Αναδυόμενες τεχνολογίες και πολιτισμική κληρονομιά

Ο όρος «αναδυόμενες τεχνολογίες» επιχειρεί να καταδείξει ότι η ιστορία της τεχνολογίας δεν συνιστά μία εξελικτική διαδικασία. Η επινόηση ενός νέου εργαλείου, τεχνικής ή μέσου θέτει μεν ως αρχικό στόχο την ικανοποίηση δεδομένων αναγκών και την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων, ταυτόχρονα όμως φέρνει στην επιφάνεια νέα ερωτήματα, εγείρει νέου τύπου προκλήσεις. Οι τεχνολογίες είναι δυναμικές, εμπλέκονται αδιάκοπα σε ζυμώσεις, αναθεωρήσεις, αναπλαισιώσεις, τελούν με άλλα λόγια υπό καθεστώς διαρκούς «γίγνεσθαι». Ο παρών συλλογικός τόμος εξετάζει υπό αυτό ακριβώς το πρίσμα τις λεγόμενες «ψηφιακές τεχνολογίες» και επιχειρεί μέσα από μία σειρά μελετών, να θέσει στο επίκεντρο του αναλυτικού ενδιαφέροντος τις δυναμικές τους μεταλλάξεις, τις δυνατότητες, αλλά και τους περιορισμούς που
επέφερε η ένταξή τους στην καθημερινή μας ζωή, ειδικότερα τις τελευταίες δεκαετίες.

Κεντρικό μέλημα του παρόντος συλλογικού εγχειρήματος είναι να διερευνήσει πώς
η ριζική αναθεώρηση των ψηφιακών μέσων επηρεάζει το πεδίο της πολιτισμικής κληρονομιάς. Με δεδομένο ότι και η πολιτισμική κληρονομιά, ως όρος, εγκολπώνεται πολλαπλές δυναμικές, διαπραγματεύσεις, ρήξεις και αναπλαισιώσεις, πώς οφείλουμε να προσεγγίσουμε τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών στη διαχείριση και ανάδειξή της; Πώς διευρύνονται οι νοηματοδοτήσεις της πολιτισμικής κληρονομιάς μετά τη λεγόμενη «ψηφιακή στροφή»; Πώς επηρεάζει η συνθήκη της ψηφιακότητας τις αντιλήψεις
για θέματα που αφορούν τις συλλογές, την τέχνη, τα μουσεία, τα αρχεία, την άυλη πολιτιστική κληρονομιά, αλλά και νέες μορφές πολιτιστικής παραγωγής όπως τα ψηφιακά παιχνίδια; Πώς εντάσσονται στη συζήτηση περί πολιτισμού θέματα όπως
η ιδιωτικότητα, η οικονομία της εμπειρίας, η έννοια της προσοχής και η ανάλυση
του συναισθήματος; Ποια είναι τα νέα επαγγελματικά προφίλ που διαμορφώνονται
στον χώρο του πολιτισμού και πώς εντάσσονται σε αυτά οι ψηφιακές δεξιότητες;
Ποιες οι επιπτώσεις της «μεταψηφιακής συνθήκης», της οργανικής πλέον ένταξης
του «ψηφιακού» στον χώρο του πολιτισμού; Τι διαστάσεις παίρνει αυτό το φαινόμενο, ειδικότερα την περίοδο της πανδημίας;

Ο τόμος φέρνει κοντά ερευνητές από πολλά και διαφορετικά επιστημονικά πεδία (μουσειολογία, αρχαιολογία, τέχνες, ιστορία, πληροφορική, πολιτισμικές σπουδές, επικοινωνία, κοινωνιολογία, αρχιτεκτονική). Το έργο όλων ωστόσο, συνομιλεί και εντάσσεται στο ευρύτερο πεδίο των ψηφιακών ανθρωπιστικών σπουδών.
Ο διεπιστημονικός χαρακτήρας του τόμου επιτυγχάνει να αναδείξει την αναλυτική χρησιμότητα του όρου «αναδυόμενες τεχνολογίες» στον χώρο του πολιτισμού, φέρνοντας στο προσκήνιο τις πληθυντικές ιδιότητες τους, τις δυναμικές ενεργοποιήσεις τους, τον πολυσχιδή και ετερογενή χαρακτήρα τους, τους πολλαπλούς μετασχηματισμούς τους.

Κείμενα: Δάφνη Δραγώνα, Χρήστος Καλλονιάτης, Γιώργος Καρυδάκης, Δέσποινα Καταπότη, Αγγελική Κίτσιου, Βασιλική Λαλιώτη, Αλεξάνδρα Μπούνια, Γεώργιος Παπαϊωάννου, Ιουλία Πεντάζου, Πέτρος Πετρίδης, Ελίνα Ροϊνιώτη, Μαρία Σιεχατέ, Ηλίας Στουραΐτης, Θεοπίστη Στυλιανού-Λάμπερτ, Πρόδρομος Τσιαβός