Από τα παμφορεία στο μετρό Α Β

Περιλαμβάνεται μια αναλυτική ανασκόπηση της διαχρονικής εξέλιξης του πολεοδομικού συγκροτήματος της πρωτεύουσας σε σχέση με την παράλληλη εξέλιξη του πολεοδομικού και συγκοινωνιακού σχεδιασμού και την εντός της ανάπτυξη των δημοσίων συγκοινωνιών. Εξετάζεται η κοινωνική, πολιτική και λαογραφική διάσταση της δημόσιας συγκοινωνίας και παρατίθεται η ιστορία και η σημερινή εικόνα των οδικών μέσων μαζικής μεταφοράς (παμφορεία και λοιπές ιππήλατες άμαξες, αστικά και προαστιακά θερμικά λεωφορεία και τρόλλευ) που δραστηριοποιούνται στην περιοχή Αθηνών-Πειραιώς-Περιχώρων-Αττικής

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Ποιος άραγε δεν έχει ακούσει για το... παλαιολιθικό «Θηρίο», που στις αρχές του 20ού αιώνα ένωνε το κέντρο της Αθήνας με την Κηφισιά; ή τα «πειρατικά» ταξί της δεκαετίας του '50 που έπαιρναν διπλή και τριπλή ταρίφα προκειμένου να σε μεταφέρουν στον προορισμό σου; ή το «σπαρτιάτικο» τραμ του Περάματος και την Οτομοτρίς του '60 που σαν άλλος προαστιακός της εποχής πήγαινε στην Αφίδνες και στη Χαλκίδα; Κάτι που έλειπε από τη σχετική βιβλιογραφία ήταν ένα λεύκωμα με τις συγκοινωνίες της πρωτεύουσας από καταβολής τους ως τις ημέρες μας. Η Μίλητος με το δίτομο έργο των ερευνητών της μάς δίνει μια πλήρη εικόνα των μέσων που χρησιμοποιήθηκαν τα τελευταία 170 χρόνια στις συγκοινωνίες Αθηνών, Πειραιώς και περιχώρων. Μέσα από τις χίλιες και πλέον σελίδες του παρελαύνουν όλα εκείνα τα μυθικά θηρία που το μακρινό αγκομαχητό τους μάς έκανε να τρέξουμε με την ψυχή στο στόμα για να τα προλάβουμε στην επόμενη στάση, που το φιλόξενο (αν και συχνά άβολο) εσωτερικό τους νανούρισε όνειρα για μια καλύτερη ζωή, που το στριμωξίδι τους έδωσε λαβή για ομηρικούς καβγάδες αλλά και διευκόλυνε γνωριμίες και ειδύλλια.

Πρώτα και καλύτερα τα παμφορεία, τα πρώτα λεωφορεία, που τα έσερναν κάτι σοφά αμαξάδικα άλογα τα οποία φρούμαζαν άγρια στις όχι και λίγες ανηφοριές της πρωτεύουσας. Ακολουθούν τα αμερικανικά και τα ευρωπαϊκά λεωφορεία, τα Στουντμπέικερ και τα Σεβρολέτ, τα Μερτσέντες και τα Μπέντφορντ· ή τα ανοικτού τύπου φορτηγά που στις ταινίες του λεγομένου εμπορικού ελληνικού κινηματογράφου μετέφεραν τους βαλαντωμένους από τη δουλειά Αθηναίους στις κοντινές παραλίες για μια γρήγορη βουτιά. Από τότε οι συγκοινωνίες της πρωτεύουσας έχουν αλλάξει πολύ. Σήμερα στο τοπίο κυριαρχούν τα άνετα λεωφορεία της ΕΘΕΛ, το οικολογικό τραμ και οι υπερσύγχρονοι (αν και, φευ, χωρίς κλιματισμό) συρμοί του μετρό. Σε κάθε περίπτωση πάντως, τη γοητεία που είχαν τα παλιά λεωφορεία, τα αλησμόνητα τρόλεϊ και οι δημοσίας χρήσεως κούρσες, όσο κι αν προσπαθήσουν, δεν πρόκειται να τη βρουν ποτέ.



ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ

Το ΒΗΜΑ, 11/11/2007