ύφος της jazz και fusion, τραγούδια σε ποίηση ελλήνων και ξένων ποιητών. Τα χρόνια από το '80 και μετά γράφει μουσική και για τον κινηματογράφο. Η μουσική του στην "Παραγγελιά" του Παύλου Τάσιου αποσπά το βραβείο καλύτερης μουσικής στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης το 1980. Το 1982 γράφει τη μουσική για το "Στίγμα" του ίδιου σκηνοθέτη, το 1986 για την ταινία "Η νύχτα με την Σιλένα" του Δημ. Παναγιωτάτου, το 1991 για την "Νυχτερινή Έξοδο" και "Κλειστή Στροφή" των Μένιου Δίτσα και Νίκου Γραμματικού αντίστοιχα, το 1993 υπογράφει τη μουσική της "Εποχής των Δολοφόνων" του τελευταίου, ενώ το 2002 γράφει τη μουσική για το ντοκυμαντέρ του Τώνη Λυκουρέση "Το τραγούδι της ζωής". Μέχρι σήμερα (από τον ιστορικό πλέον Χωρίς Σύνορα του '80) έχουν κυκλοφορήσει αρκετοί δίσκοι με έργα του (ΕΜΙ, CBS, ENM, PRAXIS κ.ά.) τους οποίους η κριτική υποδέχτηκε πάντα με τα κολακευτικότερα σχόλια. Την Άνοιξη του 1991 κυκλοφόρησε ο πρώτος ψηφιακός δίσκος (CD), το "Silent Days" (Ημέρες Σιωπής), από την εταιρεία UTOPIA και το Νοέμβριο του 1993 το CD "Διπλοχρωμία", ένα αφιέρωμα στην τέχνη του μεγάλου ερμηνευτή της παραδοσιακής μουσικής Βασίλη Σούκα με ζωντανές ηχογραφήσεις των έργων "Διπλοχρωμία" και "Λυρική Σουΐτα" (από τα Φεστιβάλ Ηρακλείου ('88) και Πάτρας ('87), στα οποία έχει σολιστικό μέρος ο αείμνηστος μουσικός. Το 1999 όλη η δισκογραφική του παραγωγή επανεκδόθηκε σε 8 ψηφιακούς δίσκους (CDs), από την εταιρεία FINEA SOUND των εκδόσεων "Γαβριηλίδη". Το Νοέμβριο του 2002 κυκλοφορεί το CD "Imaginary Flower", με τα "Τραγούδια των μοναχικών ημερών", το "Τραγούδι της ζωής" και τη μουσική για την "Κοντέσα Βαλέραινα" του Γ. Ξενόπουλου. Τα έργα αποδίδει η Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων του Δήμου Πατρέων, καθώς και επίλεκτοι σολίστες, υπό την διεύθυνση του Θ. Τσιπινάκη, ενώ το Μάρτιο του 2004 κυκλοφορεί από την Sony Music το CD "Γη των Απουσιών "σε ποίηση της Κικής Δημουλά. Συμμετέχει και πάλι η Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων του Δήμου Πατρέων, το γυναικείο φωνητικό σύνολο Ηχώ, 5 σολίστ (τρομπέτα, πιάνο, κρουστά, βιολοντσέλο και μπάσο), ενώ τα ποιήματα ερμηνεύει η ηθοποιός Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου. Τα περισσότερα από τα έργα των τελευταίων ετών είναι παραγγελίες ελληνικών και ξένων πολιτιστικών φορέων και οργανισμών και έχουν παιχτεί στην Ευρώπη, Αυστραλία και Αμερική από ονομαστά μουσικά σύνολα, μεταξύ των οποίων οι Σολίστες του Μπολσόϊ, το Ensemble Modern της Φραγκφούρτης, η Πολυρυθμία της Σόφιας, το συγκρότημα κρουστών Okada του Τόκιο, τα κουαρτέτα Russo και Mlada, οι Συμφωνικές Ορχήστρες της Λειψίας, της Λουμπλιάνα, του ABC (Ραδ/νία Αυστραλίας), της ΑLEA (Παν/μίου Βοστώνης) καθώς και οι ορχήστρες της ΕΡΑ και Κρατική Θεσ/νίκης. Από την αρχή εξ άλλου της λειτουργίας του το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών έχει παραγγείλει κι έχει παίξει πολλά έργα του Κυριάκου Σφέτσα, με ερμηνευτές σπουδαίους έλληνες και ξένους σολίστες και σύνολα, όπως μεταξύ άλλων ο οργανίστας Daniel Chorzempa και η ορχήστρα Καμεράτα. Σημαντικός αριθμός έργων του έχουν εκδοθεί από τους οίκους: Editions Transatlantiques στο Παρίσι και Χ. Νάκας - Κ. Παπαγρηγορίου Μουσικές Εκδόσεις στην Αθήνα.